Chiến Thắng Bằng Mọi Giá viết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp do Cecil B. Currey viết, sau khi thăm Việt Nam về năm 1997 đã được Đại tướng tiếp ở nhà riêng. Tác giả là giáo sư sử học đã giảng dạy lịch sử tại trường Đại học Nam Florida (Hoa Kỳ) được đánh giá là một trong những sử gia xuất sắc về lịch sử chiến tranh đã viết ba cuốn sách về Việt Nam. Tác giả dựa vào nhiều nguồn tư liệu của ta và cả của tình báo nước ngoài (có nhiều dữ kiện không đảm bảo chính xác, cần phải lược bỏ hoặc biên tập lại) tiếp xúc với nhiều cán bộ cao cấp trong và ngoài quân đội.
Cuốn sách này đã được dịch và xuất bản ở Anh, Trung Quốc, Braxin. ở Pháp, sáu năm sau khi cuốn sách ra mắt độc giả ở Mỹ, mới có nhà xuât bản Phebus -một nhà xuất bản địa phương nhận xuất bản sau khi bảy nhà xuất bản khác (trong đó có nhũng nhà xuất bản lớn) từ chối, không hẳn vì trong sách có những đoạn nói về giai đoạn sau 1954, mà vì sách có những chi tiết về nội bộ ta, nói về giai đoạn chống Pháp có sự đánh giá rất cao về tướng Giáp, lại do người Mỹ viết, có thể chạm đến sĩ diên của giới quân sự truyền thống Pháp, thêm một lẽ nữa là cho tới nay, giới nghiên cứu Pháp chưa viết một cuốn sách nào nói riêng về tướng Giáp mà chỉ xuất bản nhưng bản dịch về hồi ức hay những luận văn quân sự của tướng Giáp do Việt Nam xuất bản.
Võ Nguyên Giáp được xem như là gương mặt quân sự đặc biệt nhất của thế kỷ XX. Một thế kỷ đầy ắp những tướng lĩnh không được đào tạo chính quy, cũng như Giáp, không hề qua trường lớp đào tạo về quân sự khác hơn là trên chiến trường hay qua nghiên cứu sách vở. Những chiến công của Võ Nguyên Giáp quả là huy hoàng không chỉ đơn thuần về mặt quân sự mà còn là những trận toàn thắng về chính trị.. Bởi lẽ, cần nhắc lại rằng, trong cuộc chiến tranh cách mạng, những mối quan tâm đều cả hai mặt chính trị và quân sự và xét đến cùng, trước hết là về chính trị, Tướng Giáp không phải là một quân nhân được lệnh đánh thắng trong cuộc chiến tranh mà không quan tâm đến tầm vóc chính trị của cuộc xung đột và tính mục đích của nó.. Hơn thế, một phần quan trọng trong các quan điểm quân sự của ông được vận dụng trong thực tế chiến đấu là kết quả của các sự lựa chọn chính trị. Quân đội nhân dân là sản phẩm của chiến tranh toàn dân. Khi so với Mao Trạch Đông, đôi khi người ta đã hạ thấp sự đóng góp của tướng Giáp vào lý luận chiến tranh cách mạng. Đó là không biết đến việc tướng Giáp và người Việt Nam đã nhấn mạnh sự kết hợp đấu tranh giữa nông thôn và thành thị, một quá trình, đến một lúc nào đó, có vai trò chủ yếu.. Còn về nhân tố có tính quyết định, là nhân tố cho phép tranh thủ thời gian - và về phương diện này, tướng Giáp đã tỏ ra đặc biệt xuất sắc - đó là khả năng động viên và tổ chức quần chúng.
Đó là điều mà tác giả Cecil B. Currey, sau một quá trình nghiên cứu tỉ mỉ và khó khăn đã chỉ cho chúng ta, qua cuốn sách của ông, biết rõ hành trạng của tướng Giáp, con người đã đánh thắng người Pháp và tiếp đó người Mỹ cũng phải chấp nhận thua cuộc. Chắc hẳn là trong cuốn sách của ông, phần nói về giai đoạn chống Mỹ - là giai đoan rõ ràng là ít được người Pháp biết đến – sẽ nói rõ hơn.
