Biển, đảo Việt Nam ngày nay có một vị trí chiến lược vô cùng quan trọng trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc. Biển là sân trước, vùng cửa ngõ của quốc gia; đồng thời là không gian chủ quyền, cương vực lãnh thổ của quốc gia ven biển. Các vùng biển, đảo và bờ biển nước ta liên quan trực tiêp tới an ninh - quốc phòng, bảo vệ kinh tế và tài nguyên biển; đó cũng là vùng kinh tế quan trọng, có tính chất quyết định trong chiến lược phát triển của đất nước hiện tại và tương lai.
Trải qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước cả trên đất liền và biển đảo, lần đầu tiên Việt Nam đã ký với Trung Quốc Hiệp định phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa trong vịnh Bắc Bộ (ngày 25-12-2000). Được coi là một trong 10 sự kiện nổi bật của Việt Nam trong năm 2000, việc ký Hiệp định nêu trên không chỉ là kết quả to lớn của một quá trình lâu dài giải quyết mối quan hệ Việt - Trung có tính chất phương pháp luận về ứng xử hòa bình hữu nghị giữa hai quốc gia, mà còn là một thực tế sinh động, một tiền lệ tốt đẹp để các quốc gia có biển chung sống hòa bình, tạo điều kiện cho nhau cùng ổn định và phát triển.
Từ năm 1982 đến nay, Việt Nam và các quốc gia ven biển còn có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) - một "Hiến pháp" mới về biển của cộng đồng quốc tế, một bộ các quy định về sử dụng các đại dương của thế giới, làm cơ sở pháp lý cho các quốc gia tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
Điều quan trọng đối với mỗi công dân nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày nay là phải có những hiểu biết về biển, đảo của đất nước như đã từng hiểu biết đúng và đầy đủ về biển, đảo là một trong những cơ sở chắc chắn nhất, góp phần bồi đắp thêm tình yêu Tổ quốc Việt Nam với cương vực lãnh thổ quốc gia có gần ba phần tư diện tích là biển, đảo.
Chính trong yêu cầu thực tế đó, thật vui mừng khi xuất hiện tập khảo cứu "Nhìn ra biển khơi" của các tác giả trong Nhóm Khảo sử Nam Bộ và Trung tâm Nghiên cứu Biển và Đảo trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Tập khảo cứu bao gồm 5 phần: Không gian biển đảo - Biển và đời sống dân tộc - Thăng trầm biển khơi - Biển Việt Nam trong phát triển và hội nhập - Ơi biển Việt Nam. Đó là những nội dung phong phú về biển đảo, được tiếp cận qua lăng kính lịch sử, thể hiện bằng lối viết giản dị nhằm phục vụ cho đông đảo người đọc.
