Hà Nội đã có nhiều chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) nhưng chưa mang lại hiệu quả như mong muốn.
Trồng hoa công nghệ cao tại huyện Đan Phượng. Ảnh: Thiện Quang
Trong điều kiện nền nông nghiệp còn manh mún, nhỏ lẻ, hệ thống phân phối chưa hoàn chỉnh..., thành phố cần xác định sản phẩm chủ lực để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm... Đồng thời, phải thay đổi phương thức sản xuất cũng như nhận thức của người nông dân. Hà Nội cần có định hướng riêng, sáng tạo riêng để phát triển NNCNC một cách bền vững.
Phải có tư duy công nghiệp...
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát nhận định: Hà Nội có nhiều thế mạnh phát triển NNCNC, đó là thị trường tiêu thụ lớn, gần các cơ quan nghiên cứu hàng đầu của đất nước nên có thể tận dụng lợi thế này. Thực tế, những năm qua, nông sản Hà Nội bước đầu khẳng định thương hiệu với người tiêu dùng Thủ đô và nhiều tỉnh, thành phố lân cận như: Cam Canh, bưởi Diễn, nhãn chín muộn Quốc Oai; các vùng hoa nổi tiếng như Tây Tựu, Mê Linh, Đan Phượng,… Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Lý, Giám đốc Trung tâm Hoa và Cây cảnh (Viện Di truyền nông nghiệp Việt Nam) cho rằng: Hoa canh tác theo hướng CNC đang chiếm 65-80% thị trường hoa Tết ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trong các năm vừa qua. Việc đưa kỹ thuật hiện đại vào nghề trồng hoa sẽ tạo ra hiệu quả kinh tế lớn cho nông dân... Phát triển NNCNC là đòi hỏi thực tế. Mặt khác, trong bối cảnh vệ sinh an toàn thực phẩm đang "nhức nhối" như hiện nay thì việc sản xuất theo NNCNC sẽ giải quyết triệt để được vấn đề này.
Ngoài việc đẩy mạnh ứng dụng CNC trong khâu chế biến, bảo quản sản phẩm nhằm nâng cao giá trị nông sản, nông nghiệp Hà Nội cần chọn ra những sản phẩm chủ lực, đủ điều kiện cũng như thế mạnh để ứng dụng CNC. Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ NN&PTNT) cho rằng: Hà Nội nên tập trung CNC vào những sản phẩm có tính hàng hóa tập trung như vùng bưởi, thủy sản, hoa… theo thế mạnh của từng địa phương. Để phát triển NNCNC việc đầu tiên là phải thay đổi phương thức sản xuất, phải có tư duy kiểu công nghiệp không chỉ của nông dân mà trong cả nhận thức của một bộ phận cán bộ quản lý. Đặc biệt, trong quá trình đầu tư phải tránh tình trạng đầu tư theo kiểu bao cấp, xây mô hình hoành tráng nhưng không hiệu quả. Bên cạnh đó là huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội vào công tác nghiên cứu ứng dụng chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật vào nông nghiệp, nông thôn.
Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết: Hà Nội xây dựng một số chính sách khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này. Nhiều doanh nghiệp nói rằng, chính sách của thành phố đưa ra rất tốt, nhưng để đủ điều kiện được hỗ trợ thì họ phải trải qua một "núi" thủ tục rườm rà, khi làm xong lại vướng không được hỗ trợ... Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết thêm: Năm nay, Hà Nội sẽ chọn từ 1 đến 2 điểm về hoa, rau, chè và cây ăn quả để triển khai mô hình điểm về ứng dụng NNCNC. Từ đầu năm đến nay, ngành nông nghiệp đã tiến hành khảo sát tại các quận, huyện có thế mạnh về các loại sản phẩm, làm việc với chính quyền địa phương, nông dân và các HTX, nắm bắt tâm tư cũng như những khó khăn để tháo gỡ và triển khai.
