Tóm tắt nội dung

Nội dung

Thị trường dầu mỏ thế giới chịu sự chi phối và phụ thuộc rất nhiều vào tổ chức xuất khẩu dầu mỏ OPEC. Đây là một tổ chức đa chính phủ được thành lập bởi các nước Iran, I-rắc, Kwait, Ả Rập Saudi và Venezuela trong hội nghị tại Baghda (từ ngày 10 tháng 9 đến 14 tháng 9 năm 1960). Các thành viên gồm Qatar (1961), Nam Dương (1962), LiBi (1962). Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (1967), Algeria (1969) và Nigeria (1971) lần lượt gia nhập tổ chức sau đó. Ecuador (1973 - 1992) và Gabon (1975 - 1994) cũng từng là thành viên của OPEC. Trong năm năm đầu tiên đặt trụ sở cuả OPEC tại Geneve, Thuỵ Sĩ, sau đó chuyển về Viên, Áo từ tháng 9/1965. Các nước thành viên OPEC khai thác vào khoảng 40% tổng sản lượng dầu thế giới và nắm giữ khoảng 3/4 trữ lượng dầu thế giới.

OPEC có khả năng điều chỉnh hạn ngạch khai thác dầu của các nước thành viên và qua đó có khả năng khống chế giá dầu trên thị trường thế giới. Hội nghị các bộ trưởng phụ trách vấn đề năng lượng và dầu mỏ thuộc tổ chức OPEC được tổ chức mỗi năm hai lần nhằm đánh giá thị trường dầu mỏ và đề ra các biện pháp phù hợp để đảm bảo việc cung cấp dầu trên thị trường dầu mỏ thế giới. Bộ trưởng các nước thành viên thay nhau theo nguyên tắc xoay vòng làm chủ tịch của tổ chức hai năm một nhiệm kỳ.

Mục tiêu chính thức được ghi vào hiệp định thành lập OPEC là ổn định thị trường dầu thô, bao gồm các chính sách khai thác dầu, ổn định giá dầu thế giới và ủng hộ về mặt chính trị cho các thành viên khi bị các biện pháp cưỡng chế vì các quyết định của OPEC. Nhưng thật ra nhiều biện pháp được đề ra lại có động cơ bắt nguồn từ quyền lợi quốc gia, thí dụ như trong cơn khủng hoảng dầu, OPEC đã không tìm cách hạ giá dầu mà lại duy trì chính sách cao giá trong thời gian dài. Mục tiêu của OPEC thật ra là một chính sách dầu chung nhằm để giữ giá.OPEC dựa vào việc phân bổ hạn ngạch cho các thành viên để điều chỉnh lượng khai thác dầu, tạo ra khan hiếm hoặc dư dầu giả, thông qua đó có thể có thể tăng, giảm hoặc giữ giá dầu ổn định. Có thể coi OPEC như là một liên minh độc quyền luôn tìm cách giữ giá dầu ở mức có lợi nhất cho mình. OPEC giữ một vị trí quan trọng nhất trên thị trường dầu mỏ thế giới. Các mốc chính đánh dấu hoạt động của OPEC.

• 14/9/1960: thành lập tổ chức OPEC theo đề xuất của Venezuela tại Baghdad.
• 1965: Dời trụ sở về Viên. Các thành viên thống nhất một chính sách khai thác chung để bảo vệ giá.
• 1970: Nâng giá dầu lên 30%., nâng thuế tối thiểu áp dụng cho các công ty khai thác dầu lên 55% của lợi nhuận.
• 1971: Nâng giá dầu sau khi thương lượng với các tập đoàn khai thác. Tiến tới đạt tỷ lệ quốc gia hoá 50% các tập đoàn.
• 1973: Tăng giá dầu từ 2,89 USD một thùng lên 11,65USD. Thời gian này được gọi là cuộc khủng hoảng dầu lần thứ nhất, OPEC khai thác 55% lượng dầu của thế giới.
• Từ 1974 đến 1978: tăng giá dầu 5-10% hầu như mỗi nửa năm một lần để chống lại việc USD bị lạm phát.
1979: Khủng hoảng dầu lần thứ hai. Sau cuộc cách mạng Hồi giáo, giá dầu từ 15,5 USD/1 thùng được nâng lên 24USD. Lybia, Algeria và Iraq thậm chí đòi đến 30 USD cho một barrel.
• 1980: Đỉnh điểm chính sách cao giá của OPEC. Lybia đòi 41 USD, Ả Rập Saudi đòi 32 USD và các nước thành viên còn lại là 36 USD cho một thùng dầu.
• 1981: Lượng tiêu thụ dầu giảm do các nước công nghiệp lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế và bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng dầu lần thứ nhất, do giá dầu cao, nhiều nước trên thế giới đầu tư vào các nguồn năng lượng khác. Lượng tiêu thụ dầu trên thế giới giảm 11% trong thời gian từ năm 1979 đến 1983, thị phần dầu của OPEC trên thị trường giảm còn 40%.
• 1982: Quyết định cắt giảm sản lượng sản xuất tuy được thông qua nhưng lại không được các thành viên giữ đúng. Thị phần của OPEC giảm xuống còn 33% và vào năm 1985 còn 30% trên tổng số lượng khai thác dầu trên thế giới. Lượng khai thác dầu giảm xuống mức kỷ lục là 17,43 triệu thùng một ngày.
• 1983: Giảm giá dầu từ 34 USD xuống 29 USD/1 thùng. Giảm hạn ngạch khai thác từ 13,5 triệu xuống 16 triệu thùng một ngày.
• 1986: Giá dầu rơi xuống đến dưới 10 USD một thùng do sản xuất dư thừa và do một số nước trong OPEC giảm giá dầu.
• 1990: Giá dầu được nâng lên trong tầm từ 18 đến 21 USD/1 thùng. Nhờ vào chiến tranh vùng vịnh giá dầu đạt đến mức đề ra.
• 2000: Giá dầu đã dao động mạnh, vượt qua cả hai mức thấp và cao nhất trong lịch sử. Nếu trong quý I, chỉ với 9 USD người ta cũng có thể mua được một thùng dầu thì trong quý IV giá đã vượt trên 37 USD/thùng. Các nước thành viên của OPEC đồng ý giữ giá dầu ở mức 22-28 USD/thùng.
• 1/2005: OPEC quyết định giữ nguyên lượng khai thác 27 triệu thùng. Các thành viên đã nhất trí “tạm ngưng” không giữ giá dầu ở mức 22-28 USD/thùng.