Hệ thống cấp nước của người La Mã cổ ở London
Mới đây, các nhà khảo cổ đã tìm thấy chiếc bánh xe sắt có niên đại gần 2.000 năm ở đường Gresham, London. Đó là một bộ phận quan trọng của hệ thống vận chuyển nước từ giếng sâu. Với sự giúp đỡ của bánh xe, hằng ngày, một người nô lệ có thể đưa 270.000 lít nước lên mặt đất.
Phân tích cho thấy, chiếc bánh xe được sản xuất vào khoảng năm 108-109 sau Công nguyên. “Sắt vẫn còn tốt nguyên, hệt như lúc mới. Thật hiếm thấy một sản phẩm có độ bền như vậy trong ngành luyện kim La Mã cổ đại”, ông Ian Blair, nhân viên Bảo tàng London, nói.
Phía Tây khu vực Gresham, người ta còn tìm thấy các guồng gỗ, được làm ra vào năm 63 sau Công nguyên. Nhiều bộ phận của hệ thống kéo nước đã bị mục gãy. Tuy nhiên, một số gầu bằng gỗ sồi vẫn còn khá nguyên vẹn. Người ta dùng đinh sắt để đóng những chiếc gầu này và bịt các lỗ hổng bằng nhựa cứng. Mỗi chiếc gầu chứa được 2 lít nước. Một hệ thống gồm gầu kết nối với nhau bằng dây xích. Mỗi khi bánh xe quay một vòng, hệ thống có thể kéo lên 100 lít nước từ độ sâu 5 m.
Phía Đông đường Gresham, người ta cũng tìm thấy những mảnh vụn của những chiếc gầu gỗ sồi tương tự, nhưng có dung tích lớn hơn; khoảng 5 lít. Đáng tiếc, tất cả đều bị hư hại.
Lượng nước quá lớn
Toàn bộ “guồng máy” cung cấp nước được quay bởi cơ bắp con người. Theo tính toán, một người nô lệ vận chuyển khoảng 270.000 lít nước mỗi ngày. Như vậy, trong một tuần, người đó có thể đổ đầy nước cho khoảng 17.500 bồn tắm hiện đại!
Tại sao người La Mã cần nhiều nước như vậy? Các nhà khoa học phỏng đoán, vì đường Gresham nằm giữa Nhà hát London (thời La Mã) và các nhà tắm công cộng, nên “guồng máy” khổng lồ này có lẽ đã được xây dựng để cung cấp nước cho các nhà tắm công cộng, hoặc cho khách đến nhà hát.
Năm 61 sau Công nguyên, một cuộc nổi loạn chống luật lệ La Mã của quần chúng đã tàn phá nhiều khu vực ở London, trong đó có một số hệ thống cấp thoát nước. Khu vực phía Tây đường Gresham có lẽ đã được tu sửa lại sau đó, nên chiếc bánh xe được tìm thấy ở đây vẫn còn khá nguyên vẹn.
(Theo New Scientist)
