Mùi hương Chương 8

Vào ngày 1 tháng Chín năm 1753, thành phố Paris đốt pháo bông ở Pont Royal kỷ niệm ngày đăng quang của vua Louis XV. Tuy không ngoạn mục bằng lần mừng hôn lễ của ngài ngự hay lần đốt pháo bông đẹp như chuyện cổ tích mừng sinh hạ thái tử nhưng dẫu sao cũng gây ấn tượng mạnh. Người ta gắn lên cột buồm tàu bè những bánh xe vẽ hình mặt trời màu vàng. Từ trên cầu, những cái gọi là con bò lửa phun lửa như sao sa xuống dòng sông. Trong khi khắp nơi pháo đại nổ inh tai và pháo chuột đì đẹt trên đường đá thì pháo bông vọt lên cao, vạch những bông huệ trắng trên nền trời đen thẫm. Cả mấy ngàn người, trên cầu và trên hai bờ sông, thích thú theo dõi cảnh ngoạn mục với những tiếng “Chà,” “Ồ,” “Hoan hô,” thậm chí cả “Vạn tuế” nữa, dù đức vua ở ngôi đã ba mươi tám năm và đã từ lâu không còn được yêu thích như xưa. Pháo bông làm nổi cả những điều như thế đấy.

Grenouille đứng lặng im bên bờ phải, trong bóng tối của Pavillon de Flore, ngang với Pont Royal. Nó chẳng hề vỗ tay, cũng chẳng thèm nhìn pháo bông vọt lên trời. Nó đến đây vì nghĩ rằng có thể đánh hơi được cái gì mới, nhưng rồi thấy ngay là chuyện bắn pháo bông không đem lại mùi gì mới cả. Những thứ phung phí ấy lóe lên, phun ra, nổ và rít xong để lại một hỗn hợp mùi hết sức đơn điệu của lưu huỳnh, dầu và hỏa tiêu.

Nó đã định bỏ buổi trình diễn tẻ nhạt này để đi dọc theo Galerie des Louvres về nhà, chợt gió mang đến nó một cái gì đó, nhỏ xíu, rất khó nhận ra, một mẩu, một phân tử mùi thơm; không phải, ít hơn nữa: một dự cảm về mùi thơm chứ chưa phải là một mùi thơm thật sự, nhưng đồng thời lại là một dự cảm chắc chắn về cái mà nó chưa từng ngửi thấy bao giờ. Nó tựa vào tường, nhắm mắt lại, hỉnh hỉnh mũi. Mùi ấy mỏng mảnh và thanh khác thường khiến nó không giữ chặt nổi; mùi ấy không ngừng vuột khỏi sự cảm nhận của nó, bị khói pháo đại phủ mất, bị ngăn chặn bởi mùi của khối người, bị băm ra và bị nghiền nát bởi cả nghìn thứ mùi khác của thành phố. Nhưng rồi đột nhiên lại hiện ra, một mẩu nhỏ thôi, một giây thôi như báo hiệu tuyệt vời... rồi lại biến ngay. Grenouille quằn quại. Lần đầu tiên không chỉ tính tham lam của nó bị tổn thương mà thật sự tim nó đau đớn. Nó linh cảm kỳ lạ rằng mùi thơm này là chìa khóa để định đoạt mọi mùi thơm khác; sẽ không hiểu gì về mùi nếu không hiểu được cái mùi này và nó, Grenouille, sẽ phí cả cuộc đời nếu không có được mùi ấy. Nó phải có được mùi này, không chỉ để sở hữu mà còn vì sự thanh thản của trái tim.

Nó nôn nao phát sốt lên được. Nó còn chưa tìm ra mùi thơm ấy đến từ hướng nào. Có khi mất cả mấy phút mới lại có một mẩu bay đến và mỗi lần như thế thì nó kinh hoàng, sợ rằng sẽ mất luôn. Cuối cùng thì nó tự trấn an trong niềm tin tuyệt vọng rằng mùi thơm đến từ bên kia sông, đâu đó từ hướng Đông Nam.

Nó rời bức tường của Pavillon de Flore, chui vào đám đông, chen lấy đường qua cầu. Cứ sau vài bước nó lại nhón chân để đánh hơi trên đầu đám đông; thoạt tiên nó chẳng ngửi thấy gì cả vì quá nôn nao, rồi ngửi thấy chút ít, nó lần mò ra cái mùi thơm, mạnh hơn trước; vậy là đúng hướng rồi; nó lại ngụp vào đám đông, tiếp tục chen qua đám hiếu kỳ và những người châm pháo cứ liên miên gí đuốc vào ngòi pháo bông; lại mất tông tích mùi thơm trong làn khói pháo cay sè, nó hốt hoảng, tiếp tục đẩy, huých và lấn tới; sau không biết bao nhiêu phút nó mới tới được bờ bên kia, Hôtel de Mailly, Quai Malaquais, và đầu Rue de Seine...

