Hồ Điệp Truyện 1
Người trẻ tuổi mới về phòng Tổ chức
1
Tháng Ba, giữa không trung bay bời bời những gì như mưa, như tuyết. Xe xích lô dừng lại trước cửa Ban khu ủy, chàng thanh niên ngồi trên xe nhảy xuống. Người đạp xe sau khi nhìn tấm biển to treo ngoài cửa thì lễ phép nói với khách:
- Cậu xuống đây thì tôi không lấy tiền đâu.
Người thường trực là ông Lã, quân nhân phục viên, hơi khập khiễng bước ra, hỏi rõ lai lịch người trẻ tuổi rồi vội vàng giúp anh khuân hành lý hơi ẩm ướt xuống, sau đó đi gọi thư ký phòng Tổ chức là Triệu Tuệ Văn. Thấy Lâm Chấn, tên người trẻ tuổi, Triệu Tuệ Văn bước tới nắm chặt lấy hai tay anh, nói:
- Chúng tôi đợi anh lâu lắm rồi! Truyen8.mobi
Lâm Chấn khi còn làm Bí thư chi bộ một trường tiểu học đã quen biết Tuệ Văn. Trên khuôn mặt xinh đẹp nhưng hơi nhợt nhạt của chị, đôi mắt to tỏa ánh sáng thân thiết, bạn bè, chỉ có quầng mắt dưới hơi thâm vì mệt mỏi. Chị đưa Lâm Chấn tới nhà ở của nam giới, đặt hành lý của anh xuống, mở ra, giũ tấm đệm hơi bị ẩm, sau đó trải chăn đệm. Khi làm công việc sửa soạn giường chiếu này, thỉnh thoảng chị lại giơ tay ém mái tóc như những đồng chí nữ xinh đẹp và tháo vát khác. Chị nói:
- Chúng tôi đợi anh mãi. Nửa năm trước đã định điều anh về nhưng phòng Văn giáo ủy ban nhân dân khu nhất quyết không đồng ý, sau đó Bí thư khu ủy tìm Chủ tịch khu đòi người, rồi lại cãi nhau một trận với phòng Nhân sự Ty Giáo dục, đến lúc ấy mới điều được anh về.
- Thế mà trước đây hai hôm tôi mới biết đấy! - Lâm Chấn nói - Nghe nói tôi được điều về Ban khu ủy, tôi không biết phải làm những gì. Thế Ban khu ủy của chúng ta làm những việc gì hả chị?
- Việc gì cũng làm.
- Thế còn phòng Tổ chức?
- Phòng Tổ chức thì làm công tác tổ chức. Truyen8.mobi
- Công việc có bận lắm không?
- Có lúc rất bận, có lúc cũng không bận.
Triệu Tuệ Văn ngắm nghía chăn đệm của Lâm Chấn, ra dáng chị cả chê trách:
- Anh chàng này ăn ở chẳng sạch sẽ chút nào! Nhìn cái áo gối kìa, từ màu trắng đã trở thành màu đen. Còn mép chăn thì sao nào, hẳn đã hít no mồ hôi dầu trên cổ. Ga trải giường sao mà nhàu nhĩ thế, cứ như là đống sợi rối...
Lâm Chấn cảm thấy, vừa mới bước vào cửa của Ban khu ủy, cuộc sống của anh vừa bắt đầu thì đã gặp được một người hết sức thân thiết. Tâm tình phấn khởi như trong ngày Tết, anh chạy tới phòng làm việc của Phó phòng thứ nhất của phòng Tổ chức. Ông này có tên khá kỳ quặc là Lưu Thế Ngô. Khi Lâm Chấn hồi hộp gõ cửa phòng thì ông đang ngậm thuốc lá, mặt ngửa lên suy nghĩ về quy hoạch công tác của phòng Tổ chức. Ông nhiệt tình rất đúng mức tiếp đón Lâm Chấn, mời anh ngồi xuống sofa, còn mình ngồi bên bàn làm việc. Ông dịch lùi một chồng văn kiện cao ngất trên mặt bàn phủ kính, ung dung hỏi:
- Thế nào? - Mắt trái ông hơi nháy, tay phải búng tàn thuốc lá.
