Truyện: Sự Tích Quả Dưa Hấu

Ngày xưa, vào thời Hùng Vương thứ 17, nước ta có núi cao, sông rộng, nhưng đồng ruộng lại thưa thớt, chưa có nhiều loại hoa thơm quả ngọt như bây giờ. Vua có một người con nuôi tên là An Tiêm, tháo vát và tài trí hơn người. Vua rất yêu mến An Tiêm nên thường ban cho chàng nhiều của ngon vật quý.

Tất thảy mọi người ai được chút lộc vua ban đều nâng niu ca tụng, riêng An Tiêm lại bảo rằng: “Của mình làm ra mới quý, còn của biếu là của lo, của cho là của nợ”. Chàng vẫn chăm chỉ làm lụng, không hề có ý trông chờ vào bổng lộc vua ban.

Bọn gian thần vốn ghen ghét An Tiêm, được thể nói xấu chàng với nhà vua về câu nói kia. Nhà vua giận lắm, bảo: “Đã thế để xem, nếu chỉ trông vào sức mình thì nó có sống nổi không?”.

Thế là nhà vua sai lính đến nhà An Tiêm, giải cả chàng và vợ con xuống thuyền,chẳng cho mang theo một thứ gì. Chàng nói mãi chúng mới để cho đem một cái gươm cùn hộ thân.

Buồm căng gió, thuyền tròng trành trôi dần ra biển khơi. Bãi cát trắng, vật cây xanh trên đất liền lần lượt khuất xa, dấu vết cư dân cũng không còn nữa, chỉ còn mây trời, sóng nước xanh ngắt một màu.

Hôm sau, thuyền đến một đảo nhỏ. Quân lính để gia đình An Tiêm lên đảo với 5 ngày lương thực, m ột chiếc nồi nhỏ rồi dông thuyền quay về. Nàng Ba, vợ An Tiêm, bế con nhìn theo chiếc thuyền dần xa khuất mà nước mắt như mưa. Quay vào hòn đảo hoang vu nàng lại càng lo sợ, không biết rồi đây họ sẽ sống ra sao.

An Tiêm bình tĩnh động viên vợ. Chàng dắt vợ con tìm một hốc đá ở tạm, còn mình mang gươi đi xem xét trên hòn đảo Hòn đảo quả thật rất hoang vu, chỉ có ít cây cỏ lơ thơ và mấy loài chim biển. Tìm mãi An Tiêm mới thấy vào thứ quả chát chua và rau dại mang về để vợ con ăn tạm cho đỡ đói. Từ đó, ngày ngày An Tiêm tìm rau, trồng quả và bẫy chim, nàng Ba thì ra bờ biển mò ngao, hến.

Đứa con lớn của An Tiêm cũng theo cha làm bẫy đánh chim. Nhưng rồi chim dần dần quen bẫy mà tránh xa, có khi cả ngày thằng bé chẳng bắt được con nào. Cá nhiều nhưng lại không có lưới, quả thì chỉ có mùa, cho nên thức ăn chính của gia đình An Tiêm vẫn là mấy thứ rau dại mà chàng trồng thành rau vườn.

Cuộc sống của gia đình An Tiêm vô cùng vất vả, tuy vậy chàng vẫn tin rằng một ngày kia đời sống gia đình mình sẽ khá hơn.

Một hôm có con chim đương ăn ngoài bãi thấy An Tiêm đến, vội bay đi, bỏ lại một miếng mồi đo đỏ. An Tiêm cầm lên xem thì là một mảnh quả dưa bằng hai ngón tay. Chàng nghĩ thầm chim ăn được có lẽ người cũng ăn được, bèn nếm thử thì thấy có vị ngọt. Chàng ăn hết miếng dưa và nhặt hạt gói lại. Ngồi nghỉ một lát thấy mát ruột, đỡ đói, chàng có ý mừng, lấy gươm xới một khoảnh đất mà gieo hạt xuống.

Ít ngày sau mấy hạt dưa mọc mầm đâm lá, bò tỏa ra khắp khoảnh đất. Nàng Ba cũng giúp chồng sớm chiều săn sóc mấy dây dưa lạ. Vợ chồng hồi hộp trông thấy mấy cái hoa đầu tiên hé nở, rồi hoa kết quả, lúc đầu bằng ngón tay út, ít lâu sau đã như con chuột, rồi con lợn con. Thấy quả cứ lớn mãi, An Tiêm cũng không biết lúc nào nên hái.

Một buổi sớm tinh mơ, nghe quạ kêu ngoài bãi, nàng Ba bảo chồng:”Ở đây hoang vắng, quạ không tụ họp bao giờ, nay chúng kêu inh ỏi, chắc chắn là có sự lạ, anh ra xem thế nào”. An Tiêm ra đến bãi thì đàn quạ đã bay đi, bỏ lại quả dưa chúng vừa mổ thủng vài chỗ.

Chàng cắt dưa về, bổ ra thì thấy ruột dưa có màu đỏ tươi xen lẫn những hạt đen nhánh, bên ngoài quả là một lớp vỏ màu xanh thẫm. An Tiêm cẩn thận cắt cho cả nhà mỗi người một miếng nhỏ ăn thử.

Bốn người như một, khen ngợi cái vị thanh ngọt, cái mùi thơm nhẹ nhàng của quả lạ, ăn vào không những không xót ruột lại còn thấy đỡ khát và khỏe người ra. Đến trưa, An Tiêm mạnh dạn bổ hết quả dưa cho con ăn đến no.

Sau đó cả nhà An Tiêm mừng rỡ chạy ra bãi, chọn những quả dưa sẫm màu mang về ăn, còn lại thì thi nhau canh quả. Từ đấy họ mở rộng việc trồng trọt và hết lòng chăm sóc giống dưa lạ. Giống dưa càng ngày càng sai, quả càng to, thịt dày thêm mãi, vỏ mỏng dần đi, vị càng thơm ngọt.

Cứ mỗi lần hái dưa, An Tiêm lấy mấy quả đánh dấu thả ra biển. Dưa trôi biệt tăm tích không biết bao lần, trăng non rồi trăng già không biết bao bận, An Tiêm vẫn không ngã lòng. Quả nhiên một hôm có một chiếc thuyền ghé đến hỏi xem ai đã trồng được giống dưa quý, để đổi về đem bán trên đất liền. Từ đấy An Tiêm đổi được các thức ăn dùng thường ngày và còn cất được một cái nhà lá xinh xinh.

Về phần vua Hùng Vương, từ ngày đày An Tiêm ra hoang đảo, cua vẫn nghĩ rằng chàng đã chết, nên đôi khi nghĩ đến cũng thấy bùi ngùi thương xót.

hại. Cho đến một ngày kia, thị thần dâng quả dưa lạ, vua ăn ngon miệng bèn hỏi thăm tung tích, mới biết là do An Tiêm trồng ngoài đảo. Vua ngẫm nghĩ thấy mình sai, cho thuyền ra đón gia đình An Tiêm. An Tiêm và nàng Ba mừng rỡ, thu lượm hết những quả dưa chín và hạt giống đem về phân phát cho bà con hàng xóm, và truyền dạy cách gieo trồng, chăm bón. Đó là nguồn gốc giống dưa hấu mà chúng ta ăn ngày nay.

Về sau khắp nước ta đều có giống dưa hấu. Nhưng người ta nói chỉ có huyện Nga Sơn là trồng được những quả ngon hơn cả, vì nơi ấy xưa là hòn đảo An Tiêm ở, trải qua mấy nghìn năm nước cạn, cát bồi nay đã liền vào với đất.