TỔ CHỨC HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT, TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP, XÂY DỰNG CƠ BẢN

Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất.

Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất có thể là công trình, hạng mục công trình, các giai đoạn công việc của hạng mục công trình, nhóm các hạng mục công trình, các đơn đặt hàng...

Xác định đối tượng hạch toán CPSX là căn cứ để mở biểu, khoản, sổ chi tiết, tổ chức công tác hạch toán ban đầu, tập hợp CPSX theo từng đối tượng để tăng cường công tác quản lý sản xuất và thực hiện chế độ hạch toán kinh tế trong DN. Xác định đúng đối tượng tập hợp CPSX và giảm bớt khối lượng công tác kế toán, đảm bảo cho việc tính giá thành sản phẩm được chính xác.

Đối tượng tính giá thành sản phẩm.

Đối tượngtính giá thành sản phẩm là các công trình, hạng mục công trình đã hoàn thành, các giai đoạn công việc đã hoàn thành, các khối lượng xây lắp có tính dự toán riêng đã hoàn thành. Từ đó xác định phương pháp tính GTSPXL làm căn cứ để kế toán các phiếu tính giá thành sản phẩm được chính xác.

Tổ chức tính giá thành sản phẩm:

Phương pháp tính giá thành sản phẩm là một phương pháp hoặc hệ thống phương pháp sử dụng số liệu về chi phí sản xuất để tính toán ra tổng giá thành và giá thành đơn vị của sản phẩm công trình, hạng mục công trình đã hoàn thành, giai đoạn công việc đã hoàn thành, khối lượng xây lắp có tính dự toán riêng đã hoàn thành, nó mang tính thuần tuý kỹ thuật tính toán chi phí cho từng đối tượng tính giá thành.

Cùng với việc xác định phương pháp tính giá thành ta phải xác định được kỳ tính giá thành.

Kỳ tính giá thành là mốc thời gian mà bộ phận kế toán giá thành phải tổng hợp số liệu để tính giá thành thực tế cho các đối tượng tính giá thành. Kỳ tính giá thành phụ thuộc vào đặc điểm tổ chức sản xuất, chu kỳ sản xuất sản phẩm và hình thức nghiệm thu bàn giao khối lượng sản phẩm hoàn thành. Cụ thể kỳ tính giá thành trong ngành xây lắp như sau:

- Đối với các Xí nghiệp khai thác cát, đá, sỏi, Xí nghiệp sản xuất cấu kiện bê tông, gạch ngói, vôi...chu kỳ sản xuất ngắn thì kỳ tính giá thành là hàng tháng (vào cuối mối tháng).

- Đối với những Doanh nghiệp mà sản phẩm là những công trình, vật kiến trúc, thì kỳ tính giá thành là thời gian sản phẩm xây lắp được coi là hoàn thành và được nghiệm thu bàn giao cho bên A. Hiện nay kỳ tính giá thành cho các công trình xây lắp được xác định như sau:

+ Đối với những công trình nhỏ, thời gian thi công ngắn (dưới 12 tháng) thì khi nào công trình hoàn thành toàn bộ thì khi đó Xí nghiệp xây lắp mới tính giá thành thực tế cho công trình đó.

+ Với những công trình xây lắp có thời gian thi công kéo dài (trên 12 tháng) thì chỉ khi nào có một bộ phận công trình có giá trị sử dụng được nghiệm thu bàn giao thì lúc đó Xí nghiệp xây lắp mới tính giá thành thực tế của bộ phận đó.

+ Với những công trình xây lắp có thời gian kéo dài trong nhiều năm mà không tách ra được từng bộ phận công trình nhỏ đưa vào sử dụng thì từng phần việc xây lắp lớn đạt tới điểm dừng kỹ thuật hợp lý theo thiết kế kỹ thuật có ghi trong hợp đồng giao nhận thầu thi công thì sẽ được bàn giao thanh toán và Xí nghiệp tính giá thành thực tế cho khối lượng bàn giao.

Tuỳ theo từng đặc điểm của từng đối tượng tính giá thành, mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp và chi phí sản xuất với đối tượng tính giá thành mà kế toán phải lựa chọn sử dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp thích hợp để tính giá thành cho từng đối tượng.

Trong các Doanh nghiệp xây lắp, thường áp dụng các phương pháp tính giá thành sau:

+ Phương pháp tính giá thành giản đơn (phương pháp tính giá thành trực tiếp):

Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến trong các Doanh nghiệp xây dựng hiện nay vì đối tượng được tính giá thành phù hợp với đối tượng chi phí sản xuất, kỳ tính giá thành phù hợp với kỳ báo cáo, hơn nữa cách tính lại dễ dàng.

