NGƯỜI BANA
Hiện có 1 36.859 người. Địa bàn cư trú ở các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà. Thuộc ngữ hệ Môn - Khơ me (ngữ hệ Nam á). Dân tộc Ba Na là một trong những cư dân sinh tụ lâu đời ở Trường Sơn - Tây Nguyên, đã kiến tạo nên nền văn hóa độc đáo ở đây.
Người Ba Na canh tác lúa trên ruộng khô và rẫy. Cuốc là công cụ chủ yếu trong canh tác nông nghiệp ở tộc người này. Phương tiện vận chuyển chính là cái gùi cõng trên lưng, cho nam, nữ và mọi lứa tuổi. Họ cư trú trên những nhà sàn, cửa ra vào mở về phía mái, trên hai đầu đốc đều có trang trí hình sừng.
Nhà rông là ngôi nhà công cộng, được cất ở giữa làng với hai mái vồng và cao vút. Đây là nơi diễn ra những sinh hoạt chung của cộng đồng làng như giáo dục thanh thiếu niên, tổ chức nghi lễ, hội làng, xử án, dạy nghề, huấn luyện chiến đấu…
Làng là đơn vị xã hội hoàn chỉnh và duy nhất. Người Ba Na theo chế độ mẫu hệ. Xã hội có người giàu, người nghèo và tôi tớ. Hôn nhân một vợ một chồng là nguyên tắc cơ bản trong việc xây dựng gia đình.
Dân ca rất phong phú nhưng phổ biến là điệu hmon và roi. Nhạc cụ rất đa dạng gồm cả bộ dây, bộ hơi và bộ gõ như tôn đing, khinh khung, păh pong, goong đer...Múa dân gian phục vụ nghi lễ và biểu diễn ở hội hè như xoang Samơk, xoang Pơ sát, xoang Trong Tâu. . . Trò chơi dân gian có các trò: đuổi bắt, cướp dây, hất đá, nhảy đập nhịp, thả diều, đá cầu, đi cà kheo, đánh quay, đánh vòng...