Nó dừng lại, lấy sức và đánh hơi. Nó gặp rồi. Nó giữ chặt lấy. Như một dải lụa, mùi ấy kéo xuống Rue de Seine, rõ rệt không nhầm được, tuy nhiên vẫn rất thanh mảnh. Grenouille thấy tim mới rộn làm sao; nó biết không phải do gắng sức chạy nên tim đập nhanh mà vì vừa hồi hộp vừa bối rối trước sự hiện hữu của mùi này. Nó thử moi trong trí nhớ cái từa tựa như thế nhưng phải vứt bỏ mọi so sánh. Mùi này tươi mát nhưng không phải tươi mát của chanh lá cam hay của lựu, không phải tươi mát của mật nhi lạp hay vỏ quế, bạc hà hay cây phong, long não hay lá thông, cũng không phải của mưa tháng Năm hay gió bấc hoặc nước nguồn..., đồng thời lại ấm, nhưng không phải như cam chanh, cây bách hay xạ hương, không như hoa nhài và thủy tiên, không như gỗ hồng, cũng không giống cây khoa diên vỹ... Mùi này là hỗn hợp của hai thứ đó, của cái chóng phai và cái tồn tại; không phải hỗn hợp mà là một sự thống nhất, khiêm nhường và yếu đuối nhưng lại chắc chắn và bền bỉ như một dải lụa mỏng óng ánh... cũng không giống lụa mà giống sữa hòa thêm bánh bích qui, ngọt như mật ong. Sữa và lụa! Cố gắng đến đâu cũng không thể nào hợp hai thứ này với nhau được. Thật không hiểu được mùi này, không diễn tả được, không cách gì xếp loại nó được, không thể nào có cái mùi ấy được. Vậy mà rành rành đó như một hiển nhiên tuyệt diệu. Grenouille lần theo với trái tim thấp thỏm vì nó ngờ rằng không phải nó đi theo mùi thơm ấy mà mùi thơm ấy bắt được nó và kéo nó tới gần, không cưỡng lại được.

Nó ngược lên Rue de Seine. Ðường không một bóng người. Nhà cửa vắng hoe, im lìm. Thiên hạ xem bắn pháo bông phía dưới sông. Ở đây không mùi người hối hả khiến phải bực mình, không mùi thuốc pháo cay sè. Phố xá tỏa mùi thông thường của nước, phân, chuột và rau bỏ đi. Bên trên những mùi ấy lơ lửng cái dải mùi dẫn Grenouille, mỏng mảnh nhưng rõ rệt. Sau vài bước, bầu trời đêm mờ mờ bị những nhà cao tầng nuốt chửng và Grenouille tiếp tục đi trong bóng tối. Nó không cần nhìn. Ðã có mùi dẫn nó đi. Chắc chắn.

Sau năm mươi mét nó rẽ phải sang Rue des Marais, hẹp chỉ vừa một sải tay và có vẻ tối hơn. Cái mùi không đậm hơn mấy thì lạ thật. Chỉ tinh khiết hơn. Và càng tinh khiết hơn thì sức hút càng mãnh liệt hơn. Grenouille bước đi không tự chủ. Ðến một nơi, mùi ấy kéo giật nó sang phải, như đâm thẳng vào tường một ngôi nhà nào đó. Một lối đi thấp hơn hiện ra, dẫn vào sân trong. Grenouille qua hết lối đi này như một kẻ mộng du; đi hết sân lại rẽ lần nữa sang sân thứ nhì nhỏ hơn, ở đấy có ánh sáng: đó là một vuông đất chỉ độ vài bước chân. Một mái hiên gỗ nghiêng bên tường. Phía dưới là một chiếc bàn có để nến. Một cô gái ngồi đấy rửa mơ vàng. Cô nhặt mơ từ giỏ đặt bên trái, cắt cuống, tách hột rồi thả vào chậu. Cô bé cỡ mười ba, mười bốn tuổi. Grenouille đứng yên. Nó biết ngay cái nguồn của mùi thơm đã ngửi thấy suốt hơn nửa dặm đường, tận bờ sông bên kia: không phải cái sân bẩn thỉu này, không phải những trái mơ vàng. Cái nguồn là cô gái.