- Bí thư chi bộ có thông báo cho tôi ngày kia thì chuyển tới. Vì ở trường đã không còn việc gì để làm nên hôm nay tôi chuyển đến. Các đồng chí cho tôi công tác ở phòng Tổ chức, e rằng tôi không làm nổi. Tôi là đảng viên mới, trước kia làm giáo viên tiểu học. Công việc của giáo viên tiểu học có khác với công tác tổ chức của Đảng...
Lâm Chấn nói những lời anh đã chuẩn bị từ trước mà nói cũng không được tự nhiên, cứ như là học sinh tiểu học lần đầu tiên gặp thầy giáo. Vì thế anh cảm thấy căn phòng thật nóng bức. Trung tuần tháng Ba, mùa đông sắp qua rồi mà trong phòng còn đốt lò sưởi. Hơi nước đọng trên mặt kính tan ra, chảy thành từng vệt dài bẩn thỉu. Trán rịn mồ hôi, anh định rút khăn tay ra lau nhưng lục lọi trong túi một lúc cũng không tìm thấy.
Lưu Thế Ngô gật đầu một cách máy móc, không cần nhìn cũng rút được chiếc túi da trâu trong chồng giấy tờ ngất nghểu rồi lấy từ trong đó ra tờ lý lịch đảng viên của Lâm Chấn. Con mắt sắc bén của ông ta lướt qua thật nhanh, nhiều nếp nhăn dày đặc xuất hiện trên vầng trán rộng, một mắt nhắm lại, tay vịn lưng ghế, ông đứng lên làm rơi chiếc áo bông khoác trên vai. Ông nói một cách thành thạo và trơn tuột:
- Đúng, đúng, tốt lắm. Phòng Tổ chức đang thiếu cán bộ, đồng chí đến thật hay. Công việc của phòng không có gì khó khăn cả, cứ học làm là làm được tuốt, chỉ có như vậy thôi. Hơn nữa đồng chí đã từng công tác ở cơ sở... Tôi nói không sai chứ? Phải chăng không sai? Truyen8.mobi
Cảm thấy lời khen đó có vẻ như chế giễu, Lâm Chấn sợ hãi lắc đầu:
- Tôi làm việc chưa phải là đã tốt...
Khuôn mặt không được sạch sẽ của Lưu Thế Ngô thoáng một nụ cười, mắt loang loáng đưa đi đưa lại, ông ta tiếp tục nói:
- Đương nhiên cũng có thể có khó khăn đấy, có thể lắm. Đây là một công tác quan trọng. Một đồng chí ở Trung ương đã từng nói, công tác tổ chức là giữ nhà cho Đảng, nếu nhà không quản lý được tốt thì Đảng không có sức mạnh! - Sau đó không đợi hỏi, ông đã giải thích luôn - Quản lý công việc gì của nhà? Đó là công việc phát triển Đảng và củng cố Đảng, làm lớn mạnh tổ chức của Đảng và tăng cường sức chiến đấu của tổ chức Đảng, đặt sinh hoạt Đảng trên cơ sở tập thể lãnh đạo, phê bình và tự phê bình, giữ quan hệ mật thiết với quần chúng. Làm tốt như thế thì tổ chức Đảng sẽ vững mạnh, sôi nổi, có sức chiến đấu, đủ để đoàn kết và hướng dẫn quần chúng, hoàn thành và hoàn thành tốt hơn nữa các nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội và cải tạo xã hội chủ nghĩa...
Nói xong một câu, ông lại ho khan một tiếng, nhưng khi nói đến những từ thường dùng thì ông nói nhanh như chỉ nói một chữ. Chẳng hạn nói: “xây dựng sinh hoạt Đảng trên cơ sở mật thiết với quần chúng” thì nghe ra dường như là: “xây dựng sinh hoạt Đảng chúng chúng chúng”. Ông điều khiển một cách thành thạo những khái niệm mà Lâm Chấn cảm thấy sâu xa, nhanh thoăn thoắt như gảy bàn tính. Lâm Chấn tập trung hết mức sức chú ý mà vẫn không sao nắm vững được toàn bộ những lời ông vừa nói. Truyen8.mobi
Tiếp đó, Lưu Thế Ngô phân phối công tác cho anh.
Khi Lâm Chấn đẩy cửa toan ra về thì Lưu Thế Ngô gọi lại, hỏi anh với vẻ hết sức tùy tiện, khác hẳn với lúc trước:
- Thế nào Tiểu Lâm, có người yêu chưa?
- Chưa ạ... - Lâm Chấn đỏ bừng mặt.
