Câu chuyện bắt đầu khi người Pháp khởi sự xâm chiếm và đặt ách bình định lên vùng đất phương Nam rộng lớn. Đội quân viễn chinh nhanh chóng lợi dụng ngay cơ chế binh dịch sẵn có và nguồn nhân lực tại chỗ để sẻ bớt gánh nặng máu xương. Đám người có xuất thân khác nhau đến kỳ lạ nay được chiêu mộ thành một đội quân chính quy dưới quyền chỉ huy của khung cán bộ Pháp. Từ đây họ, với khẩu súng dài lê thê và cái chóp đồng loang loáng trên mũ sẽ trở thành một biểu tượng quyền lực quân sự quan trọng một thời . . .

 

Nguyên là bản thảo luận án tiến sĩ Sử học tại trường Đại học Văn khoa Sài Gòn năm 1975,Người lính thuộc địa Nam kỳ  tập trung soi rọi một mảng lịch sử quan trọng từng bị quên lãng. Cùng một cung cách khảo cứu công phu như ở Lịch sử nội chiến, trong Người lính thuộc địa Nam kỳ, Tạ Chí Đại Trường mang đến nhiều kiến giải sâu xa về mối quan hệ đan cài phức tạp giữa các phe phái dân sự-quân sự cầm quyền tại một xứ thuộc địa, giữa lính bản xứ và sĩ quan chính quốc, vị trí của người lính trong hoàn cảnh mới qua số phận những nhân vật nổi bật như Đỗ Hữu Phương, Trần Bá Lộc... và cả những viên cai, viên đội nay đã thành vô danh dưới lớp bụi thời gian.