Trong một lúc hoang mang nó đã thật sự nghĩ rằng nó chưa từng gặp trong đời cái gì đẹp như cô bé. Thật ra nó chỉ thấy bóng cô từ phía sau, ngược với ngọn nến nên dĩ nhiên nó nghĩ rằng chưa từng ngửi cái gì đẹp đến thế. Bởi vì nó từng biết mùi người; hàng nghìn ấy chứ, mùi đàn ông, đàn bà, trẻ con nên nó không chịu tin rằng một mùi tuyệt vời như thế lại có thể tỏa ra từ người. Vả chăng mùi người gớm chết hoặc chẳng có gì đáng nói. Mùi trẻ con nhạt nhẽo, đàn ông khai khú như mồ hôi chua và pho mát, đàn bà có mùi mỡ ôi và cá ươn. Hoàn toàn chẳng hấp dẫn gì, ghê tởm là khác... Và vì thế mà lần đầu tiên trong đời Grenouille không tin vào mũi mình, phải cần thêm mắt trợ giúp để tin vào cái nó đã ngửi. Dĩ nhiên sự xáo trộn giác quan không kéo dài lâu. Thật sự nó chỉ cần một nháy mắt để khẳng định chắc chắn qua cảm nhận bằng thị giác, rồi ngay sau đó miệt mài với những cảm nhận của khứu giác. Bây giờ thì nó “ngửi” ra cô gái là người, ngửi mồ hôi trong nách cô, chất nhờn của tóc, mùi tanh của chỗ kín, ngửi với sự hả hê lớn nhất. Mồ hôi cô tươi mát như gió biển, dầu nhờn của tóc ngọt như dầu hồ đào, chỗ kín như một bó hoa súng, da như thể hoa mơ... những thành phần này kết với nhau cho một thứ nước hoa thơm ngát, cân đối, thần diệu đến nỗi tất cả những nước hoa Grenouille đã ngửi đến nay, tất cả những gì của tòa nhà mùi mà nó đã tạo ra như đùa bên trong nó thoắt tàn lụi, chẳng còn chút ý nghĩa nào. Cả trăm nghìn mùi cũng không bằng một mùi này. Mùi này là nguyên lý để sắp xếp những mùi khác theo khuôn mẫu của nó. Đó là cái đẹp thuần túy.

Grenouille chắc chắn rằng không có được mùi này thì đời nó không có nghĩa gì nữa. Nó phải biết đến tận chi tiết nhỏ nhất, biết đến chân tơ kẽ tóc mỏng mảnh cuối cùng; chỉ nhớ bao quát thôi thì không đủ. Nó muốn in, như thể với dấu ấn, cái nước hoa toàn mỹ này vào mớ hổ lốn trong tâm hồn đen tối của nó, rồi nghiên cứu tường tận để từ đó chỉ còn nghĩ, sống và ngửi theo những cấu trúc nội tại của công thức kỳ diệu này.

Nó chậm rãi tới gần cô bé, gần hơn nữa, đến cách sau lưng cô bé một bước thì dừng lại dưới mái hiên. Cô không nghe thấy tiếng nó.

Cô bé tóc đỏ, mặc quần áo hở tay màu xám. Tay cô trắng muốt và hai bàn tay vàng nước trái mơ. Grenouille cúi xuống, uống cái mùi lúc này không trộn lẫn tỏa lên từ gáy, từ tóc, từ cổ áo của cô; để mùi ấy trôi vào trong người như một làn gió nhẹ. Chưa bao giờ nó thoải mái như thế. Còn cô bé thấy lạnh.

Cô không thấy nó. Nhưng cô thấy rờn rợn, thấy lạnh một cách lạ lùng như chợt bị ám ảnh bởi một nỗi sợ đã quên từ lâu. Cô có cảm giác như gió lạnh thổi vào lưng, như ai đó mở toang cánh cửa nối với một căn hầm lạnh, mênh mông. Cô đặt dao xuống, khép tay ngang ngực rồi quay lại.

Cô cứng đờ người vì sợ khi nhìn thấy nó còn nó có thừa thì giờ để đặt hai tay quanh cổ cô. Cô không kêu, không nhúc nhích, không một động tác chống cự. Nó không nhìn khuôn mặt thanh tú đầy tàn nhang, cái miệng đỏ tươi, đôi mắt to xanh lóng lánh, vì nó nhắm nghiền mắt khi bóp cổ cô bé. Nó chỉ lo lắng có một điều: để mất, dù chỉ chút xíu, mùi thơm của cô.

Khi cô bé đã chết, nó đặt cô trên nền đất giữa những hột mơ vàng, xé tung quần áo cô và dòng mùi thơm trở thành cơn lũ, tràn ngập nó. Nó úp mặt vào da cô, phồng to hai lỗ mũi, hít từ bụng đến ngực, lên cổ, tới mặt cô rồi lại từ tóc xuống bụng, xuống chỗ kín, tới đùi rồi đôi chân trắng. Nó ngửi từ đầu tới ngón chân, nó thu nốt mùi thơm còn sót ở cằm, ở rốn và ở những vết gấp của khuỷu tay.