- Lớn thế rồi mà còn đỏ mặt à? - Lưu Thế Ngô cười lớn - Mới hai mươi hai tuổi, chưa vội! - Lại hỏi - Trong túi có quyển sách gì đấy?
Lâm Chấn lấy sách ra và nói tên sách: Trạm trưởng trạm máy kéo và cô kỹ sư nông nghiệp.
Lưu Thế Ngô cầm lấy sách, mở sách ra từ giữa đọc mấy dòng, hỏi:
- Đây là quyển Trung ương Đoàn giới thiệu cho thanh niên các cậu đọc phải không? Truyen8.mobi
Lâm Chấn gật đầu.
- Cho tôi mượn đọc nhé!
- Chú có thì giờ đọc tiểu thuyết? - Lâm Chấn nhìn chồng hồ sơ cao ngất trên bàn của Phó phòng thứ nhất, kinh ngạc hỏi.
Lưu Thế Ngô nhấc nhấc sách trên tay thử xem độ dày mỏng rồi nháy mắt trái, nói:
- Thử xem nào, mỏng như quyển này thì chỉ nửa đêm ngồi trên xe là đọc xong thôi mà. Bốn quyển Sông Đông êm đềm tôi chỉ đọc một tuần là xong. Thế đấy!
Khi Lâm Chấn tới văn phòng của phòng Tổ chức thì trời đã hửng. Những đốm sáng đã loé lên ở rìa của mấy đám mây còn sót lại. Mặt trời chiếu sáng cả toà nhà của Ban khu ủy. Ai nấy đang bận rộn: một người mặc quân phục tay cắp cặp da bước rất vội, ông Lã ở phòng Thường trực xách hai phích sắt rất to đưa nước pha trà đến phòng họp, một cô nhân viên đang nói kiên quyết qua điện thoại: “Không được, chậm nhất là sáng mai! Không được đâu!...”; còn có thể nghe tiếng tạch tạch lúc nhanh lúc chậm cuả một người mới tập sự đánh máy. “Cô ấy cũng như mình, hẳn là mới chuyển về đây!”, không hiểu sao Lâm Chấn nghĩ người đánh máy nhất định phải là con gái. Anh đứng trên hành lang một lúc, nhìn tòa nhà khu ủy sáng chói mắt dưới ánh nắng, vui mừng về sự bắt đầu suôn sẻ của cuộc sống mới.
2
Tất cả cán bộ của phòng Tổ chức, kể cả Lâm Chấn, gần hai mươi bốn người, trong số đó có ba người tạm thời điều về phòng Thanh trừ, một người làm việc nửa ngày để chuẩn bị thi đại học, một người nữa nghỉ đẻ. Chỉ còn lại mười chín người đến làm việc đúng giờ. Bốn người làm công tác cán bộ, mười lăm người được phân công quản lý công tác Đảng ở nhà máy, cơ quan và trường học. Lâm Chấn được phân công công tác liên hệ với chi bộ nhà máy để tổ chức phát triển Đảng.
Trưởng phòng Tổ chức do phó bí thư khu ủy là Lý Tông Tần kiêm nhiệm. Ông không thường xuyên hỏi han về công việc của phòng. Phó phòng thứ nhất Lưu Thế Ngô là người nắm công tác thực tế. Một phó phòng khác phụ trách công tác cán bộ. Người trực tiếp chỉ đạo công tác của Lâm Chấn là Hàn Thường Tân, Tổ trưởng tổ phát triển Đảng ở các nhà máy. Truyen8.mobi
Hàn Thường Tân có phong độ khác hẳn với Lưu Thế Ngô. Anh hai mươi bảy tuổi, mặc bộ quần áo hải quân màu xanh lam, sạch đến mức có giũ cũng không ra được bụi đất. Thân hình anh cao lớn đi đôi với khuôn mặt anh tuấn nhưng hơi có vết do mụn trứng cá quá nhiều. Anh vỗ vai Lâm Chấn, giải thích công tác bằng giọng oang oang, đôi lúc bật lên tiếng cười phóng khoáng khiến Lâm Chấn thầm nghĩ: “Anh này ra dáng cán bộ lãnh đạo hơn cả lãnh đạo”. Nhất là hôm sau, khi Hàn Thường Tân nói chuyện với ủy viên tổ chức của một chi bộ thì càng tăng thêm ấn tượng ấy cho Lâm Chấn:
- Tại sao các đồng chí chỉ nói có nửa giờ? Tôi đã nhắc nhở đồng chí qua điện thoại là ít nhất phải thảo luận kế hoạch phát triển trong hai giờ kia mà!
