Bí mật trong sợi tơ nhện
Nhện chăng tơ với những kiểu cách khác nhau hay chính đặc tính trong sợi tơ nhện mới mang lại hiệu quả? Bí mật về chiếc mạng “chết người” của nhện lại nằm ở cả vật liệu lẫn cách triển khai, các nhà nghiên cứu Mỹ tuyên bố.
“Nhện độc đáo ở chỗ chúng chăng tơ phục vụ nhiều mục đích sinh tồn khác nhau”, Todd Blackledge, giáo sư sinh học tại Đại học Akron ở Ohio, nói. “Điều này đã tạo nên sự tiến hóa trong bộ công cụ chăng tơ đa dạng”.
Blackledge và cộng sự đã tập trung tìm hiểu tơ của nhện đen bởi loài nhện độc này có những mạng lưới điển hình. Nhện đen nằm gần gốc của cây tiến hoá trong dòng họ nhện chăng tơ Theridiidae.
Nhện đen sử dụng tơ chắc như thép được bao phủ keo dính để bẫy mồi. Sau đó chúng buộc mồi bằng sợi tơ co dãn hơn. Trong khi đó, một loại tơ kéo siêu khoẻ tạo nên khung đỡ và đường dây trong mạng lưới. Loại tơ này cũng được phủ những giọt keo dính như cao su để tạo nên những “chân dính” - đường dây gắn xuống mặt đất.
Những con mồi bị dính phải chân dính đó coi như không còn hy vọng. “Chân dính được gắn xuống mặt đất với một sức căng nhỏ khiến nó dễ dàng bứt lên không trung khi con mồi bị dính vào”, Blackledge nói. “Khi đó con mồi sẽ không còn điểm tựa để chống cự”.
Tiếp đến, con nhện sẽ buộc mồi bằng một loại tơ xoắn dẻo và mềm hơn và đưa vào trong chiếc dưới khoẻ như thép. Không còn khả năng chống cự, con mồi sẽ bị giết chết và ăn thịt.
Blackledge và cộng sự đã thu thập 25 mạng nhện của 7 con nhện đen khác nhau. Họ đặt các mạng nhện trên một tấm bảng và sử dụng những máy đo để nghiên cứu đặc tính của sợi tơ. Họ tìm thấy bí mật trong sức dai hay sức bền của các sợi tơ nằm ở chất axit amino trong các thớ sợi: Sức mạnh của tơ kéo nằm ở axit amino kết hợp cùng tinh thể tạo nên những protein cứng và khoẻ. Trong khi đó, tơ xoắn được làm từ những chuỗi protein cuộn tròn khiến nó có thể đàn hồi và co giãn.
Các nhà khoa học hy vọng đặc điểm kỳ diệu từ những chiếc mạng nhện có thể giúp tạo nên vật liệu tổng hợp phục vụ con người trong tương lai.
(Theo ABC Online)
