Việc mua NOXH đối với những người lao động thấp hiện nay thực tế chẳng hề dễ dàng khi có quá nhiều rắc rối về giấy tờ, thủ tục hành chính của chính quyền và chứng minh khả năng tài chính với phía ngân hàng. Mới chỉ liệt kê ra thôi cũng làm không ít người muốn "buông tay" sớm vì nản chí. Đó là chưa kể đến việc có sự chênh lệch rõ rệt về giá giữa các dự án với nhau dù cho tất cả đều cùng được hưởng vay vốn ưu đãi, miễn tiền sử dụng đất nhưng lại có những dự án có giá gần bằng giá nhà ở thương mại là 14-15 triệu đồng/m2 trong khi có những dự án chỉ có 9 triệu đồng/m2.
Mỗi m2 Dự án NOXH ở Đặng Xá, Gia Lâm chỉ gần 9 triệu đồng trong khi đó giá tạm tính của những dự án khác như dự án NOXH ở 30 Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy của Công ty CP đầu tư xây dựng và thương mại dịch vụ Bắc Hà làm chủ đầu tư, dự án NOXH tại 143 Trần Phú, Hà Đông được Công ty CP đầu tư xây dựng và phát triển đô thị Sông Đà - SDU làm chủ đầu tư,…đều nằm trong khoảng 14,8 - 14,9 triệu đồng/m2.
Khu nhà ở xã hội Đặng Xá, Gia Lâm. Ảnh: Hải Nguyễn
Bộ Xây dựng cũng ước tính được về nhu cầu NOXH cho công nhân lao động, viên chức có thu nhập thấp là vô cùng lớn. Chỉ tính riêng tại khu vực đô thị, trong khoảng thời gian từ giờ đến năm 2020, sẽ cần 1 triệu căn hộ NOXH để đáp ứng nhu cầu ở khu vực này, trong đó lượng nhu cầu lớn sẽ tập trung chính ở Hà Nội và Tp.HCM, nhu cầu của mỗi địa phương sẽ ở mức 130-140 nghìn căn. Mặc dù thế, chính Bộ Xây dựng cũng không phủ định việc chậm triển khai của các dự án NOXH trong thời điểm hiện tại dù các rào cản về thủ tục cũng được nới rộng rất nhiều và cũng chưa thể đáp ứng được nhu cầu rất lớn của người mua.
Giới đầu tư không mấy bận tâm
Bộ trưởng Bộ Xây dựng, ông Trịnh Đình Dũng lý giải, trước hết, việc chính sách đang hoàn thiện và mới hoàn thiện chính là nguyên nhân đầu tiên của thực trạng trên (Luật nhà ở vừa mới chính thức có hiệu lực; việc hoàn thiện các thông tư, nghị định hướng dẫn phát triển NOXH dự kiến sẽ thực hiện xong trong năm 2015). Bên cạnh đó, phát triển NOXH không phải một chiến lược ngắn hạn hay trung hạn mà là dài hạn và chúng ta cũng cần xã hội hoá chiến lược này bởi ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được chiến lược phát triển cần rất nhiều tiền như vậy.
Để phù hợp với đối tượng thu nhập thấp, điều quan trọng trước nhất là giá phải rẻ nhưng chất lượng phải tốt vì phát triển ở môi trường đô thị. Các nhà đầu tư cũng bởi vậy mà chẳng mấy mặn mà với NOXH, nguyên nhân này cũng dẫn đến việc chậm thực hiện, triển khai các dự án NOXH.
Bộ trưởng Dũng cũng nhận định, sự vào cuộc của các cơ quan TW là vô cùng cần thiết trong việc đẩy nhanh triển khai các dự án NOXH, trong khi đó chính quyền của các địa phương cũng cần coi chiến lược là nhiệm vụ chính trị của kế hoạch hàng năm và 5 năm bằng việc lập kế hoạch, chương trình làm việc phát triển NOXH. Để các dự án NOXH được đầu tư kinh doanh thuận lợi bởi các nhà đầu tư cũng như các doanh nghiệp có thể sử dụng nhiều lao động, việc tạo điều kiện, tập trung tạo quỹ đất của các địa phương là vô cùng cần thiết.