Sau khi hút hết hương cô bé, nó còn ngồi xổm cạnh cô một lúc để trấn tĩnh lại vì nó đầy ứ mùi cô. Nó không muốn để rơi chút nào. Nó phải đóng kín những vách ngăn trong người nó đã. Rồi nó đứng dậy, thổi tắt nến.

Giờ này những người trở về nhà đầu tiên đang lục tục ngược Rue de Seine, ca hát và “vạn tuế” om sòm. Trong bóng đêm Grenouille ngửi ra con hẻm rồi sang Rue des Petits Augustins dẫn xuống sông, song song với Rue de Seine. Chỉ lát sau người ta phát hiện xác chết. Tiếng kêu la nổi lên. Ðuốc được đốt lên. Lính canh đến. Grenouille đã sang bờ bên kia lâu rồi.

Tối hôm ấy, nhà kho đối với nó như thể cung điện và cái bệ gỗ chẳng khác giường có treo màn trướng. Nó chưa từng biết trong đời thế nào là hạnh phúc. Nhiều lắm thì nó cũng chỉ biết vài trạng thái rất hiếm hoi của sự vừa ý không thật rõ nét. Bây giờ nó run lên vì sung sướng và không ngủ được vì chứa chan hạnh phúc. Như thể nó được sinh ra lần thứ hai, không, không phải lần thứ hai, lần đầu mới đúng vì cho tới nay nó chỉ hiện hữu như một con vật trong sự hiểu biết vốn hết sức mù mờ của mình. Cùng với ngày hôm nay, rút cục có vẻ nó biết nó thật sự là ai: không gì khác hơn một thiên tài; cũng như đời nó có ý nghĩa, mục đích và sứ mạng cao cả hơn: cách mạng mùi thơm của thế giới; trên thế giới này chỉ riêng nó mới có đủ phương tiện: đó là cái mũi độc đáo, trí nhớ phi thường của nó và quan trọng hơn cả, mùi thơm mãi mãi không quên của cô gái ở Rue des Marais với cái công thức diệu kỳ chứa đựng tất cả những gì cần thiết để làm ra mùi thơm - nước hoa - tuyệt vời: đó là sự mỏng mảnh, sức mạnh, sự dẻo dai, đa dạng và vẻ đẹp kinh hoàng không cưỡng nổi. Nó đã tìm thấy kim chỉ nam cho cuộc sống tương lai. Giống như mọi thiên tài gớm ghiếc, như bọn người mà một sự cố nào đó ngoài đời có thể vạch một lối đi thẳng tắp trong cái đống hỗn độn xoắn xuýt của linh hồn, Grenouille không bao giờ đi chệch phương hướng mà nó tin rằng đã phát hiện ra cho số phận của mình. Bây giờ thì nó hiểu rõ tại sao nó bám cuộc đời bền bỉ và kiên quyết như thế: nó phải trở thành kẻ sáng tạo ra mùi. Không phải như bất kỳ ai. Phải là người chế nước hoa vĩ đại nhất tự cổ chí kim.

Ngay tối hôm ấy nó kiểm tra lại, mới đầu thức sau trong mơ, cái bãi bộn bề mênh mông của ký ức. Nó xem lại triệu triệu những khối mùi và xếp chúng theo một trật tự có hệ thống: tốt đi với tốt, dở đi với dở, thanh theo thanh, thô theo thô, hôi với hôi, thơm với thơm. Trong tuần lễ tới, thứ tự này sẽ càng được chia nhỏ hơn, bảng liệt kê mùi sẽ càng phong phú và chi li hơn, thứ bậc ngày một rõ rệt hơn. Và nó sắp có thể bắt đầu dựng những công trình mùi đầu tiên được trù tính kỹ càng: nhà, tường, cầu thang, tháp, hầm, phòng ốc, phòng bí mật... một thứ pháo đài của những thành phần mùi tuyệt vời nhất ngày ngày được mở rộng thêm, làm đẹp thêm và xây dựng hoàn hảo thêm trong người nó.

Một vụ giết người mở đầu cho sự huy hoàng này đối với nó là hoàn toàn không đáng bận tâm, ngay cả nếu nó có ý thức. Nó không còn có thể nhớ gì về hình ảnh như mặt, mũi, thân thể của cô gái ở Rue des Marais nữa cả. Nó đã giữ kỹ cái quý nhất của cô làm của riêng: nguyên lý mùi thơm của cô.

Hết chương 8. Chương tiếp theo sẽ được cập nhật trong thời gian nhanh nhất.