PLEKHANOV, NGƯỜI TUYÊN TRUYỀN CHỦ NGHĨA MARX
Trong tiếng đại bác rền vang của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, các đội viên xích vệ phát hiện thấy một cụ già trong một căn nhà ở ngoại ô Pêtograt, cụ dùng tiếng nói run run trả lời các câu hỏi của các đội viên xích vệ rằng! ''Tôi đã phấn đấu 40 năm cho nước Nga''. Cụ già ốm yếu đó chính là Plekhanov nhà tuyên truyền và nhà lí luận mác xít nổi tiếng trong lịch sử nước Nga.
Valentlnovitch, Plekhanov (1856 - 1918), tham gia rất sớm các hoạt động cách mạng của phái Dân tuý. Khi đó chủ nghĩa Marx chưa truyền bá đến nước Nga, phát Dân tuý là do một số trí thức kiền quyết chống chế độ chuyên chế của Sa hoàng tổ chức nên. Họ tự coi mình như chúa cứu thế, không dựa vào giai cấp công nhân, đi tuyên truyền cổ động trong nông dân, cho rằng làm như vậy để nông dân theo họ đứng lên khởi nghĩa và giành được thắng lợi. Về sau, phái Dân túy lại chuyển sang dùng biện pháp khủng bố tổ chức ám sát. Plekhanov cùng một số người vẫn giữ cương lĩnh cũ tách ra khỏi bọn họ. Trong khi hoạt động tuyên truyền, Plekhanov bị bắt ba lần, buộc phải trốn đi sống lưu vong ở nước ngoài.
Ở nước ngoài, tư tưởng của Plekhanov đã thay đổi. Qua quá trình khắc khổ đi sâu nghiên cứu lí luận mác xít, tích cực tổng kết những bài học thất bại, trong các cuộc đấu tranh trước kia, cuối cùng ông đã từ bỏ những tư tưởng sai lầm của phái Dân tuý, trở thành người mác xít và người truyền bá chủ nghĩa Marx đầu tiên của nước Nga. Ông tổ chức ra đoàn thể mác xít đầu tiên của nước Nga - Lao động giải phóng xã. Ông phiên dịch rất nhiều trước tác của Marx, Engels như Tuyên ngôn đảng cộng sản v. v., viết nhiều bài và sách trình bày giải thích lí luận mác xít, in ở nước ngoài rồi bí mật đưa về phân phát ở Nga. Ông đã làm rất nhiều công việc có lợi cho việc tuyên truyền chủ nghĩa Marx, đó là một trang tiểu sử chói sáng trong cuộc đời ông.
Nhưng Plekhanov không bước kịp bước đi của thời đại, dần dần tụt hậu, đã cản trở sự phát triển của cách mạng. Khi điều kiện giai cấp vô sản vũ trang giành chính quyền đã chín muồi, ông lại ngoan cố chống lại khởi nghĩa vũ trang, chống lại đường lối đúng đắn của Lenin, phủ định cách mạng tháng Mười vĩ đại. Mọi người ghi nhận công tích lịch sử của ông, đồng thời cũng rút ra được bài học tại sao ông lại bị tụt lại phía sau.