- Tháng này nhiệm vụ sản xuất quá bận... - Anh uỷ viên kia nói.
Hàn Thường Tân cắt ngang lời anh ta, nói với giọng lên lớp:
- Nhiệm vụ sản xuất bận thì không nghiêm túc nghiên cứu công tác phát triển Đảng nữa à? Như thế là đối lập công tác trung tâm với công tác thường xuyên, cũng là một biểu hiện của cán bộ Đảng mà không chăm lo đến Đảng...
Lâm Chấn không hiểu thế nào là “đối lập công tác trung tâm với công tác thường xuyên” và “cán bộ Đảng mà không chăm lo đến Đảng”. Anh chỉ quen thuộc với một loại danh từ khác như “năm khâu trên lớp”, “giáo cụ trực quan” v.v... Anh rất khâm phục khí phách và năng lực của Hàn Thường Tân, đó là nhanh chóng nâng cao tới mức nguyên tắc để phân tích vấn đề và chỉ thị cho người khác. Truyen8.mobi
Anh ngoảnh lại, nhìn thấy Triệu Tuệ Văn đang phủ phục trên bàn để chép tài liệu. Chị đang nhíu mày liếc nhìn Hàn Thường Tân với vẻ hoài nghi, sửa lại chiếc cặp tóc bằng hổ phách giả trên đầu cho ngay ngắn rồi nhìn ra ngoài cửa sổ với ánh mắt hơi buồn.
Tối hôm ấy, có cán bộ xuống tham gia sinh hoạt của tổ chức cơ sở đường phố, có người nghỉ ngơi, còn Triệu Tuệ Văn vẫn mải miết chép bản Kinh nghiệm bồi dưỡng, đề bạt cán bộ của phân cục thuế vụ. Chị mệt cả một ngày, tay chép mỏi rời, chốc chốc lại phải đặt bút xuống nắn mấy ngón tay và hà hơi cho chúng. Lâm Chấn đề nghị giúp chị nhưng chị từ chối, nói:
- Cậu chép, tôi không yên tâm.
Thế là Lâm Chấn giúp chị sắp xếp lại những tờ đã chép xong. Anh đứng cạnh chị mong gây được tác dụng chi viện về mặt tinh thần. Tuệ Văn vừa chép vừa thỉnh thoảng ngẩng lên nhìn anh. Lâm Chấn hỏi:
- Tại sao cứ nhìn tôi thế?
Tuệ Văn cắn cán bút, tinh nghịch cười.
3
Lâm Chấn tốt nghiệp trường Sư phạm vào mùa thu năm 1953. Khi đó anh là đảng viên dự bị, được phân công về trường tiểu học trung tâm của một khu làm giáo viên. Làm thầy giáo rồi nhưng anh vẫn giữ thói quen sinh hoạt của học sinh trung học: buổi sáng tập cử tạ, buổi tối ghi nhật ký, vào dịp những ngày lễ lớn như mồng một tháng Năm, mồng một tháng Bảy... thì trước đó anh đều trưng cầu nhận xét của người khác về mình. Đã có người dự đoán, chỉ ba tháng nữa anh sẽ bị những người lớn tuổi sinh hoạt không có nền nếp “đồng hóa”, nhưng chẳng bao lâu, rất nhiều giáo viên khác đều khen ngợi và thán phục anh:
- Thằng bé ấy không lo lắng, vướng mắc gì cả, ngoài công tác ra vẫn là công tác...
Anh cũng không phụ lòng hâm mộ đó. Mùa đông năm 1954, nhờ thành tích trong giảng dạy, anh được Ty Giáo dục khen thưởng. Truyen8.mobi
Có lẽ người ta cho rằng thầy giáo trẻ này sẽ bình ổn, thỏa mãn và vui vẻ như thế để sống qua tuổi thanh xuân của mình. Nhưng không phải như thế, Lâm Chấn tuy thuần khiết như con trẻ song cũng có tâm sự riêng.
