SỰ PHÁT HIỆN RA NOTRON
Khi Khvolson viết những dòng trên đây ông không ngờ rằng những thí nghiệm quan trọng nhất mà kết quả làm khuynh đảo các ý tưởng về cấu trúc hạt nhân lại được thực hiện sau đó chỉ vài tháng. Cùng năm 1930 các nhà vật lý người Đức Walther Bothe (l891 - 1937) và G.Beker thông báo rằng khi chiếu xạ các nguyên tố đặc biệt là berili bằng tia anpha, các ông đã quan sát được một bức xạ nào đó, có khả năng xuyên qua tấm chì dày vài cm. Sau một năm các nhà vật lý người Pháp Irène Curie (l897 - 1956) và Frédéric Joliot (l900 - 1958) (thành vợ chồng Joliot - Curie từ năm 1934) đã chứng minh rằng, bức xạ nói trên không có điện tích, ngoài ra có khả năng đánh bật các proton nhanh từ parafin. Khi thông báo các kết quả này, họ giả thiết rằng ''các tia berili'' này là loại bức xạ điện từ có tần số cao tức tia gamma ().
Khi biết về thông báo của các nhà bác học người Pháp Rutherford đã thốt lên: ''Tôi không tin điều đó!''. Nhà vật lý thân cận với Rutherford là James Chadwick (1891 - 1974) quyết định tìm ra bản chất của hiện tượng bức xạ berili. Sau đó ông hồi tưởng lại: ''Tôi tin chắc rằng đây là một loại bức xạ mới và chưa biết. Sau một thời gian làm việc căng thẳng, có thể chứng minh rằng những hiệu ứng kỳ lạ này có nguyên nhân từ một hạt trung hòa và tôi đã có thể đo được khối lượng của nó''.
Khối lượng của hạt mới này xấp xỉ bằng khối lượng của proton (hạt này nặng hơn proton khoảng 2,5 lần khối lượng electron). Hạt do Chadwick tìm ra không có điện tích, do đó ông đặt tên là hạt nơtron (neutron, từ nguyên Latinh neutrum = trung hòa). Nhờ phát hiện này Chadwick nhận giải Nobel năm 1935.
