1. Khái niệm

• Dạng sản xuất (loại hình sản xuất) là một khái niệm kinh tế, kỹ thuật tổng hợp phản ánh mối quan hệ qua lại giữa các đặc trưng về kỹ thuật, về công nghệ của nhà máy với các hình thức tổ chức sản xuất, hạch toán kinh tế được sử dụng trong quá trình đó nhằm tạo ra các sản phẩm đảm bảo các chỉ tiêu kinh tế – kỹ thuật.
• Để phân loại dạng sản xuất có nhiều quan điểm khác nhau. ở đây phân loại dạng sản xuất theo sản lượng hàng năm và khối lượng chi tiết.

Theo quan điểm này dạng sản xuất chia làm ba loại:

• Dạng sản xuất đơn chiếc.
• Dạng sản xuất hàng loạt.
• Dạng sản xuất hàng khối.

Trong DSX hàng loạt, căn cứ vào sản lượng người ta phân thành:

• Dạng sản xuất loạt nhỏ.
• Dạng sản xuất loạt vừa
• Dạng sản xuất loạt lớn.

Dạng sản xuất loạt nhỏ có đặc điểm rất giống như với dạng sản xuất đơn chiếc. Dạng sản xuất loạt lớn có đặc điểm rất giống như với dạng sản xuất hàng khối. Vì vậy trong thực tế người ta phân dạng sản xuất thành ba loại sau:

• Dạng sản xuất đơn chiếc, loạt nhỏ.
• Dạng sản xuất loạt vừa.
• Dạng sản xuất loạt lớn, hàng khối.

Đặc điêm của các dạng sản xuất.

1. Dạng sản xuất đơn chiêc loạt nhỏ.
   • Là dạng sản xuất mà sản lượng gia công của mỗi mặt hàng rất nhỏ, thường chỉ một đến vài chục chiễc. Số chủng loại mặt hàng nhiều, các mặt hàng không lặp lại hoặc lặp lại theo một chu kỳ.
   • Đặc điểm:
     • Sử dụng máy: chủ yếu là máy vạn năng.
     • Bố trí máy: thường bố trí máy theo nhóm máy.
     • Đồ gá và các trang bị công nghệ: chủ yếu là vạn năng.
     • Phương pháp gá đặt: chủ yếu sử dụng phương pháp rà gá.
     • Phương pháp đảm bảo độ chính xác gia công: chủ yếu sử dụng phương pháp đo dò cắt thử.
     • Định mức kĩ thuật: rất đơn giản, thường định mức theo kinh nghiệm.
     • Bậc thợ: thợ đứng máy đòi hỏi tay nghề cao, không cần thợ điều chỉnh.
     • Văn kiện công nghệ: được lập rất đơn giản thường chỉ sử dụng phiếu tiến trình công nghệ.
2. Dạng sản xuất loạt lớn hành khối.
   • Là dạng sản xuất mà số chủng loại mặt hàng rất ít, sản lượng gia công của một mặt hàng rất lớn, sản phẩm rất ổn định, lâu dài.
   • Đặc điểm:
     • Sử dụng máy: chủ yếu là máy chuyên dùng, máy tự động cho năng suất cao.
     • Bố trí máy: theo quy trình công nghệ. Tại mỗi máy thường chỉ hoàn thành một công việc nhất định của một quy trình công nghệ nhất định.
     • Đồ gá, trang thiết bị công nghệ: chủ yếu là chuyên dùng.
     • Phương pháp gá đặt: chủ yếu sử dụng phương pháp tự động đạt kích thước.
     • Phương pháp đảm bảo độ chính xác gia công: thường sử dụng phương pháp chỉnh sẵn dao.
     • Định mức kỹ thuật: rất tỉ mỉ và chính xác, thường sử dụng các phương pháp như tính toán phân tích, bấm giờ, chép thực ngày làm việc.v.v.
     • Bậc thợ: cần thợ điều chỉnh có tay nghề cao, thợ đứng máy không cần có tay nghề cao.
     • Văn kiện công nghệ: được lập rất tỉ mỉ, thường phải sử dụng đến phiếu nguyên công.
3. Sản xuất loạt vừa.
   • Là dạng sản xuất mà sản lượng của mỗi mặt hàng không quá ít, số chủng loại mặt hàng không quá nhiều, sản phẩm tương đối ổn định và lặp lại theo chu kỳ.
   • Đặc điểm:

     Kết hợp giữa hai dạng sản xuất trên.