ALEXANDROS ĐẠI ĐẾ (356 - 323 Tr.CN)
Mới đây Macédoine (Maxêđoan) đã tách ra khỏi Liên bang Nam Tư, trở thành một nước Cộng hòa độc lập và đã bầu Tổng thống. Cách đây hơn 23 Thế kỷ, Vương quốc Macédoine gồm nước Cộng hòa Macédoine ngày nay, thêm một phần lãnh thổ của Bungari và một phần phía Bắc Hy Lạp. Trị vì vương quốc ấy trong 13 năm, từ năm 336 đến năm 323 Tr.CN là một vị Vua nổi tiếng vào bậc nhất trong lịch sử Cổ Hy Lạp: Alexandros Đại đế (còn gọi là Alexandre III Đại đế).
Lúc còn nhỏ, Alexandros đã nổi tiếng là một cậu bé thông minh dĩnh ngộ. Có người đem đến bán cho Vua cha là Philippe (Philíp) một con ngựa hay nhưng bất kham nên không ai chế ngự được, ấy thế mà con vật phải một phép chịu theo sự điều khiển của cậu bé Alexandros chưa đầy mười hai tuổi. Cậu có nhận xét khi có người đến gần thì con ngựa lồng lên vì sợ cái bóng của người. Cậu bèn kéo con ngựa hướng mặt ngựa về phía Mặt trời rồi bất thần nhảy lên lưng ngựa ra roi, con ngựa phi nước đại trước sự kinh ngạc của mọi người. Vua Philippe thốt lên: ''Con ạ, vương quốc này quá nhỏ bé đối với con”.
Năm 343 Tr.CN, Vua Philippe II đã mời một trong những nhà hiền triết và bác học lớn nhất thời ấy là Aristotle làm thầy học cho cậu bé Alexandros mười ba tuổi. Aristotle đã truyền thụ cho cậu học trò nhỏ của mình những kiến thức về khoa học, địa lý lịch sử, triết học . . . , nhưng không làm cậu học trò thỏa mãn theo quan điểm chính trị của mình. Từ thỏ Alexandros đã theo cha chinh chiến nhiều năm nhằm chinh phạt các nước láng giềng như Hy Lạp và nhờ đấy mà học được nghệ thuật chiến tranh.
Năm 336 Tr.CN, khi vừa tròn 20 tuổi, Alexandros kế vị ngôi Vua.
Sau khi Vua cha Philippe bị ám hại, Alexandros quyết chí thực hiện ý đồ của Vua cha chinh phục vùng Châu Á.
Mùa Xuân năm 334 Tr.CN, sau khi chinh phục xong toàn bộ Hy Lạp, Alexandros cầm đầu đạo quân 37.000 người mộ từ hầu hết các thành thị của Hy Lạp, tiến về phía Đông, lấy hết vùng Tiểu Á, đến tận Jerusalem, tiến vào Ai Cập, Libye. Tại Ai Cập, ông đã xây dựng nên Thành phố Alexandrie, thành phố phồn thịnh nhất của thời cổ Hy Lạp.
Năm 331 Tr.CN, Alexandros đem quân vượt qua Sông Tigre (Tgơrơ) chảy qua Thành phố Bagdad nước Irak ngày nay, đánh bại đạo quân hùng hậu của Vua Darius nước Ba Tư (tức là Iran ngày nay). Lần lượt Alexandros đã chinh phục tất cả các thành phố vùng Trung Cận Đông cho đến bờ biển Ấn Độ.
Nhưng cũng chính vào lúc ấy thì Alexandros bị bệnh đột ngột và qua đời ở tuổi 33, khi đang làm chúa tể một đế quốc rộng lớn mênh mông từ Sông Danube đến biên giới Ấn Độ.
Theo truyền thuyết vợ và con gái của Vua Darius nổi tiếng là những người đẹp nhất thời ấy. Darius bị Alexandros đánh bại phải bỏ chạy không kịp mang theo vợ con. Sợ vợ con bị làm nhục, Darius viết thư cầu xin Alexandros đừng xúc phạm đến vợ con. Alexandros đã trả lời như sau: ''Ta đánh nhà ngươi chứ không phải đánh vợ con ngươi. Vợ ngươi ta xem như mẹ ta, con ngươi ta xem như em gái ta, ngươi cứ yên tâm”. Alexandros ra lệnh cho quân sỹ đối xử với vợ con Darius như khi còn là Hoàng hậu và Công chúa, sau này vì cảm cái ơn ấy, khi nghe tin Alexandros qua đời, vợ Darius đã nhịn ăn và chết theo.
Alexandros rất gần gũi với binh sĩ, cùng chịu đựng gian khổ. Khi ông sắp chết, quân sĩ lần lượt diễu qua bên giường bệnh hôn tay ông. Đêm ông qua đời, mọi người thương khóc, cả thành phố không thắp đèn, đượm mùi tang tóc.
Alexandros Đại đế đã trở thành một nhân vật huyền thoại nổi bật nhất của thời Cổ đại, tượng trưng cho lòng dũng cảm, cao thượng, ý chí vươn đến vinh quang của người anh hùng Cổ Hy Lạp, được ca tụng suốt bao Thế kỷ tiếp theo cho đến tận ngày nay. Cuộc đời ngắn ngủi nhưng hào hùng của Alexandros đã là đề tài cho biết bao công trình văn học, nghệ thuật tái hiện lại tính cách anh hùng, hào hiệp của Alexandros cũng thư mô tả lại vô số chiến công hiển hách của Alexandros.
Vào thời ấy và cho đến bây giờ các nhà sử gia, các tướng lĩnh quân sự thời nay đều xếp ông vào hàng những tướng lĩnh quân sự thiên tài. Trong việc chinh phục các quốc gia thời ấy, sở dĩ ông là người chiến thắng vì ông nắm chắc được các yếu tố thành bại: Thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Alexandros không những là nhà quân sự thiên tài thời Cổ Hy Lạp mà còn là nhà trị quốc tài ba. Alexandros cho thực hiện chính sách hợp nhất chủng tộc, khuyến khích người Macédoine lấy vợ người Ba Tư.
Mở đầu là việc Alexandros lấy Statera - con gái của Darius và sau là những tướng lĩnh của ông thì lấy con gái của các Tổng đốc Ba Tư.
Alexandros cho xây dựng Thủ đô Hy Lạp nổi tiếng trong lịch sử và lập triều đình tại Babylone.
GS. ĐINH NGỌC LÂN
HOÀNG ANH
