Bà ngoại tôi có 1 mảnh đất với diện tích 300m2 và có nguyện vọng chia cho 3 cô con gái mỗi người một miếng đất nhỏ trong mảnh đất của mình. Nhưng bác trai cả nhất quyết không muốn chia đất và muốn một mình sử dụng mảnh đất nói trên. Bà đã tới văn phòng công chứng để làm hợp đồng cho tặng quyền sử dụng đất, và họ cho biết trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà ghi rõ: Hộ bà … có nghĩa là quyền sử dụng đất không chỉ của mình bà mà của cả hộ gia đình, việc bà cho đất phải được sự đồng ý của chồng và các con trên 14 tuổi. Như vậy có đúng không? Và nếu như bác cả vẫn nhất quyết không chia đất thì phải làm sao để thực hiện nguyện vọng của bà khi bà vẫn còn sống. Tôi xin cảm ơn.
* Về việc mảnh đất của bà bạn được cấp giấy chứng nhận mang tên “hộ bà…”.
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp cho “hộ bà …” nên có thể bà sẽ không phải là chủ sử dụng duy nhất của mảnh đất đó. Hiện nay, chưa có văn bản nào quy định rõ ràng việc xác định thế nào là hộ gia đình được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và việc xác định các thành viên hộ gia đình như thế nào, căn cứ vào đâu. Thực tế thì các tổ chức công chứng (cơ quan có thẩm quyền chứng nhận các giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất) và các cơ quan có thẩm quyền đăng ký nhà đất đều xác định hộ gia đình sử dụng đất căn cứ vào sổ hộ khẩu. Trong các giao dịch về quyền sử dụng đất cấp cho hộ gia đình sẽ phải có sự tham gia của tất cả những thành viên trên 15 tuổi; ngoài ra, đối với những thành viên dưới 15 tuổi thì các tổ chức công chứng sẽ yêu cầu người đại diện theo pháp luật của họ phải tham gia giao kết hợp đồng đó để đảm bảo quyền lợi cho những thành viên đó.
Theo đó, khi bà bạn thực hiện thủ tục tặng cho quyền sử dụng đất cấp cho “hộ bà …” thì tổ chức công chứng sẽ xác định tại thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ hộ khẩu của bà bạn gồm những ai. Các thành viên trong hộ gia đình tại thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ có quyền ngang nhau trong việc chuyển quyền sử dụng đất.
* Về việc bác trai cả không đồng ý với nguyện vọng của bà.
Bạn có thể dựa vào cách xác định thành viên hộ gia đình được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất như nêu trên để xác định quyền của bác bạn đối với mảnh đất của bà bạn. Có hai khả năng như sau:
- Nếu bác bạn không phải là một trong những thành viên trong sổ hộ khẩu của bà bạn tại thời điểm cấp giấy chứng nhận: như vậy, bác bạn sẽ không có bất kỳ quyền, nghĩa vụ gì liên quan đến mảnh đất đó nên bác bạn không có quyền đồng ý hay không đồng ý với nguyện vọng của bà. Bà bạn (và các đồng chủ sử dụng đất khác nếu có) có quyền thực hiện các thủ tục theo quy định của pháp luật để phân chia quyền sử dụng đất theo ý chí của mình và theo quy định của pháp luật.
- Nếu bác bạn là một trong những thành viên trong sổ hộ khẩu của bà bạn tại thời điểm cấp giấy chứng nhận thì bác bạn cũng là một trong các đồng chủ sử dụng đất đối với mảnh đất đó. Bác bạn có quyền tham gia vào việc phân chia quyền sử dụng đất cùng với các đồng chủ sử dụng khác. Tuy nhiên, nếu bác bạn không đồng ý việc tặng cho các em gái một phần mảnh đất đó thì gia đình bạn có thể thực hiện các bước sau:
+ Trước hết, bà bạn với tư cách là một trong các đồng chủ sử dụng mảnh đất nên yêu cầu phân chia quyền sử dụng đất cấp cho hộ gia đình. Cụ thể là: các thành viên trong hộ gia đình sẽ thỏa thuận phân chia cho mỗi người một phần quyền sử dụng đất và đăng ký sang tên từng người theo thỏa thuận đó. Như vậy thì bà bạn cũng sẽ được phân chia một phần quyền sử dụng đất và được cấp giấy chứng nhận đối với phần quyền sử dụng đất của mình. (Lưu ý: Khi phân chia thì gia đình bạn nên chú ý về điều kiện tách thửa của địa phương nơi có bất động sản).
+ Sau khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với phần đất được phân chia thì bà bạn có thể làm thủ tục để tặng cho các con gái. Việc tặng cho này do bà bạn quyết định mà không cần có sự đồng ý của bác bạn.