Ngoài ra, tác giả cũng tiết lộ cho chúng ta sự đấu tranh quyết liệt giữa các thế lực đối lập nhau trong ban lãnh đạo Việt Nam về đường lối, và trong đó, Giáp đôi khi là nạn nhân Cuối cùng và trên hết, tác giả đã phục dựng một cách xuất sắc quan điểm riêng của người Việt Nam về chiến tranh dù được tiến hành chống Pháp hay chống Mỹ.
Cố gắng của tác giả không phải tự nhiên mà có, và có lẽ sẽ làm ngạc nhiên những ai quen xem xét và giải quyết các vấn đề xuất phát từ một quan niệm một chiều - đó cũng là quan niệm của chúng ta vẫn tồn tại trong năm mươi năm qua. Vì lý do đó, chúng tôi xin cảm ơn ông Jean-Pierre Sicre đã chấp nhận mạo hiểm xuất bản cuốn này bằng tiếng Pháp, một cuốn sách bổ ích nhưng có thể gây phiền lòng một số người, sau khi có đến bảy nhà xuất bản – trong đó có những xuất bản lớn - đã từ chối không muốn lao vào một công việc phiêu lưu đó. Chắc chắn tôi không phải là người đầu tiên nhận xét thấy xu hướng phân cấp về đia phương trong việc xuất bản sách đang phát triển ở Pháp. Dù sao, Việt Nam đã là một bộ phận trong đế quốc Pháp, và Điện Biên Phủ là một trận giao tranh trong đó quân đội Pháp là một bên tham chiến và đã chiến đấu một cách dũng cảm. Tìm hiểu hành động của con người đã đánh bại quân đội Pháp. Đó cũng chính là làm sáng tỏ hơn lịch sử của chúng ta.
Về tác giả
Cecil B. Currey (1932-2013) là Giáo sư sử học quân sự, từng giảng dạy tại Đại học South Florida. Ông đã viết về Việt Nam từ những năm 1981, đồng thời là tác giả của nhiều đầu sách về lịch sử chiến tranh, quân đội Hoa Kỳ, và đặc biệt là chiến tranh Việt Nam.
Trích đoạn sách hay
“...Một người khác, trước đây là học sinh của ông di cư vào Nam năm 1954 đã nói ông nổi tiếng trong đám học sinh là diễn giảng rất giỏi về các đề tài lịch sử đặc biệt là lịch sử quân sự. Nhiều học sinh cũ của ông nhớ về ông như một “chiến binh cuồng tín, không mấy khi mỉm cười và không để ai thuyết phục được ông trong bất cứ lĩnh vực nào”. Ngời ta còn nói thêm Giáp có thể vẽ trên bảng đen đến cả những chi tiết những trận đánh của Napoléon. Ông Bùi Diễm, cựu đại sứ của Ngô Đình Diệm tại Mỹ thời đó là một cậu bé 13 tuổi, được hỏi về Giáp đã gợi lên hình ảnh một con người bị “quỷ thần ám ảnh về cách mạng và các trận chiến”. Giáp lên lớp giảng về lịch sử nước Pháp những năm 89 giữa thế kỷ. Ngay từ đầu ông đã trình bày vấn đề theo cách riêng của ông. Ông đứng thẳng trước lớp, nhìn thẳng vào đám học trò dõng dạc nói : “Khá nhiều sách nói về lịch sử nước Pháp thời kỳ này rồi. Nếu muốn các em có thể tham khảo . Tôi sẽ chỉ nói với các em về hai chủ đề : cuộc cách mạng và Napoléon”.