Một năm sau, anh thường xuyên nóng lòng sốt ruột tự hỏi, anh tiến bộ là nhờ cao trào xã hội chủ nghĩa thúc đẩy, hội nghị những thanh niên tích cực xã hội trong toàn quốc sắp họp, hay là chỉ do tuổi anh tăng lên? Anh đã hai mươi hai tuổi rồi. Còn nhớ khi làm bài văn với đề “Khi em... tuổi” hồi học lớp Sáu, anh đã viết: “Khi em hai mươi hai tuổi, em phải...”. Bây giờ anh hai mươi hai tuổi rồi nhưng cuốn sử đời anh dường như vẫn còn là giấy trắng, không có công trạng gì, không có sáng tạo nào, mạo hiểm nào và cũng không có cả tình yêu, thậm chí anh chưa từng viết thư cho một cô gái nào. Anh có cố gắng công tác nhưng làm được ít, lại chậm nữa. So với những thanh niên xã hội chủ nghĩa tích cực, so với sức bay nhảy của cuộc sống, lẽ nào như thế là đủ để anh an ủi? Anh đặt kế hoạch, học điều này điều nọ, làm việc này việc kia, anh phải một ngày đi ngàn dặm!
Đúng lúc ấy, anh nhận được giấy báo điều động công tác. “Khi tôi hai mươi hai tuổi, tôi trở thành người làm công tác Đảng...”. Có lẽ cuộc sống thật sự bắt đầu từ đây? Anh gạt nỗi bịn rịn với công việc dạy học bậc tiểu học và với các em nhỏ sang một bên, đốt lên niềm khát vọng đối với công tác mới. Tối hôm Bí thư chi bộ gặp anh để nói chuyện điều động, anh nghĩ suốt đêm không ngủ.
Thế là Lâm Chấn bỏ trong túi áo cuốn truyện Trạm trưởng trạm máy kéo và cô kỹ sư nông nghiệp, vui mừng hớn hở bước lên bậc thềm tòa trụ sở của Ban khu ủy, lòng đầy tình cảm thiêng liêng hướng về cuộc sống của người làm công tác Đảng (anh nghĩ về họ bằng hình tượng Bí thư đảng ủy toàn năng trong phim). Nhưng khi anh tiếp xúc với những đồng chí lãnh đạo bận rộn và tự tin, nhìn đống văn kiện chuyển đi chuyển đến và những hội nghị tiến hành cùng một lúc, nghe những cuộc tranh cãi gay gắt và những lời phân tích cao thâm, anh chớp chớp đôi mắt có màu nâu rất đặc biệt, trong lòng cảm thấy hơi khiếp sợ...
Ngày thứ tư đến nhận công tác ở Ban khu ủy, Lâm Chấn xuống xưởng bao bì Thông Hoa để tìm hiểu tình hình công tác phát triển đảng viên quý I. Trước khi đi, anh đọc một số văn kiện có liên quan và một quyển sổ nhỏ có tên là Tiến hành điều tra nghiên cứu như thế nào?, lại xin ý kiến Hàn Thường Tân đến mấy lượt. Anh soạn một bản đề cương dày đặc, sau đó phóng chiếc xe đạp vừa mới được nhận tới xưởng bao bì Thông Hoa.
Nhân viên cảnh vệ gác ở cổng nhà máy nghe nói anh là cán bộ của khu ủy thì không bắt anh phải ký tên vào sổ mà tin tưởng mời anh vào luôn. Xuyên qua một khoảng sân rộng trống trơn, đi qua một dãy kho lộ thiên chứa bao tải và những nhà xưởng máy chạy ầm ầm, anh không được vững lòng cho lắm gõ cửa phòng làm việc của Giám đốc nhà máy kiêm Bí thư chi bộ Vương Thanh Tuyền. Sau khi bên trong có tiếng “Mời vào!”, anh thong thả bước vào, sợ đi nhanh thì tỏ ra không có kinh nghiệm. Anh nhìn thấy một người đàn ông có bản mặt rộng, cổ to, người nhỏ bé đang đánh cờ với một người đàn ông gù lưng, tóc sức rất nhiều dầu. Người bé nhỏ ngẩng đầu lên, tay phải vẫn mân mó quân cờ. Sau khi hỏi rõ Lâm Chấn tìm gặp ai, ông ta khó chịu phảy tay:
- Đồng chí đến văn phòng chi bộ Đảng ở nhà phía Tây tìm Ngụy Hạc Minh nhé. Đồng chí ấy là chi ủy viên phụ trách tổ chức.
