Đền thờ Artemis
Artemis không chỉ là ngôi đền thờ mà còn là một trong những công trình kiến trúc vĩ đại nhất trên hành tinh chúng ta, nó được coi là một trong 7 kỳ quan cổ đại của nhân loại.
Đền Artemis được xây dựng để tỏ lòng tôn kính đối với vị Nữ thần Săn bắn và Thiên nhiên của nhân dân Hy Lạp cổ đại. Đền Artemis còn gọi là đền Nữ thần Diana ở Ephesus hay “đền D”.
Đền Artemis bắt đầu xây từ thế kỷ VII TCN, nhưng mãi đến năm 550 TCN mới xây xong. Artemis là ngôi đền đẹp nhất bằng đá cẩm thạch trắng. Đền Artemis do vua Croesus bảo trợ và kiến trúc sư Hy Lạp – ông Cherisphron thiết kế. Ngôi đền được trang trí bằng các pho tượng đồng, được các nghệ nhân, nhà điêu khắc nổi tiếng thời bấy giờ như Phidias, Policleius, Kresilas và Phradmon chạm khắc. Mặt chính của đền được trang trí lộng lẫy, các bậc thềm bằng đá cẩm thạch chạy xung quanh dẫn lên một tầng hiên cao có kích thước (80x130m). Các cột trụ cao 20 mét, các đầu cột theo kiểu Ionique và các cạnh được chạm khắc. Có 127 cột xếp theo một đường thẳng trên toàn bộ nền.
Artemis không chỉ là trung tâm tín ngưỡng quan trọng bậc nhất thời bấy giờ của Hy Lạp mà còn là trung tâm thương mại. Trong nhiều năm chốn tôn nghiêm này có nhiều thương gia đến mua bán, khách du lịch, các nghệ sĩ, và các bậc đế vương đến thăm để bày tỏ sự tôn kính đối với Nữ thần bằng các lễ vật của họ là những bức tượng, đồ trang sức bằng vàng và ngà voi.
Vì muốn nổi danh, tên cuồng tín Heostratus (Herostrat) đã đốt ngôi đền này đêm 21 tháng 7 năm 356 TCN. Và cũng kỳ lạ thay ngay trong đêm đó hoàng tử Alexander ra đời. Cũng vì bận rộn cho sự ra đời của Alexander mà Nữ thần Diana đã không đến cứu ngôi đền. Hai thập kỷ sau ngôi đền được sửa chữa và gọi là “đền E”. Và khi Alexander đại đế, con của vua Philip II chết, sau khi chiến thắng quân Ba Tư mùa xuân năm 334 TCN ở phương Đông, khi trở về Alexander đã cho tái thiết lại ngôi đền như xưa. Nhưng rồi ngôi đền này một lần nữa lại bị người Goth theo đạo Cơ đốc giáo phá huỷ. Người Ephesus thề sẽ xây lại đền này một lần nữa. Nhưng vào thế kỷ IV sau CN, những người Ephesus hầu hết đã theo đạo Cơ đốc, và ngôi đền đến đây mất vẻ đẹp của nó.
Vào năm 401 sau CN, ngôi đền bị thánh John Chrysoston phá huỷ hoàn toàn và vùng này bị bỏ hoang phế. Đến cuối thế kỷ XIX, người ta mới phát hiện ra nền móng của ngôi đền này. Đền Artemis không chỉ đẹp về kiến trúc, mà vẻ đẹp thực sự của nó nằm trong những chi tiết nghệ thuật.