Theo phương pháp này, tập hợp tất cả chi phí sản xuất trực tíếp cho một công trình, hạng mục công trình từ khi khởi công đến khi hoàn thành chính là giá thành của công trình, hạng mục công trình ấy.

* Nếu không có chi phí sản phẩm dở dang thì tổng chi phí sản xuất đã tổng hợp trong kỳ cho mỗi đối tượng cũng là tổng hợp giá thành của sản phẩm hoàn thành tương ứng trong kỳ.Công thức tính như sau:

Z = C

Trong đó: Z - là tổng giá thành sản xuất sản phẩm.

C - là tổng chi phí sản xuất tập hợp theo đối tượng.

Trong trường hợp chi phí sản phẩm dở dang thì ta cần phải đánh giá sản phẩm dở dang theo phương pháp thích hợp.

Khi đó công thức tính giá thành sẽ là:

Trong đó: D_dk - là giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ.

D_ck - là giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ.

* Trường hợp công trình, hạng mục công trình chưa hoàn thành mà khối lượng xây lắp hoàn thành bàn giao thì:

Giá thành thực tế củaChi phí thựcChi hí thực hi phí thực

Trong trường hợp chi phí sản xuất hạch toán theo công trường hoặc cả công trường nhưng giá thành thực tế phải tính riêng cho từng hạng mục công trình thì kế toán có thể căn cứ vào chi phí sản xuất của cả nhóm và hệ số kinh tế kỹ thuật đã qui định cho từng hạng mục công trình để tính giá thành thực tế cho từng hạng mục công trình đó.

Nếu các hạng mục công trình có thiết kế khác nhau, dự toán khác nhau nhưng cùng thi công trên một địa điểm do một đội công trình sản xuất đảm nhiệm, không có điều kiện theo dõi, quản lý riêng các loại chi phí khác nhau thì chi phí sản xuất đã tập hợp được phải được phân bổ cho từng hạng mục công trình theo những tiêu chuẩn thích hợp với hệ số kinh tế kỹ thuật quy định cho từng hạng mục công trình.

Hệ số phân bổ ( tỷ lệ phân bổ giá thành thực tế ) được xác định như sau :

Trong đó :

Tổng C : Tổng chi phí thực tế của cả công trình.

Khi đó giá thành thực tế của từng hạng mục công trình = Gdt x H

Với Gdt : Giá trị dự toán của hạng mục công trình thứ i.

Phương pháp này áp dụng trong các doanh nghiệp xây lắp, xây dựng cơ bản có các công trình lớn và phức tạp, quá trình xây lắp có thể thực hiện ở nhiều bộ phận sản xuất khác nhau, khối lượng tính toán lớn.

+ Phương pháp hệ số:

Theo phương pháp này chi phí sản xuất được tập hợp riêng cho từng công trình, hạng mục công trình. Sau đó căn cứ vào hệ số để tính giá thành sản phẩm cho từng công trình. Hệ số này được xác định dựa vào mối quan hệ về chi phí giữa các công trình, hạng mục công trình.

+ Phương pháp tỷ lệ :

Theo phương pháp này chi phí sản xuất được tập hợp theo từng nhóm công trình, hạng mục công trình cùng loại sau đó xác định tỷ lệ giữa tổng giá thành thực tế của nhóm công trình, hạng mục công trình đó với tổng giá thành kế hoạch và cuối cùng căn cứ vào giá thành kế hoạch của từng loại công trình, hạng mục công trình và tỷ lệ ở trên để xác định tổng giá thành thực tế của từng loại công trình, hạng mục công trình trong nhóm.

+ Phương pháp liên hợp:

Đây cũng là phương pháp thường được sử dụng để tính giá thành trong các doanh gnhiệp xây lắp, xây dựng cơ bản do có đặc điểm tổ chức sản xuất, tính chất quy trình công nghệ và tính chất sản phẩm làm ra phức tạp nhiều giai đoạn công việc.

Tổ chức hạch toán CPSXXL:

Nhiệm vụ chủ yếu đặt ra cho công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp là:

. Xác định hợp lý đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành phù hợp với điều kiện thực tại của Doanh nghiệp và thoả mãn yêu cầu quản lý đặt ra.

. Vận dụng c&# 225;c phương pháp tính giá thành và phương pháp kế toán theo một trình tự lôgic: Tính toán chính xác, đầy đủ, kiểm tra các khâu hạch toán như tiền lương, vật liệu, tài sản cố địnhh...