Sau đó ông ta cúi xuống tiếp tục đánh cờ. Truyen8.mobi
Lâm Chấn tìm được Ngụy Hạc Minh với khuôn mặt đỏ và bắt đầu đặt câu hỏi theo đề cương:
- Quý I năm 1956, các đồng chí phát triển được mấy đảng viên?
- Một người rưỡi! - Ngụy Hạc Minh nói cộc lốc.
- “Rưỡi” là thế nào?
- Có một người đã được thông qua nhưng khu ủy để mãi đến hơn hai tháng mà chưa phê duyệt.
Lâm Chấn lấy bút ra ghi vào sổ, rồi hỏi:
- Công tác phát triển Đảng tiến hành như thế nào? Các đồng chí có kinh nghiệm gì không?
- Quá trình tiến hành xưa nay vẫn thế, theo đúng quy định của điều lệ Đảng.
Lâm Chấn liếc nhìn người đối thoại, thầm nghĩ tại sao những lời ông ta nói khô không khốc như bánh bao bỏ quên cả tuần thế nhỉ? Ngụy Hạc Minh tay đỡ má, mắt nhìn ra nơi khác, dường như cũng đang nghĩ đến chuyện khác. Lâm Chấn lại hỏi:
- Công tác phát triển có thành tích ra sao? Truyen8.mobi
- Thì vừa nói đấy thôi, chỉ có chừng ấy! - Ngụy Hạc Minh dường như đối phó, chỉ mong nhanh chóng kết thúc.
Lâm Chấn không biết nên hỏi gì nữa. Bản đề cương chuẩn bị cả một buổi chiều mà vừa mới nói với người ta có năm phút đã xong. Anh vô cùng lúng túng. Đúng lúc ấy, cửa bị một cánh tay mạnh mẽ đẩy ra. Người đàn ông nhỏ con bước vào, hấp tấp hỏi Ngụy Hạc Minh:
- Anh có biết việc cái thư gửi tới không?
Ngụy Hạc Minh ngán ngẩm gật đầu. Đồng chí nhỏ con đi đi lại lại trong phòng, sau đó đứng giạng chân ngay giữa phòng, nói:
- Các anh phải nghĩ ra cách chứ! Vấn đề chất lượng năm ngoái đã đề ra, làm sao các anh còn để cho đơn vị hợp đồng viết thư gửi lên Bộ Công nghiệp dệt? Trong cao trào xã hội chủ nghĩa, sản xuất của chúng ta mãi cũng chưa nâng cao được, đó là điều sỉ nhục!
Ngụy Hạc Minh lạnh lùng nhìn thẳng vào mặt đồng chí nhỏ con, run giọng nói:
- Anh bảo ai đấy?
- Tôi bảo mọi người các anh đấy! - Đồng chí nhỏ con vung tay, gộp luôn cả Lâm Chấn vào trong số đó.
Vì phải ngăn không cho cơn phẫn nộ bùng phát nên trông Ngụy Hạc Minh thật đáng sợ. Mặt càng đỏ dữ, anh ta đứng phắt dậy:
- Thế còn anh thì sao? Anh không có trách nhiệm gì à?
- Tất nhiên tôi có trách nhiệm chứ! - Đồng chí nhỏ con trái lại rất bình tĩnh - Tôi có trách nhiệm với cấp trên. Trên xử phạt tôi thế nào tôi cũng nhận tất. Còn anh thì phải có trách nhiệm đối với tôi, ai bảo anh làm trưởng phòng sản xuất? Anh nên cẩn thận... - Nói xong, ông ta liếc nhìn Ngụy Hạc Minh với vẻ đe dọa rồi đi ra. Truyen8.mobi
Ngụy Hạc Minh ngồi xuống, mở phanh cúc áo bông ra, thở hồng hộc. Lâm Chấn hỏi:
- Ông ta là ai thế?
- Đồng chí còn chưa biết à? Giám đốc nhà máy Vương Thanh Tuyền đấy! - Ngụy Hạc Minh nói với giọng châm biếm.