Bên cạnh đó, người dân cũng cần tạo điều kiện để phát triển NOXH bằng việc cho công nhân, cán bộ các KCN thuê cải thiện chỗ ở. Người công nhân sẽ gặp khó khăn nếu như không có sự chủ động quy đất để phát triển nhà ở vì sự gia tăng cơ học về người lao động ở các KCN là vô cùng nhanh chóng.
Cánh cửa nhà ở xã hội rộng mở ở Bình Dương
Bằng nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp, tại TP. Thủ Dầu Một và thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương đã thí điểm thành công 5.000 căn hộ loại 30m2 đầu tiên và đã "mở lối" cho các dự án nhà ở xã hội sau một thời gian dài bị ách tắc và đình trệ.
Những người lao động thu nhập thấp và dân nhập cư hiện cũng đang vô cùng quan tâm tới phân khúc căn hộ trên dưới 100 triệu đồng với diện tích nhỏ.
Có 2500 căn hộ ở khu nhà ở Hòa Lợi, TP.Thủ Dầu Một hiện đã được các gia đình trẻ có thu nhập thấp "bao trọn" và dọn tới sinh sống. Một công nhân quê ở Bình Đinh, chị Nguyễn Thị Ánh Linh cho biết, việc mua nhà cũng không có gì khó khi chỉ cần có hợp đồng lao động tại doanh nghiệp và giấy chứng minh tạm trú để nộp cho chủ đầu tư là có thể sở hữu nhà ngay. Mặc dù vậy gia đình chị cũng phải cóp 20 triệu đồng để trả cho lần đầu.
Phó TGĐ Becamex IDC, một chủ đầu tư của dự án NOXH với giá 110-150 triệu đồng, ông Bùi Văn Chiến cho biết, hầu hết người mua nhà hiện nay đều trong diện tạm trú và chỉ với thời gian tạm trú 6 tháng là đã có thể sở hữu nhà nhờ hỗ trợ vốn tín dụng lãi suất thấp; gói 30.000 tỷ đồng cũng là một trong những gói đã hỗ trợ cho hàng trăm người mua nhà thành công. Người mua sẽ chỉ cần đóng trước 20 triệu (20%) là đã có thể sở hữu ngay căn hộ có trị giá 110 triệu đồng.
Trong vòng 10-15 năm, số tiền còn lại sẽ được hỗ trợ vay trả góp từ phía ngân hàng. Với thời gian hỗ trợ khá dài như vậy, chỉ cần góp được hơn 1 triệu đồng mỗi tháng là người mua đã có nhà để an cư lạc nghiệp.
Giám đốc Sở Xây dựng Bình Dương, ông Nguyễn Thành Tài nhận định, tỉnh Bình Dương đã vận dụng khá nhiều chính sách ưu đãi để có thể có được sự đột phá trong mô hình nhà ở xã hội như vừa qua. Có thể kể đến một vài chính sách như: từ nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp để huy động tài chính, miễn giảm thuế đất đai và tận dụng quỹ đất quy hoạch sẵn có tại các KCN. Sắp tới, hơn 10.000 căn hộ thuộc mô hình nhà ở xã hội sẽ được tỉnh này tiếp tục mở rộng đầu tư phát triển với diện tích 30-50m2/căn hộ.
Các chương trình nhà ở xã hội (NOXH) tính đến thời điểm này đã trải qua 4 năm thực hiện nhưng lại không được lòng cả nhà đầu tư lẫn đối tượng chính của phân khúc này là những người thu nhập thấp, dù cho đã đạt được những thành tựu nhất định.
