Những khó khăn cần tính đến
Ngày nay xuất hiện nhiều phụ nữ vì điều kiện không thể hoặc không muốn lấy chồng, nhưng lại muốn đẻ con và nuôi con. Tất nhiên, tốt nhất là đứa trẻ được hưởng sự chăm sóc của cả bố lẫn mẹ. Nhưng nếu vắng bố tình hình chưa phải đã nhất thiết xấu. Biết bao anh hùng, nhà khoa học lỗi lạc, nghệ sĩ thiên tài không biết bố họ là ai.
Về chuyện người mẹ một mình đẻ con và nuôi con có ba ý kiến nhận định khác nhau. Ý thứ nhất cho rằng không thể bằng có bố. Ý thứ hai: chẳng có gì kém. Ý thứ ba: chính không có bố lại càng hay? Tất nhiên mỗi bà mẹ có cách nghĩ riêng và chúng ta có thể khẳng định rằng việc thiếu bố nhất thiết ảnh hưởng xấu đến tương lai của đứa trẻ.
Dù sao việc người mẹ một mình nuôi con ngay từ khi lọt lòng xét chung trên đại đa số trường hợp có khó khăn hơn. Và việc nuôi dạy con chỉ có thể đạt kết quả tốt nếu như người mẹ tính đến những khó khăn đó.
Khó khăn trước tiên là về mặt vật chất. Người mẹ ngoài việc nuôi con còn phải kiếm sống. Công việc nuôi nấng chăm sóc con đáng lẽ có bố giúp thì nay mẹ phải đảm nhiệm hoàn toàn. Tuy nhiên ở đây chúng tôi muốn bàn đến những khó khăn về mặt giáo dục tinh thần và tâm lý của đứa trẻ.
Trong những tháng đầu tiên thật ra chăm sóc con chủ yếu là mẹ. Dù có bố thì cũng chỉ giúp đỡ được phía ngoài. Tuy nhiên sau đó tình hình có phức tạp hơn. Khó khăn lớn đầu tiên xuất hiện là trẻ dễ không được hưởng đầy đủ những “xung đột tâm lý” lẽ ra do cả cha và mẹ cùng tác động tới. Với một số bà mẹ hiểu biết thì đôi khi đây lại là thuận lợi. Bởi việc giáo dục con không bị phân tán, nhiều khi biến thành một thứ “trống đánh xuôi kèn thổi ngược”. Ví như chúng tôi đã có dịp trình bày ở trên, tính “nhất quán” rất quan trọng cho tâm lý đứa trẻ.
Khó khăn thứ hai xuất hiện khi đứa trẻ bắt đầu học tập. Mỗi kết quả tốt của trẻ cần được khen, mỗi thiếu sót cần được chê. Nếu có cả cha và mẹ tình hình sẽ dễ dàng hơn. Tuy nhiên, khó khăn này cũng không phải không khắc phục được.
Khó khăn thứ ba nằm trong việc thoả mãn những nhu cầu xã hội của trẻ. Trẻ cần tiếp xúc với những thành viên khác trong gia đình để dần dần tự khẳng định bản thân. Tuy nhiên khó khăn này vẫn có thể khắc phục được. Người mẹ có bản lĩnh vẫn giúp con tự khẳng định thậm chí có khi còn kết quả hơn là có một ông bố nhu nhược.
Khó khăn cuối cùng đồng thời cũng khó khắc phục nhất là vấn đề giới tính khi trẻ bắt đầu lớn. Nếu là con gái, khó khăn theo một dạng, nếu là con trai khó khăn lại ở dạng khác. Chúng tôi xin nói kỹ một chút về vấn đề này.
Trẻ trai phản ứng khác nhau đối với hiện tượng vắng bố vào ba năm tuổi và vào mười năm tuổi. Cũng như trẻ gái phản ứng khác nhau đối với vấn đề này vào lúc đầu tiên đi học và lúc đầu tiên dự cuộc liên hoan của trường với tư cách là một thiếu nữ.
Thông thường trẻ trai rất đau khổ khi thấy mình không có bố. Trẻ gái phản ứng đơn giản hơn. Tại sao? Vì trẻ trai rất cần một “uy tín lớn” trong gia đình và vai trò đó thường do người bố đảm nhiệm. Ngoài ra nhu cầu có một người đàn ông để bắt chước, để “đồng nhất hoá” (là bố) không được thoả mãn. Để giải quyết khó khăn này một số bố mẹ đã dùng phương pháp dựng lên một hình ảnh về ông bố và luôn phải trả lời câu hỏi của con trai: “Nếu gặp trường hợp khó khăn như của con lúc này thì bố sẽ xử sự ra sao? Còn thêm một nguyên nhân nữa là cấu tạo tâm lý của phụ nữ dễ thích ứng với hoàn cảnh, trong khi nam giới “cứng cỏi” hơn, ít uyển chuyển hơn.
Kinh nghiệm cho thấy những đứa trẻ không có bố như vậy, cả nam lẫn nữ đều dễ bị lệch lạc trong cách nhìn người khác giới và dễ mắc những cực đoan. Hoặc chúng lạnh lùng thờ ơ, hoặc quá say đắm đến mức trở thành phụ thuộc vào đối tượng tình cảm.
Tình hình có hơi khác nếu trẻ có bố nhưng bố mẹ đã ly dị. Trường hợp này trẻ biết bố chúng là ai, chỉ có điều không được hưởng giáo dục của bố. Chỗ này cũng phải xét thêm bố mẹ ly dị vào lúc trẻ đang ở độ tuổi nào và cách ly dị ra sao. Có phải vì bố chúng bị tù hay không? Nếu vậy thì bố chúng thuộc loại tội phạm nào? Hoặc bố chúng đi đâu xa? Dù thế nào đi nữa thì phần quyết định đến tâm trạng con cái cũng là thái độ của mẹ đối với con người kia”.
Trên thực tế đã có trường hợp người mẹ căm giận ông chồng cũ đến mức giáo dục con là lớn lên phải trả thù cho mẹ về tội “ông ta” đã hủy hoại cả cuộc đời bà. Có người mẹ xử sự cách khác, dồn mọi nỗi căm uất chồng vào đầu đứa con, “giọt máu” của kẻ kia. Cuộc sống muôn màu muôn trẻ, ở đây chúng tôi chỉ nêu lên để các bạn tham khảo. Mục đích cuốn sách này chỉ nhằm gợi ý cho những người mẹ nào thực sự muốn cho con mình lớn lên có hạnh phúc.
Có trường hợp người mẹ coi đứa con là tất cả, là toàn bộ ý nghĩa cuộc sống của mình, là duy nhất bà còn nắm trong tay trên thế gian này. Bà chiều con mọi thứ, hy sinh mọi thứ vì con, cuối cùng tạo nên một đứa trẻ ích kỷ và tàn nhẫn. Thật ra người mẹ như thế yêu bản thân họ chứ không phải yêu con, cũng không loài trừ khả năng họ yêu con thật nhưng không biết cách yêu.
Nếu coi con là công cụ phục vụ cho bản thân, nhất là dùng đứa con là thứ để trả thù đời, cố xoay xở đủ mọi cách để con đạt được danh vọng, giàu sang, bù lại những nỗi bất hạnh mình đang phải chịu, cũng chỉ đem lại những hậu quả tai hại khó lường.
