Sau mười mấy năm chuyển đổi cơ cấu kinh tế, hiện nay công cuộc đổi mới kinh tế ở nước ta đang chuyển sang một giai đoạn mới - giai đoạn hình thành cơ cấu và thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự phát triển của thực tiễn cho thấy: bối cảnh quốc tế và điều kiện trong nước của giai đoạn mới sẽ ngày càng khác nhiều so với giai đoạn đã qua. Những vấn đề kinh tế - xã hội đặt ra ở mức độ cao hơn khó hơn và phức tạp hơn, đòi hỏi tư duy lý luận và năng lực tổ chức thực tiến chuyển lên trình độ mới. Một trong những vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng là sử dụng cơ cấu nhiều thành phần kinh tế, trong đó có thành phần kinh tế tư bản tư nhân trong và ngoài nước, thành phần kinh tế tư bản nhà nước vào phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong chương này chỉ phân tích những vấn đề lý luận của kinh tế tư bản nhà nước làm cơ sở cho phân tích về chính sách và giải pháp ở các chương
