Tìm ra nguyên nhân phụ nữ khác đàn ông
Phụ nữ có nhiều gene hơn nam giới, sự chênh lệch này có thể giải thích vì sao họ khác xa phái mạnh đến như vậy. Các nhà khoa học tiết lộ điều này khi giải mã nhiễm sắc thể giới tính X.
Nhóm nghiên cứu đã phát hiện thấy giống cái của những động vật có vú – sở hữu hai bản sao nhiễm sắc thể X - mang nhiều gene hơn hẳn so với giống đực, vốn sở hữu chỉ một X và một Y. Họ cũng cho rằng phụ nữ được an toàn trước nhiều loại bệnh tật là do hàm lượng gấp đôi của nhiễm sắc thể giới tính nữ này.
“Nhiễm sắc thể X là sự kỳ diệu nhất trong bộ gene người, xét về mặt sinh học và sự liên kết của nó với bệnh tật”, Mark Ross, lãnh đạo nhóm nghiên cứu tại Viện Wellcome Trust Sanger ở Anh, tuyên bố.
X một trong 24 nhiễm sắc thể riêng biệt của tế bào người, lớn hơn rất nhiều so với anh bạn Y bé nhỏ. Nó sở hữu tới 1098 gene so với con số 78 khiêm tốn của nhiễm sắc thể Y. Điều đó có nghĩa là giống cái của động vật có vú chứa hơn 1.000 gene so với con đực. Để bù đắp sự chênh lệch này, cơ thể của con cái sẽ “tắt” ngẫu nhiên một nhiễm sắc thể X trong mỗi tế bào, do đó cân bằng lại sự sản xuất protein giữa hai giới.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu gần đây phát hiện thấy nhiễm sắc thể X “câm lặng” ở con cái không hoàn toàn im lặng. “Khoảng 15% gene thoát khỏi sự bất hoạt, mỗi gene trong số chúng giờ đây trở thành ứng cử viên cho việc giải thích sự khác biệt giữa đàn ông và đàn bà”, Robin Lovell - Badge, thuộc Viện Nghiên cứu Y khoa Quốc gia Anh, cho biết. “Hơn nữa, khoảng 10% gene khác đôi khi bất động, đôi khi không, tạo ra một cơ chế khiến cho phụ nữ đa dạng gene hơn nam giới”, ông nói.
Nhiễm sắc thể X cũng có thể bảo vệ (hoặc gây hại) cho sức khoẻ tuỳ thuộc vào giới tính của người mang nó.
Mặc dù không ai biết chắc tại sao nhiễm sắc thể Y lại ngắn như vậy, nhưng sự suy thoái của nó không phải là thảm họa nhờ có nhiễm sắc thể X. Theo một nghĩa nào đó, việc mất đi gene trên nhiễm sắc thể Y không ảnh hưởng nhiều lắm đến đàn ông, vì anh ta có các bản sao tương đương trên nhiễm sắc thể X của mình.
Song, điều này lại khiến đàn ông dễ bị tổn thương trước những trục trặc ẩn giấu trên nhiễm sắc thể X. “Bệnh tật trên X thường bộc lộ ở đàn ông vì họ không có một bản sao gene bù đắp trên nhiễm sắc thể còn lại”, Tiến sĩ Ross nói.
Hơn 300 căn bệnh có liên quan tới nhiễm sắc thể X đã được tìm thấy đến nay, như chứng máu khó đông, tự kỷ, teo cơ và chậm phát triển trí tuệ. Phụ nữ thường khoẻ mạnh vì họ có một bản copy X khác, hạn chế tác động thực sự của những rối loạn gene. Đàn ông thì ngược lại, họ không có “bệ đỡ”, nên buộc phải bộc lộ những lỗi gene ra ngoài thành bệnh tật.
Việc nhìn sâu vào những gene có hại trên nhiễm sắc thể X có thể giúp các nhà khoa học can thiệp và ngăn chặn được sự bộc phát của bệnh chậm phát triển trí tuệ.
Bộ gene thiếu hụt khiến đàn ông có nguy cơ chậm phát triển tinh thần, song cũng dễ biến họ trở thành thiên tài. Mặc dù IQ trung bình của đàn ông chỉ tương đương với phụ nữ, song số đại diện của phái mạnh có trí tuệ siêu việt lại nhiều hơn phái yếu. Điều này là vì, nếu bạn có những gene thông minh tuyệt đỉnh trên nhiễm sắc thể X, chúng dễ bị bóp nghẹt bởi số đông các gene “tầm thường” trên nhiễm sắc thể X còn lại.
(Theo BBC)
