HÁN CAO TỔ LƯU BANG
Lưu Bang (256- 195 tr.CN) là vị Hoàng đế khai quốc của nhà Hán, Trung Quốc, lịch sử tôn xưng là Hán Cao Tổ, Ông có tên tự là Quý, người đất Bái (nay là huyện Bái, tỉnh Giang Tô).
Cuối đời Tần, Lưu Bang làm chức đình trưởng Tứ Thuỷ. Sau khởi nghĩa của Trần Thắng, Ngô Quảng, được sự giúp đỡ của bạn hữu như Tiêu Hà, Tào Sâm, Lưu Bang đã giết Huyện lệnh huyện Bái để hướng ứng khởi nghĩa, tự xưng là Bái Công. Quân của ông dùng cờ đỏ làm hiệu, nhanh chóng phát triển tới hai ba ngàn người. Năm 207 tr.CN, ông chỉ huy quân tiến công Hàm Dương, trên đường đi thuận lợi, năm sau tiến vào Hàm Dương. Để thu phục nhân tâm, ông cho mời các phụ lão Quan Trung đến, tuyên bố trước mọi người, bãi bỏ hình pháp hà khắc của triều Tần, công bố chính sách “kẻ giết người phải chịu chết, kẻ đánh người, trộm cắp phải chịu tội''. Đó chính là “ba điều luật'' nổi tiếng trong lịch sử. Sau đó ông đóng quân ở Bá Thượng.
Cùng thời gian đó, Hạng Vũ một tuấn kiệt ở đất Tương, vốn là con cháu của danh tướng nước Sở, cũng dấy quân hưởng ứng cuộc khởi nghĩa của Trần Thắng, Ngô Quảng. Ít lâu sau, Hạng Vũ đánh bại tướng nhà Tần là Chương Hàm, cũng dẫn quân tiến vào Hàm Cốc Quan, đóng quân ở Tân Phong Hồng Môn, cách nơi đóng quân của Lưu Bang 40 dặm. Hạng Vũ đặt tiệc chiêu đãi Lưu Bang âm mưu sát hại ông. Để bày tỏ lòng mình không có ý tranh, đoạt thiên hạ với Hạng Vũ, Lưu Bang liền mạo hiểm đến dự tiệc. Đó chính là Bữa tiệc Hồng Môn nổi tiếng trong lịch sử. Lưu Bang đã nhờ diệu kế của mưu sĩ Trương Lương mà thoát hiểm. Sau này, Hạng Vũ tự xưng là Tây Sở Bá Vương phong Lưu Bang làm Hán Vương.
Lưu Bang lên làm Hán Vương, phong Hàn Tín làm Đại tướng, đã điệu được ba vua chư hầu trong vùng Quan Trung, mở rộng cuộc chiến tranh Hán Sở để tranh đoạt thiên hạ với Hạng Vũ. Lúc đầu binh lực của Lưu Bang còn nhỏ yếu, nhiều lần bị Hạng Vũ đánh bại. Sau này ông liên kết được với các lực lượng chống đối Hạng Vũ khiến cho Hạng vũ rơi vào tình trạng bốn bên đều gặp địch, mệt mỏi khôn lường. Hạng Vũ buộc phải đồng ý lấy Hồng Câu (sông Vận Hà cổ) làm ranh giới cho hai bên Sở - Hán. Năm 202 tr.CN, thừa cơ Hạng Vũ đang rút quân, Lưu Bang cho bao vây quân Sở ở Cái Hạ. Ban đêm, ông cho quân Hán hát những bài ca của nước Sở ở khắp nơi. Hạng Vũ tưởng rằng quân Hán đã chiếm lĩnh được cả nước Sở, ông uống rượu giải sầu trong trướng, rồi ''Sơ Bá Vương vĩnh biệt Ngu Cơ”, ông tự sát bên sông Ô Giang. Lưu Bang lập ra triều đại Hán, định đô ở Tràng An, xưng làm Hoàng dế, đó 1à Hán Cao Tổ.
Nhà Hán do Lưu Bang lập nên, sử gọi là nhà Tây Hán. Thời gian ở ngôi Hoàng đế, Lưu Bang kế thừa chế độ nhà Tần, thực hiện chế độ trung ương tập quyền. Ông đã loại bỏ Hàn Tín, Bành Việt, Anh Bố. . . và các chư hầu khác dòng họ. Ông áp dụng chính sách ''để dân nghỉ ngơi'', ra sức khôi phục và phát triển sản xuất; đối với Hung Nô, dùng phương pháp ''hoà thân'' để tránh chiến tranh, khuyến khích nông dân lưu vong trở về quê cũ sản xuất; ra lệnh phóng thích cho những người vì nghèo khổ mà phải biến thành nô tì; giảm nhẹ tô thuế; bớt công việc lao dịch, cổ vũ nông dân yên tâm sản xuất nông nghiệp.
Những chính sách đó của Lưu Bang đã ổn định được chính quyền vừa mới thành lập, dần dần đưa đất nước vào thời kỳ thịnh trị, dân giàu nước mạnh trong những đời vua kế tiếp sau này.