. Xác định số liệu cần thiết cho kế toán tập hợp chi phi sản xuất và tính giá thành.

Cụ thể cần phải thực hiện tốt các nhiệm vụ sau:

- Phản ánh đầy đủ, chính xác, kịp thời toàn bộ chi phí sản xuất thực hiện phát sinh.

- Kiểm tra tình hình thực hiện các định mức chi phí vật tư, lao động, sử dụng máy móc thi công và các dự toán chi phí khác, phát hiện kịp thời các khoản chênh lệch so với định mức, các chi phí khác ngoài kế hoạch, các khoản thiệt hại, mất mát, hư hỏng... trong sản xuất và đề xuất những biện pháp ngăn chặn kịp thời.

- Tính toán chính xác và kịp thời giá thành công tác xây lắp, các sản phẩm và lao vụ dịch vụ hoàn thành của doanh nghiệp.

- Kiểm tra và thực hiện kế hoạch hạ giá thành của Doanh nghiệp theo từng công trình, hạng mục công trình, từng loại sản phẩm và lao vụ, vạch ra khả năng và biện pháp hạ giá thành một cách hợp lý và có hiệu quả.

- Xác định đúng đắn và bàn giao thanh toán kịp thời khối lượng công tác xây lắp đã hoàn thành. Định kỳ kiểm kê và đánh giá khối lượng thi công dở dang theo nguyên tắc quy định.

- Đánh giá đúng đắn kết quả hoạt động sản xuất kinh doanhở từng công trình, hạng mục công trình, từng bộ phận thi công, đội, tổ sản xuất ... trong từng thời kỳ nhất định.

- Kịp thời lập các báo cáo về chi phí sản xuất và hạ giá thành công tác xây lắp

- Cung cấp chính xác, kịp thời các thông tin hữu dụng về chi phí sản suất và hạ giá thành phục vụ cho yêu cầu quản lý của lãnh đạo doanh nghiệp.

Để hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp kế toán sử dụng các tài khoản chủ yêu sau: TK621, TK622, TK623, TK627, TK154 cùng một số tài khoản khác có liên quan.

- TK621 - “Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp”:

TK này dùng để phản ánh các chi phí nguyên vật liệu thực tế dùng cho sản xuất, chế tạo sản phẩm xây dựng phát sinh trong kỳ, cuối kỳ kết chuyển sang tài khoản tập hợp tập hợp chi phí và tính giá thành.

Kết cấu tài khoản:

- TK622 “Chi phí nhân công trực tiếp”:

TK này dùng để phản ánh tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất xây lắp và kết chuyển chi phí đó vào tài khoản tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm.

TK622 được mở chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình ...

Kết cấu tài khoản:

phát sinh trong kỳ ợ TK154

- TK623 “Chi phí sử dụng máy”

TK này dùng để tập hợp và phân bổ chi phí dử dụng máy thi công phục vụ trực tiếp cho hoạt động xây lắp công trình, hạng mục công trình.

TK này chỉ sử dụng để hạch toán đối với trường hợp doanh nghiệp xây lắp thực hiện xây lắp công trình theo phương thức thi công hỗn hợp, vừa thi công, vừa kết hợp bằng máy.

Kết cấu tài khoản:

TK623 có 6 tiểu khoản cấp II mở chi tiết theo công trình, hạng mục công trình

+ Tiểu khoản 623.1 “Chi phí nhân công” : Dùng để phản ánh lương chính, lương phụ, phụ cấp lương phải trả cho công nhân trực tiếp, tài khoản này không phản ánh khi trích BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn.

+ Tiểu khoản 623.2 “Chi phí vật liệu” : Dùng để phản ánh chi phí nhiên liệu, xăng, dầu, ... vật liệu khác phục vụ máy thi công.

+ Tiểu khoản 623.3 “Chi phí dụng cụ sản xuất” : Dùng để phản ánh dụng cụ sản xuất liên quan đến hoạt động của máy thi công.

+ Tiểu khoản 623.4 “Chi phí khấu hao máy thi công” : Dùng để phản ánh khấu hao máy thi công sử dụng vào hoạt động xây lắp công trình.

+ Tiểu khoản 623.7 “Chi phí dịch vụ mua ngoài” Dùng để phản ánh chi phí dịch vụ mua ngoài như thuê sửa chữa máy, bảo hiểm máy thi công, chi phí điện nước, tiền thuê TSCĐ, chi phí trả cho nhà thầu phụ.

