Cung điện Verseilles
Trong ngôn ngữ Pháp cổ Verseilles là để chỉ một vùng đất có nhiều bụi cây đốt để trồng trọt. Ở thế kỷ XI, tên Verselles được dùng để chỉ một xóm có vài ngôi nhà tranh của nông dân. Năm 1803, Verselles thuộc về chư hầu của nhà vua Huges de Verseillies. Vào đầu thế kỷ XVII, làng đó trở thành một thị trấn.
Vua Louis XIII (1624 - 1638) thường đến Verseilles để săn băn thú rừng bằng chim ưng, vì thế nhà vua cho xây ở đây một lâu đài để lưu lại trong khi đi săn. Vua Louis XIV đã từng ở lâu đài này 20 năm trước khi cho xây lại nó. Công việc xây dựng được giao cho Kiến trúc sư Louis Le Vau, hoạ sĩ Le Brun, nhà làm vườn nổi tiếng Lenotre. Dinh thự này ban đầu chỉ là một nhà nghỉ nhỏ dùng để đi săn cách Paris 11 dặm về phía Tây Nam. Sở dĩ có quyết định cho xây dựng lại là vì vào năm 1661, Louis XIV quyết định di chuyển trụ sở của chính phủ về địa điểm này nhằm tránh cuộc nội chiến đang diễn ra ở Paris. Công việc xây dựng kéo dài trong 20 năm, tốn kém 100.000.000 bảng Anh.
Lâu đài tráng lệ này rộng 1/3 dặm, có 700 phòng được trang trí các tác phẩm nghệ thuật và các kiệt tác do các nghệ sĩ tài hoa nhất nước Pháp sáng tạo nên, gồm các đồ sành sứ, các tác phẩm thêu thùa, đồ thuỷ tinh, pha lê quý hiếm, tất cả các bàn ghế được dát bạc. Trong đó có 400 bức tượng bằng đá cẩm thạch, đồng thau. Ở bên kia lâu đài là các khuôn viên rộng 247 mẫu Anh với 1400 vòi phun nước, đặc biệt đáng kể là nhất là hang Téthys. Trong công viên đầy hoa thơm cỏ lạ này có đường đi rộng thoáng, hai bên đường có hàng cây tán giao nhau tạo thành vòm rất hoàn mỹ.
Trong khi xây dựng kiến trúc sư vẫn giữ nguyên ngôi nhà nhỏ để đi săn, chỉ xây bao quanh nó về ba phía với kết cấu cổ điển hình chữ U khổng lồ, đồ sộ với những viên đá màu mật ong. Ở trung tâm của lâu đài là phòng ngủ lộng lẫy của nhà vua. Vào năm 1678, khi còn ở đỉnh cao quyền lực, Louis XIV quyết định mở rộng lâu đài to hơn. Kiến trúc sư Jules Hardouin Mansart còn bố trí một cách tinh tẻ thêm các sân, các ngôi nhà mới và nhà gương (Hall of Mirrors), làm cho dinh thự càng thêm quý phái, và biến nó thành một mẫu dinh thự nguy nga tráng lệ cho các vị vua khắp châu Âu bắt chước.
Lâu đài Verseilles đã trải qua 4 thế hệ các nhà điêu khác làm việc để cho cung điện càng thêm lộng lẫy. Thế hệ thứ nhất tiến hành năm 1664. Đó là thời kỳ đá và chỉ mạ vàng với những nhà điêu khắc: Michel Angaier, Louis Leranbert. Họ đã đục đẽo những tảng đá thành những Thần Dê, thần Đồng Nội... Tổng cộng 8 pho tượng lớn, 47 pho tượng nhỏ đặt dọc theo đường đi của nhà vua. Thế hệ thứ hai tiến hành vào năm 1667, do Le Vau thi hành. Đó là thời kỳ đá cẩm thạch, gồm 24 tượng xếp thành 6 nhóm, mỗi nhóm 4 tượng, tượng trưng cho các nguyên tố, các mùa, các giờ, các khí chất, các loại thơ và phỏng theo 4 vụ bắt cóc trong thần thoại Hy Lạp. Thế hệ thứ 3 tạo ra 177 pho tượng. Đây là thời kì đồng thau. Năm 1678, J. Hardouin Mansart - Người kế tục sự nghiệp Le Vau đã đặt ra 8 con sông, 8 Nữ thân Sông Núi. Đó là các tượng đồng thau của Antoine Coysevox, Tuby... Thế hệ thứ 4 tiến hành vào cuối triều đại chủ yếu trang trí lâu đài con.
Ngày 6-5-1682, Louis XIV đã đến ở hẳn ở Verseilles, mặc công việc xây dựng vẫn còn tiếp tục. Công việc của nhà làm vườn Andere Lenotre đã tạo nên những công viên hoa lệ càng làm tăng thêm vẻ đẹp tráng lệ cho cung điện Verseilles. Những khu vườn của nó, với những luống hoa rộng, muôn sắc, các bồn phun nước, các bức tượng khổng lồ... Đã trang điểm cho cung điện Verseilles càng thêm diễm lệ.
Sau khi vua Louis XIV băng hà, Verseilles bị bỏ rơi trong 7 năm. Nhưng đến ngày 15-6- 1722, triều đình Louis XV lại quay về Verseilles. Và Versilles giờ đây thực sự trở thành một bảo tàng nghệ thuật quan trọng nhất châu Âu.
Trong các vườn tiếp tục xây “bể nước Neptune”, bên trong lâu đài tạo dựng một loạt các căn hộ nhỏ, đầy, đủ tiện nghi. Từ 1767-1770, Gabrien cùng các kiến trúc sư Belangerm, De Waill xây dựng rạp hát kịch kiểu mẫu. Vào giữa các năm 1763-1768, ông còn xây cho bà Pompadour, Trianon nhỏ và Hoàng hậu Maria Antoinette được thừa hưởng Trainon nhỏ. Kiến trúc sư R.Mique xây dựng đền Tình ái dưới triều Louis XVI, các vườn được trồng lại. Ngày 3 - 8 - 1783, hiệp ước công nhận nền độc lập của hợp chủng quốc Hoa Kỳ được kí kết tại điện Verseilles.
Cung điện và công viên Verseilles được UNESCO ghi vào danh sách Di sản văn hoá thế giới năm 1979.