...và định hướng sáng tạo
Theo Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Huy Đăng mỗi địa phương cần dựa vào lợi thế của mình để có cách làm phù hợp, phát triển theo quy hoạch mới tạo ra được sản phẩm mang tính cạnh tranh và xóa được nỗi lo về đầu ra. GS Nguyễn Lân Hùng cho rằng: Việc đầu tư ồ ạt, không sáng tạo, cứ thấy nơi nào làm NNCNC thành công là "bê nguyên" về áp dụng ở địa phương mình là hoàn toàn sai. Đấy chính là lý do vì sao các khu NNCNC vừa mới khai trương đã vội "ra đi" trong lặng lẽ. Muốn thành công, nông nghiệp Hà Nội cần có định hướng, sáng tạo riêng.
Doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong quá trình triển khai NNCNC, đơn cử như việc trồng lan hồ điệp, để trồng được loại cây này đòi hỏi người trồng phải có vốn đầu tư lớn, tạo dựng được tiểu khí hậu cho cây sinh trưởng, mô cấy cũng như các kỹ thuật tạo số lượng hoa, màu sắc cho sản phẩm. Với những yêu cầu này chỉ những doanh nghiệp có lao động, máy móc, cơ sở vật chất… mới đáp ứng được.
Để thu hút doanh nghiệp, Hà Nội cần có cơ chế chính sách sát với thực tế và giảm bớt các thủ tục hành chính. Ông Phạm Văn Khương, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư cho rằng: Hà Nội cần rút kinh nghiệm từ những thất bại tại mô hình NNCNC triển khai tại Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển nông nghiệp Hà Nội (Hadico) và những mô hình ở các tỉnh phía Bắc để có cách làm phù hợp.
Bà Thái Hương - Tổng Giám đốc Công ty sữa cổ phần TH True milk cho biết: Muốn thành công phải xác định được các hạng mục đầu tư chính, đầu tư bài bản từ nhà xưởng đến việc ứng dụng CNC trong các khâu chăm sóc bò, chế biến, bảo quản sữa. Để các dự án NNCNC thành công, Nhà nước cần tập trung đầu tư công nghệ, giảm phần hạ tầng, có những cơ chế thích hợp, tránh tình trạng doanh nghiệp ồ ạt vào đầu tư để nhận hỗ trợ sau đó lại bỏ dở dự án không triển khai hoặc không duy trì được dự án. Cũng có ý kiến cho rằng: Hà Nội cần có những bước đi cẩn trọng, nếu làm không khéo sẽ chỉ "ném tiền" cho doanh nghiệp, còn người dân không được hưởng lợi".
Theo PGS Nguyễn Lân Hùng, bài toán khoa học - công nghệ không phải bài toán khó, trước hết là liên kết giữa các nhà khoa học để đồng bộ các kết quả nghiên cứu một cách bài bản, đầy đủ. Tiếp đó là tạo liên kết chặt chẽ giữa nhà khoa học, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và người nông dân. Có như vậy, việc ứng dụng khoa học - công nghệ vào đổi mới sản xuất nông nghiệp mới đạt hiệu quả và bền vững.
Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ: Hà Nội xây dựng một số chính sách khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này như: Tổ chức, cá nhân khi mua bí quyết công nghệ, giải pháp kỹ thuật, quy trình công nghệ sẽ được ngân sách thành phố hỗ trợ trực tiếp bằng 50% giá trị hợp đồng. Hỗ trợ một lần 100% chi phí đào tạo kỹ thuật ứng dụng CNC theo hợp đồng đào tạo. Để tạo nguồn vốn cho sản xuất theo NNCNC, các đơn vị sẽ được ưu tiên vay vốn từ Quỹ Khuyến nông, Quỹ Hỗ trợ nông dân, Quỹ Đầu tư phát triển thành phố. Trường hợp các tổ chức, cá nhân không vay vốn tại các quỹ trên mà vay vốn ngân hàng thương mại, được hỗ trợ 100% lãi suất tính theo mức lãi suất ngân hàng và nhiều chính sách ưu đãi vay vốn khác…
Đào Huyền - Ngọc Quỳnh
