Đài tưởng niệm Washington
Thời điểm: 1848- 84
Địa điểm: Washington, DC, Mỹ
Đài tưởng niệm Washington sừng sững... như một trong những sáng tác đẹp nhất của nhân loại. Thật ra, có thời đài tưởng niệm vĩ đại và đơn giản đến nỗi hầu như có vẻ là một tác phẩm của tự nhiên.
Frederick Law Olmsted Jr & Charles Moore, 1902
Vẫn được xem là tháp đá độc lập cao nhất trên thế giới ở độ cao 169,3m (555,5ft), Đài tưởng niệm Washington, do Robert Mills thiết kế, hoàn tất năm 1884, theo ủy nhiệm của quốc hội là cấu trúc cao nhất ở Washing- ton, DC. Cho đến khi tháp Eiffel hoàn thành năm 1889, đài tưởng niệm Washington vẫn còn là công trình cao nhất thế giới.
ü Đài tưởng niệm Washington nhìn từ Mall. Theo ủy nhiệm quốc hội đài tưởng niệm vẫn được xem là công trình cao nhất ở Washington.
Chiến dịch thi công kéo dài - hầu như trong 40 năm - với bao mưu đồ chính trị và nỗi đau của chiến tranh, cũng như khó khăn trong tài chính, giao vật liệu và xây dựng móng. Dự định để tưởng niệm George Washington, vị tổng thống đầu tiên của nước Mỹ và cũng là ''người cha của đất nước'', Quốc hội quyết định chọn nhiều hình thức đài tưởng niệm khác nhau trong nhiều năm, kể cả tượng kỵ sỹ và lăng mộ. Đài tưởng niệm sau cùng xây dựng bằng quỹ riêng do Hiệp hội xây dựng đài tưởng niệm quốc gia Washington, thành lập năm 1833, phát động cuộc thi, Robert Mills đoạt giải. Thiết kế ban đầu của ông là cột tháp bằng đá cẩm thạch có điện thờ ở phần nền với hàng cột bao quanh đặt tượng anh hùng trong Cách mạng Mỹ. Chỉ thi công phần cột tháp, mãi 12 năm sau thiết kế của Mills mới được chấp thuận.
Thi công ban đầu
ü Thiết kế dự định ban đầu của Robert Mills, 1833. Dãy cột ở phần móng dự định đặt tượng các anh hùng nước Mỹ nhưng không được thi công.
Năm 1848 xây dựng một cảng bốc dỡ đá trên hai bên bờ sông Potomac để cung cấp cho công trường. Với Mills trong tư cách kiến trúc sư kiêm kỹ sư công trường, người ta đào móng, bỏ các tảng đá đồng sunfat khổng lồ xuống hố móng, liên kết bằng vôi và xi măng đông cứng dưới tác dụng của nước. Thi công xúc tiến cho đến năm 1854, năm sau thì Mills mất, lúc ấy đài tưởng niệm đạt đến chiều cao hình chóp cụt 46,32m (152ft). Sau đó, nước Mỹ xáo trộn do các biến cố dẫn đến cuộc Nội chiến (1861- 65), ngân quỹ hạn hẹp, không được quần chúng ủng hộ, thi công phải gián đoạn hai thập niên.
Chiến dịch xây dựng mới và hoàn tất
ü Đài tưởng niệm trong năm 1879, khởi công sau thời gian gián đoạn 20 năm, móng đào rộng ra và sâu hơn.
Chỉ trong năm 1878 bắt đầu một chiến dịch thi công cho đến khi hoàn thành, sau nhiều năm thất bại trong việc gây quỹ và hoài nghi về tình trạng vững chắc của phần móng. Năm ấy, trung tá Thomas Lincoln Casey trong ngành Công binh được giao nhiệm vụ thiết kế lại móng và xây cho xong công trình. Sự gia cố phần móng rất tài tình của ông phải chuyển hết 70% số đất nằm bên dưới, và lấp vào khoảng trống ấy bằng móng bê tông, cũng như bao lớp đá ở phần móng ban đầu bằng hình tháp bê tông. Toàn bộ móng có diện tích gấp hai lần móng cũ, và sâu hơn 4,11m (13,5ft).
Sau khi bỏ ý tưởng xây điện thờ và dãy cột của Mills, Casey tập trung vào hình dáng và thi công cột tháp. Sau khi hội ý với George Perkins Marsh, đại sứ Mỹ ở ý và một chuyên gia về cột tháp Ai Cập, Casey từ bỏ chiều cao theo dự định là 183m (600ft) đối với phần thân, thay vào đó chấp nhận hệ thống theo tỷ lệ của Ai Cập từ phần nền đến đỉnh gấp 10 lần kết quả chiều cao sau cùng của Đài tưởng niệm Washington là 169,3m (555,5ft). Thiết kế đỉnh nhọn của cột tháp có hình chóp cao 16,76, (55ft), theo tỷ lệ của thời cổ đại.
ü Mặt cắt ngang chóp tháp gối bằng các sườn thon, và cảnh các tầng đang thi công.
Số liệu thực tế
Chiều Cao: 169,3m
Trọng lượng: 81.630 tấn
Vật liệu: cẩm thạch, hoa cương đồng sunfat, sắt, nhôm, kính
Chi phí: 1,8 triệu $
Thi công
Casey nghĩ ra một kết cấu khung sắt bên trong dùng các dầm chữ I và thanh thép hình chữ U liên kết với nhau, neo vào đá hoa cương ở bên trong. Kết cấu này đẩy nhanh tiến độ thi công các tảng đá của phần cột tháp, cẩu gắn vào cột có thể tời đá lên cao. Tường càng mỏng dần từ phần nền 4,6m (15ft) còn 17,8cm (7 in) ở đỉnh chóp tháp, giảm nhẹ áp lực xuống phần nền. Đá khóa bằng cẩm thạch được ráp chặt vào kết cấu vào ngày 6/12/1884, trên đỉnh là một đầu bịt bằng nhôm - vào thời ấy là vật liệu mới, đắt tiền, lần đầu tiên sử dụng trong công trình kiến trúc Mỹ. Lễ tưởng niệm được tổ chức trước sinh nhật lần thứ 153 của George Washington trước một ngày, vào ngày 21/2/1885. Thi công mất 37 năm.
Lịch sử gần đây
Trong thế kỷ 19, cột tháp bằng đá đồ sộ thường là nơi diễn ra một số sự kiện mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử Mỹ, từ những phản đối của Phụ nữ đấu tranh đòi quyền bỏ phiếu cho đến những cuộc mít tinh khổng lồ của những người ủng hộ Dân quyền và phản đối chiến tranh Việt Nam. Gần đây nhất, trong suốt hai năm, chương trình trùng tu trị giá 9,4 triệu $, hoàn tất trong năm 2000, kể cả sửa chữa và lau chùi 193 hòn đá tưởng niệm trên vách phía trong. Vì thế, Đài tưởng niệm Washington trở lại vẻ nguy nga trước đây và hiện vẫn được xem là công trình tỏ lòng tôn kính nổi tiếng và ấn tượng nhất dành cho George Washington.
