Đàn Bà Ba Mươi Lời tựa
Lời tựa
Phụ nữ- lao công của nghề viết
Đàn bà mắc mưu những ông trùm sách, cho nên đàn bà trở thành lao công của nghề viết và cũng thành người tiêu thụ sản phẩm hào hứng nhất của văn học nữ giới. Trong quá trình đó, người viết tìm thấy mảnh đất màu mỡ của chuyện tình, lãng mạn, bi kịch, giải phóng khao khát, xác lập lại vị trí và mối quan hệ (trên lý thuyết) với xã hội đàn ông. Và người đọc cũng tìm thấy thú vui, gần như say sưa với những câu chuyện gần gũi với đời sống và quan tâm của mình hơn, về hôn nhân, về tình, về yêu, về làm vợ, về tìm kiếm, về cuộc sống, về tư duy theo cách của giống cái như thể người đọc và người viết chia sẻ được cuộc sống với nhau.
Có một thời gian, khoảng cuối của thế kỷ hai mươi, những người bình sách và phê bình văn học đường như không hẹn mà cùng, trên nhiều mảnh đất khác nhau của châu Á, quan tâm tới những người viết nữ, những đề tài mang đậm dấu ấn giới tính, mà nổi bật là linglei của Trung Quốc. Những phát ngôn mạnh mẽ, những hình ảnh và ngôn từ táo bạo trong văn, thật như thể dược bê trung từ cuộc đời vào, làm những nhà phê bình và cà độc gỉa đều lập tức nhận ra, không thế chỉ dùng giới tính hay chủ nghĩa nữ quyền dể phân tích về văn học nữ giới.
Nhưng đầu óc người đọc thường lười biếng, khi buộc phải xếp văn học nữ giới vào một khoảnh nào đó trong tủ sách (hoặc trong nhận thức) của mình. Thường là sẽ nhìn nhận nhà văn nữ và tác phẩm văn học nữ giới như sau: đàn bà, sến, đời thường. Tất nhiên ấn tượng trung là ngtiòi viết nào hoặc tác phẩm nào của văn học nữ giới cũng ít nhiều có một hoặc vài đặc điềm ấy có vậy mới thu hút dược bạn đọc cùng giới. Thế nhưng, thành tựu tựu văn học nữ giới dược giải thích đơn giản vậy thôi sao?
Ưu điềm của văn học nữ giới chính là tinh thần phụ nữ. những đề tài tưởng như nhàm chán bởi bị thu hẹp quanh quẩn hôn nhân, tình yêu, gia đình, sự nghiệp, con cái lại được làm phong phú bới bề sâu cảm xúc và chiêm nghiệm theo cách rất phụ nữ. Văn chương cũng thu hút bới thân phận người trong đó. Mà còn nhà văn nào nói về thân phận mùi mẫn hơn nhà văn nữ tự kể chuyện đời
Nhược điểm thì là đây: Trong tác phẩm nếu nhân vật bỏ việc để ở nhà phụng sự đấng lang quân, bạn là ngời phụ nữ yếu đuối bạc nhược. Còn nếu bỏ chồng rồi theo đuổi sự nghiệp cho tới thành công, bạn là người phụ nữ tân tiến, tích cực. Rất nhiều tác phẩm văn học nữ giới đã rạch ròi tốt - xấu, yêu - ghét theo kiểu đó. Sau khi nắm được một sợi dây ý tưởng, người viết rất dễ dàng bê y nguyên những cảm nhận, kinh nghiệm, đời mình vào văn. Và sự mẫn tiệp của người phụ nữ viết không cứu đợc tác phẩm bị xếp vào loại... sách đàn bà!
Thậm chí trong một số phê bình văn chương tại Trung Quốc và Đài Loan, người ta còn dành thêm một thể loại văn học để phân loại văn học nữ giới, đó là món "đặc sản" mang tên văn học "rẻ tiền", không phải với ý chê bai, mà là miêu tả thực tế: truyện giải trí, tình tiết đơn giản dễ hiểu, giá trị văn học cũng như giá bìa đều không 'đắt".
Tuy vậy, những ông trùm sách không bao giờ bỏ rơi con gà đẻ trứng vàng này: Bán chạy hàng đầu trên thị trường sách văn học, cho dù ở bất kỳ quốc gia nào, không phải là những tác phẩm đoạt giải Nobel văn học mà là những tập tản văn, tạp bút, du ký, chia sẻ kinh nghiệm và quan điểm cuộc sống của những cây bút đàn bà.
Ở Việt Nam, nếu Dương Thụy nghiêm túc hơn và Đặng Nguyễn Đông Vy đừng lười viết như thế, thì đây là hai cây bút hàng đầu của văn học nữ giới, họ đầy nội lực và có sức thu hút đặc trưng từ tác phẩm, đề tài, phong cách. Trong lúc họ còn thiếu cảnh giác, tôi định chớp nhoáng chạy qua tủ sách của những phụ nữ cùng tuổi tôi với cuốn sách dự định ra mắt có tiêu đề : " Đà bà ba mươi " . Chạy qua và ở lại một cuốn trong tủ sách của họ, chứ không để họ chạy qua tôi tới mua sách của... người khác bày kế bên.
Phụ nữ- lao công của nghề viết
Dường như vào lúc được bạn đọc chú ý đến sự tồn tại của mình, khoảng thập kỷ 80 của thế kỷ trước, văn học nữ giới là một xa xỉ phẩm của xã hội phương Đông thậm chí còn bị hiểu đơn giản là những ngói đàn bà viết văn hoặc chống lại xã hội phụ quyền. Tất nhiên là đàn bà viết văn., nhưng văn học nữ giới không phải chỉ có vậy, .và không phải chỉ cần có vậy. Từ lúc nào vị trí người phụ nữ viết và người phụ nữ đọc lại cùng được nhắc tới nhiều hơn, không phải là vào lúc kinh tế phát triển, giáo dục nâng cao, ý thức xã hội đã thừa nhận tiếng nói mạnh mẽ của giới tính nữ hay sao? Và kinh tế phát triển với những người phụ nữ có thu nhập, có khả năng chi tiêu, đã làm cho ngành công nghiệp văn hoá để ý và quyết định kiếm chác trên họ, bằng cách văn hoa nhất là văn học?
