Đây là tình huống liên quan đến quyền giám sát, kiểm tra của nhân dân đối với hoạt động của chính quyền xã, mặt khác cũng liên quan đến vấn đề quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã trong việc quyết định danh sách khách mời tham dự kỳ họp Hội đồng. Để xử lý đúng pháp luật tình huống này, Chủ tịch Hội đồng nhân dân xã cần căn cứ vào các quy định pháp luật về phạm vi và cách thức thực hiện quyền giám sát của dân, cũng như quy định về quyền quyết định danh sách khách mời dự kỳ họp của Hội đồng nhân dân. Cụ thể như sau:

Về phạm vi quyền giám sát của dân đối với hoạt động của Hội đồng nhân dân

Nội dung cuộc họp Hội đồng nhân dân có đề cập đến những vấn đề cần công khai cho nhân dân quy định tại Điều 5 Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Tuy nhiên, việc kiểm tra, giám sát hoạt động của Hội đồng nhân dân phải được thực hiện bằng các hình thức mà pháp luật cho phép (quy định tại Điều 6 Pháp lệnh thực hiện dân chủ tại xã phường, bao gồm: Niêm yết công khai tại trụ sở Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã; Công khai trên hệ thống truyền thanh của cấp xã; Công khai thông qua Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố để thông báo đến nhân dân và các quy định pháp luật khác có liên quan).

Về cách thức kiểm tra giám sát và quyền quyết định danh sách khách mời dự kỳ họp Hội đồng nhân dân xã

Đối với hoạt động của Hội đồng nhân dân, Điều 48 Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân năm 2003 quy định: “Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp trên đã được bầu ở địa phương, Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, người đứng đầu các đoàn thể nhân dân ở địa phương và đại diện cử tri được mời tham dự kỳ họp Hội đồng nhân dân, được phát biểu ý kiến nhưng không biểu quyết”. Do đó, có thể khẳng định, việc quyết định danh sách khách mời thuộc thẩm quyền của Thường trực Hội đồng nhân dân xã và đây là hoạt động nằm trong khâu chuẩn bị kỳ họp. Quyền quyết định có mời đại diện dân của thôn Đoài tham dự kỳ họp hay không là thuộc về Thường trực Hội đồng nhân dân.

Để giải quyết yêu cầu của dân thôn Đoài, Thường trực Hội đồng nhân dân xã cần phối hợp với Uỷ ban nhân dân xã để xem xét và quyết định việc mời đại diện người dân tham dự kỳ họp...