+ Tiểu khoản 623.8 “Chi phí bằng tiền khác” : Dùng để phản ánh các chi phí bằng tiền phục vụ cho hoạt động của máy thi công, khoản chi cho nữ lao động.

- TK627 “Chi phí sản xuất chung”: TK này dùng để phản ánh những chi phí liên quan đến việc phục vụ, quản lý sản xuất phát sinh trong quá trình thực hiện xây dựng, lắp đặt .

TK này được mở chi tiết theo đối tượng, từng loại hoạt động, từng phân xưởng và từng tổ, đội, ...

Kết cấu tài khoản:

TK627 được mở thành 6 tiểu khoản cấp 2 để theo dõi phản ánh riêng nội dung chi phí

+ TK627.1: Chi phí nhân viên phân xưởng, tổ đội.

+ TK 627.2 : Chi phí nguyên vật liệu.

+ TK627.3: Chi phí công cụ dụng cụ

+ TK627.4 : Chi phí khấu hao tài sản cố định.

+ TK627.7 : Chi phí dịch vụ mua ngoài.

+ TK627.8 : Chi phí bằng tiền khác.

- TK154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”

TK này được sử dụng để tập hộptàn bộ chi phí trong kỳ liên quan đến chế tạo sản phẩm phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm . Ngoài ra TK154 còn phản ánh cả các chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh phụ, thuê ngoài gia công tự chế.

+ Theo phương pháp kê khai thường xuyên : TK 154 dùng để tập hợp chi phí sản xuất phục vụ cho việc tính giá thành công trình, hạng mục công trình.

+ Theo phương pháp kiểm kê địnhkỳ: TK 154 chỉ dùng để phản ánh số kết chuyển chi phí sản xuất kinh doanh dở dang đầu kỳ và chi phí sản xuất kinh doanh dở dang cuối kỳ

- TK 631 “Giá thành sản xuất”

TK này để tập hợp chi phí sản xuất phục vụ cho việc tính giá thành công trình, hạng mục công trình ... trong trường hợp đợn vị hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ.

- TK 632 “Giá vốn hàng bán”

TK này dùng để kết chuyển từ bên có TK 154 “chi phí sản xuất sản xuất kinh doanh dở dang” bao gồm cả chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí máy thi công, chi phí sản xuất chung và để đánh tính giá thành toàn bộ sản phẩm xây lắp.

Tổ chức tính giá thành sản phẩm xây lắp.

Để tính giá thành công tác xây lắp có thể áp dụng nhiều phương pháp tính giá thành khác nhau phụ thuộc vào đối tượng hạch toán chi phí và đố tượng tính giá thành sản phẩm . Trong SXXL sản phẩm cuuoí cùng là các công trình HMCT xây dựng và đưa vào sử dụng do đó hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xay lắp tính được giá thành sản phẩm XL đó. Giá thành các CT, HMCT xây lắp đã hoàn thành được xác định trên cơ sở tổng công chi phí phát sinh từ lúc khơỉ công đêns khi hoàn thành được tập hợp trên các thẻ chi tiết CPSX.

Tuy nhiên do đặc điểm của sản xuất xây lắp và phương thức thanh toán khối lượng xây lắp hoàn thành trong kỳ báo cáo có thể là một bộ phận công trình, hoặc khối lượng công việc ( xácđịnh được giá trị dự toán ) hoàn thành được thanh toán với giao thầu. Vì vậy, trong từng thời kỳ báo cáo ngoài việc tính giá thành các CT, HMCT xây lắp đã hoàn thành phải tính giá thành khối lượng công tác xây lắp trong kỳ báo cáo được tính trong công thức :

Giá thành công Giá thành sản phẩm Tổng chi phí sản Giá thành tác xây lắp = dở dang ĐK + xuất phát sinh - SP DDCK

trong kỳ

Để phục vụ cho mục đích so sánh phân tích CPSX và giá thành với dự toán giá thành công tác xây lắp có thể chi tiết theo khoản mục: CPNVLTT, CPNCTT, CPSDMTC, CPSXC.

Các hình thức sổ kế toán dùng cho hạch toán CPSXKD và tính GTSPXL .

Tuỳ theo hình thức sổ áp dụng ở từng doanh nghiệp mà việc hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm xây lắp có thể thực hiện trên các sổ sách khác nhau. Theo chế độ kế toán hiện nay có 4 hình thứuc kế toán mà các doanh nghiệp đang áp dụng.