Pháo đài Agra
Từ lâu người ta biết đến Agra là thành phố có lăng mộ Taj Mahal. Điều này đã làm lu mờ mọi công trình vĩ đại khác. Thực ra thành phố Agra của Vương triều Mughal còn có nhiều công trình kỷ niệm nguy nga khác tiêu biểu cho đỉnh cao của thành tựu kiến trúc Mughal, mà ngay cả Delhi, trung tâm của các vua chúa và hoàng đế trong hơn một ngàn năm qua cũng không thể có được một di sản mang vẻ đẹp tráng lệ về mặt kiến trúc cũng như văn hóa như thời kỳ vàng son của vương triều Mughal vĩ đại. Một trong những công trình đó là pháo đài cổ Agra.
Là thành phố được các hoàng đế thuộc vương triều Mughal chọn làm thủ đô những năm đầu. Chính tại đây người sáng lập ra vương triều Mughal là hoàng đế Habur. Tại đây, vua Babur đã cho xây dựng một khu vườn cân đối theo kiểu Ba Tư trên hai bờ sông Yamuna. Cũng tại đây con cháu của Babur là Akbar đã cho dựng thành lũy của pháo đài Đỏ (Red Fort). Trong thành của pháo đài này vua Jehangir cho xây các cung điện màu hồng đỏ, sân chơi và hoa viên. Vua Shahjehan cho tô điểm thêm các thánh đường Hồi giáo uy nghiêm, các cung điện, sảnh đường bằng đá cẩm thạch trắng…
Nhưng rõ ràng nét đẹp thành phố Agra ngoài lăng Taj Mahal, một đài tưởng niệm tình yêu được vua Shahjehan cho xây để tưởng nhớ người vợ yêu quý của mình là hoàng hậu Mumtaz Mahal, thì pháo đài Agra là vĩ đại hơn cả.
Pháo đài Agra được xây dựng bởi 3 trong số các hoàng đế của vương triều Mughal hùng mạnh. Pháo đài Agra là một công trình kiến trúc đầy sáng tạo nghệ thuật của thời bấy giờ. Được bao quanh bởi những bức tường kép đồ sộ và có 4 cổng ra vào hình tháp xuyên qua. Pháo đài này là một quần thể các cung điện, sân chơi, thánh đường, nhà tắm công cộng, hoa viên và các sảnh đường, dùng làm nơi dạo chơi, được xây dụng qua ba triều Đại: Cung điện Jehangiri Mahal được vua Albar xây dựng để dành cho hoàng hậu người Hindu là bà Jodhabai, mẹ của Jehangir, các phòng lớn tiếp kiến công chúng đông đảo và cá nhân; cung điện Khas Mahal; cung điện Nagina Masjid giống như đá quý, vườn nho, sảnh đường Cá, hay còn gọi là vườn Nước đều do Shahjehan xây.Nhưng cuộc sống quả thực nghiệt ngã, về cuối đời vua Aureng Zep nổi loạn, đã bắt sống vua cha và đem giam vào tháp Jamine (Tháp hoa nhài) trong thành Agra, ngày ngày dõi mắt nhìn sang bên kia sông Jâmun, ngắm lăng mộ Taj Mahal, một tạo vật cao quý nhất của ông.