Nửa thế kỷ qua rồi, ông Bùi Diễm không bao giờ quên đợc phương pháp sư phạm của Giáp: “Sự miêu tả chi tiết về sự tàn tạ của vương triều cũng như đồi bại của Marie Antoinette đã đưa học trò đến một nhận định không chút nghi ngờ về số phận dành cho nền quân chủ Pháp. Như bị hút hồn về cuộc cách mạng Pháp và những nhân vật nổi bật của thời đó: Danton Robespierre, ông giáo sư họ Võ sôi nổi hào hứng kể lại những việc làm của Uỷ ban cứu quốc, của công xã Paris để trừng trị bọn phản cách mạng, bảo vệ lợi ích của quần chúng”. Ông Bùi Diễm nhớ lại : “Giáp không phải chỉ là nhà sử học đơn thuần, ông còn là một trạng sư say mê, bênh vực chính nghĩa của lịch sử. Đi đi, lại lại một cách mạnh mẽ trong lớp, Giáp kể lại từng hành động cho thấy rõ chiến thuật và chiến lược của Napoléon”. Từng trận đánh của Napoléon dẫn quân lính xông thẳng vào đội hình các quân đội các nước châu Âu thời đó liên minh lại với nhau để mong đè bẹp cuộc cách mạng Pháp. Ngay cả những trận đụng độ nhỏ cũng được miêu tả chi tiết, Giáp ghi nhớ tất. Ông muốn học trò của ông hiểu “tại sao một đội long kỵ binh (kỵ binh cận vệ của nhà vua) lại được bố trí ở vị trí chính xác như thế hay đội cận vệ của Napoléon đã nổ súng đúng lúc như thế nào để giành chiến thắng”. Lớp học im phăng phắc, đám học trò thiếu niên đang ở tuổi hiếu động bị cuốn hút về những câu chuyện kể hết sức hấp dẫn như sống lại đến từng chi tiết võ công hiển hách của Napoléon. Giáp nói rằng ông giảng giải kỹ về các trận đánh của Napoléon đơn giản vì ông có trách nhiệm phải giảng về cách mạng Pháp. Vì vậy ông phải nghiên cứu kỹ chiến lược và chiến thuật của Napoléon.
Có một thời gian ngắn, người ta hay giễu cợt cho ông cái biệt danh “ông tướng cầm quân”, “Napoléon” vì ông say sưa giảng về chủ đề quân sự trong cách mạng Pháp (56 năm sau, được hỏi về các biệt danh đó, vị “tướng về hưu” đã lâu chỉ phá lên cười).
Theo lời đồn đại, dáng đi và cách nói của Giáp giống hệt Napoléon, nói những câu ngắn gọn, đầu hơi cúi, ngón tay cái thọc vào túi áo vét. Theo miêu tả của các bạn đồng nghiệp, ông là một con ngời có vẻ mặt điềm tĩnh, lạnh lùng như một người chơi poker đang suy nghĩ nên hạ con bài nào, nhưng lại hay giận dữ giữa những phút im lặng như hòn đá. Người ta kể lại, một hôm một giáo sư hỏi ông: “Không chơi kiểu Napoléon à?” Giáp trả lời : “Mình sẽ là một Napoléon!” Có thể ông đã nghĩ đến điều đó, vì khá lâu sau, trong những cuộc trả lời phỏng vấn ông hay có điệu bộ như hoàng đế Napoléon đang độc thoại trước các nhà báo.
Giáp quan tâm đến học sinh không phải chỉ trong các giờ lên lớp mà trong các buổi gặp gỡ bên ngoài. Thỉnh thoảng ông nói chuyện với họ để tán gẫu, ông cũng dừng lại nói chuyện với họ để tác động vào quan điểm chính trị của họ. Ông Bùi Diễm nhớ lại Giáp có bộ Tư bản luận bằng tiếng Pháp trên giá sách. Giáp giục ông (Diễm) nên đọc Marx và các tác phẩm có xu hướng xã hội “nhưng tôi không mảy may quan tâm và còn nghi ngờ mô hình macxit mà Giáp đưa ra”
