Thành phố Tiahuanaco
Nằm ở bờ biển Thái Bình Dương, cách thủ đô La Paz của Bolivia 90km, gần hồ Titicaca, ở độ cao 3825 mét so với mực nước biển là di tích thành phố cổ Tiahuanaco, một thành phố mà nhiều nhà khoa học cho rằng đây là một thành phố cổ nhất thế giới.
Cho tới nay chưa một ai xác định được thành phố cổ Tiahuanaco được chính thức xây dựng vào thời gian nào. Xưa kia thành phố nằm ngay cạnh hồ Titicaca, vì trong những đống đồ nát hoang tàn của thành phố còn tìm thấy di tích những động thực vật của vùng hồ này. Nhưng ngày nay Tiahuanaco lại nằm cách xa hồ Titicaca tới 25 kim. Rất có thể do những vận động kiến tạo đã làm sụt thấp mặt hồ. Do đó mà hồ đã rời xa thành phố. Người ta xác định sự vận động này đã xảy ra từ khoảng 20.000 đến 25.000 năm trước.
Từ thuở xa xưa đó, ở Tiahuanaco người ta đã sử dụng các đồ dừng bằng đồng thau, thứ vật dụng mà mãi tới hàng nghìn năm sau vẫn chưa có một nền văn hóa nào ở châu Mỹ biết đến. Ở đó cũng từng sản sinh ra các đồ dùng bằng kim loại, mà cho tới nay người ta vẫn chưa xác định được chúng đã được con người chế tạo bằng cách nào. Vì một lẽ, hồi đấy, người cổ xưa chưa biết đến phương pháp nấu chảy kim loại, khảm bạc, dập nguội, khắc hình vẽ vào kim loại, hay những công nghệ gia công tương tự như thế. Thành phố cổ Tiahuanaco cũng còn để lại di tích các kim tự tháp và những đài tế lễ. Di tích Apacana có chiều cao 15m, xây trên một mặt bằng có diện tích 3.000 m2. Công trình kiến trúc này có ba hoặc bốn tầng đài, mỗi tầng là một khối kiến trúc nhiều phòng. Ngày nay ở tầng thứ 3 còn thấy di tích một cổng Mặt trăng rất lớn.
Những khối đá khổng lồ của thánh đường ở thành phố cổ này được liên kết bởi các móc kim loại. Cho đến nay, người ta mới tìm thấy những móc giống hệt như vậy ở một nơi duy nhất trên hành tinh chúng ta, đó là xứ sở Asuri cổ đại trong cung vua ở Nimiva. Những pho tượng của các vị thần nam, nữ đang đánh cá ở Tiahuanaco cũng giống hệt các tượng thần mà người ta vẫn thờ cúng ở xứ Babilon cổ đại, thế kỷ thứ V TCN.