Đàn bà mắc mưu những ông trùm sách, cho nên đàn bà trở thành lao công của nghề viết và cũng thành người tiêu thụ sản phẩm hào hứng nhất của văn học nữ giới. Trong quá trình đó, người viết tìm thấy mảnh đất màu mỡ của chuyện tình, lãng mạn, bi kịch, giải phóng khao khát, xác lập lại vị trí và mối quan hệ (trên lý thuyết) với xã hội đàn ông. Và người đọc cũng tìm thấy thú vui, gần như say sưa với những câu chuyện gần gũi với đời sống và quan tâm của mình hơn, về hôn nhân, về tình, về yêu, về làm vợ, về tìm kiếm, về cuộc sống, về tư duy theo cách của giống cái như thể người đọc và người viết chia sẻ được cuộc sống với nhau.
Có một thời gian, khoảng cuối của thế kỷ hai mươi, những người bình sách và phê bình văn học đường như không hẹn mà cùng, trên nhiều mảnh đất khác nhau của châu Á, quan tâm tới những người viết nữ, những đề tài mang đậm dấu ấn giới tính, mà nổi bật là linglei của Trung Quốc. Những phát ngôn mạnh mẽ, những hình ảnh và ngôn từ táo bạo trong văn, thật như thể dược bê trung từ cuộc đời vào, làm những nhà phê bình và cà độc gỉa đều lập tức nhận ra, không thế chỉ dùng giới tính hay chủ nghĩa nữ quyền dể phân tích về văn học nữ giới.
Nhưng đầu óc người đọc thường lười biếng, khi buộc phải xếp văn học nữ giới vào một khoảnh nào đó trong tủ sách (hoặc trong nhận thức) của mình. Thường là sẽ nhìn nhận nhà văn nữ và tác phẩm văn học nữ giới như sau: đàn bà, sến, đời thường. Tất nhiên ấn tượng trung là ngtiòi viết nào hoặc tác phẩm nào của văn học nữ giới cũng ít nhiều có một hoặc vài đặc điềm ấy có vậy mới thu hút dược bạn đọc cùng giới. Thế nhưng, thành tựu tựu văn học nữ giới dược giải thích đơn giản vậy thôi sao?
Ưu điềm của văn học nữ giới chính là tinh thần phụ nữ. những đề tài tưởng như nhàm chán bởi bị thu hẹp quanh quẩn hôn nhân, tình yêu, gia đình, sự nghiệp, con cái lại được làm phong phú bới bề sâu cảm xúc và chiêm nghiệm theo cách rất phụ nữ. Văn chương cũng thu hút bới thân phận người trong đó. Mà còn nhà văn nào nói về thân phận mùi mẫn hơn nhà văn nữ tự kể chuyện đời
Nhược điểm thì là đây: Trong tác phẩm nếu nhân vật bỏ việc để ở nhà phụng sự đấng lang quân, bạn là ngời phụ nữ yếu đuối bạc nhược. Còn nếu bỏ chồng rồi theo đuổi sự nghiệp cho tới thành công, bạn là người phụ nữ tân tiến, tích cực. Rất nhiều tác phẩm văn học nữ giới đã rạch ròi tốt - xấu, yêu - ghét theo kiểu đó. Sau khi nắm được một sợi dây ý tưởng, người viết rất dễ dàng bê y nguyên những cảm nhận, kinh nghiệm, đời mình vào văn. Và sự mẫn tiệp của người phụ nữ viết không cứu đợc tác phẩm bị xếp vào loại... sách đàn bà!
Thậm chí trong một số phê bình văn chương tại Trung Quốc và Đài Loan, người ta còn dành thêm một thể loại văn học để phân loại văn học nữ giới, đó là món "đặc sản" mang tên văn học "rẻ tiền", không phải với ý chê bai, mà là miêu tả thực tế: truyện giải trí, tình tiết đơn giản dễ hiểu, giá trị văn học cũng như giá bìa đều không 'đắt".
Tuy vậy, những ông trùm sách không bao giờ bỏ rơi con gà đẻ trứng vàng này: Bán chạy hàng đầu trên thị trường sách văn học, cho dù ở bất kỳ quốc gia nào, không phải là những tác phẩm đoạt giải Nobel văn học mà là những tập tản văn, tạp bút, du ký, chia sẻ kinh nghiệm và quan điểm cuộc sống của những cây bút đàn bà.
Ở Việt Nam, nếu Dương Thụy nghiêm túc hơn và Đặng Nguyễn Đông Vy đừng lười viết như thế, thì đây là hai cây bút hàng đầu của văn học nữ giới, họ đầy nội lực và có sức thu hút đặc trưng từ tác phẩm, đề tài, phong cách. Trong lúc họ còn thiếu cảnh giác, tôi định chớp nhoáng chạy qua tủ sách của những phụ nữ cùng tuổi tôi với cuốn sách dự định ra mắt có tiêu đề : " Đà bà ba mươi " . Chạy qua và ở lại một cuốn trong tủ sách của họ, chứ không để họ chạy qua tôi tới mua sách của... người khác bày kế bên.
Trang Hạ
Hanoi 9/2009
Mời các bạn theo dõi tiếp!
Chưa có phản hồi