Thế là Ngụy Hạc Minh kể tỉ mỉ tình hình của Vương Thanh Tuyền cho Lâm Chấn nghe. Thì ra Vương Thanh Tuyền vốn công tác ở một bộ nào đó trên trung ương, vì phạm sai lầm trong quan hệ nam nữ mà bị kỷ luật, năm 1951 được điều về nhà máy này làm Phó giám đốc. Năm 1953, nguyên Giám đốc được điều đi nơi khác, ông ta được đề bạt làm Giám đốc. Xưa nay ông ta chỉ có việc ăn no xong là đi một vòng rồi núp trong phòng làm việc phê duyệt văn kiện và đánh cờ; sau đó hàng tháng trong đại hội công đoàn, đại hội chi bộ Đảng, đại hội đoàn thanh niên thì lên phát biểu, phê bình quần chúng công nhân không làm tốt thi đua, không quan tâm đến chất lượng, có tư tưởng kinh tế chủ nghĩa... Ngụy Hạc Minh chưa kể xong thì Vương Thanh Tuyền lại đẩy cửa bước vào. Ông ta nhìn đồng hồ đeo bên tay trái rồi ra lệnh:
- Mười hai giờ mười phút trưa nay, anh báo cho người phụ trách Đảng, Đoàn, công đoàn và các phòng ban hành chính tới phòng làm việc của giám đốc để họp! - Sau đó sập cửa đánh sầm rồi bỏ đi.
Ngụy Hạc Minh làu bàu:
- Đồng chí thấy ông ta thế nào?
- Đồng chí đừng chỉ biết bất mãn suông. Cứ phê bình ông ta, cũng có thể phản ánh với cấp trên. Nhất định cấp trên không cho phép có giám đốc nào lại như thế! - Lâm Chấn nói. Truyen8.mobi
Ngụy Hạc Minh cười, hỏi Lâm Chấn:
- Này đồng chí Lâm, đồng chí mới về đây công tác phải không?
“Đồng chí Lâm” đỏ mặt. Ngụy Hạc Minh nói:
- Phê bình cũng chẳng được. Ông ta không bao giờ chịu dự hội nghị của Đảng, anh phê bình vào lúc nào? Thỉnh thoảng lắm ông ta mới dự họp một lần, anh nêu ý kiến thì ông ta nói: “Nêu ý kiến cũng tốt thôi, nhưng mà cần nắm vững mức độ; cũng nên cân nhắc thời gian và tùy từng trường hợp. Bây giờ chúng ta không nên vì một ý kiến cá nhân mà choán hết thời gian quý báu để chi bộ Đảng thảo luận nhiệm vụ của quốc gia”. Được thôi, không choán hết thời gian quý báu thì tôi tìm ông ta để nêu ý kiến riêng, thế là hai chúng tôi cãi nhau thành mức độ như bây giờ.
- Còn phản ánh lên cấp trên thì thế nào?
- Năm 1954, tôi viết thư gửi cho Bộ Công nghiệp dệt và khu ủy, đồng chí Trương ở Bộ cùng với đồng chí Hàn ở bên các anh xuống kiểm tra. Kết quả kiểm tra là: “Chủ nghĩa quan liêu khá nghiêm trọng, nhưng chủ yếu là vấn đề tác phong. Còn nhiệm vụ cơ bản thì đã hoàn thành chỉ riêng phương pháp hoàn thành nhiệm vụ là có khuyết điểm”. Sau đó hai người gặp Vương Thanh Tuyền “phê bình” mấy câu, lại tìm gặp tôi để khích lệ tinh thần triển khai phê bình từ dưới lên trên. Thế là xong. Sau đó Giám đốc Vương tương đối nghiêm túc công tác khoảng một tháng, chẳng bao lâu ông ấy mắc bệnh thận. Chữa khỏi bệnh, ông ta tự cho là “quá lao lực mà thành bệnh” rồi trở thành như thế đó.
- Đồng chí lại phản ánh lần nữa chứ?
- Hừ, sau đó tôi có nói với Hàn Thường Tân không biết bao nhiêu lần nhưng anh Hàn cũng không tỏ thái độ gì, ngược lại còn giáo dục tôi, bảo tôi nên tôn trọng lãnh đạo, tăng cường đoàn kết. Có lẽ tôi không nên có ý nghĩ như sau, nhưng tôi cứ cảm thấy đợi cho đến khi Giám đốc Vương tham ô một số tiền hoặc cưỡng gian phụ nữ thì cấp trên mới coi trọng vấn đề của ông ta.
Khi Lâm Chấn ra khỏi nhà máy và nhảy lên xe đạp thì tốc độ bánh xe quay lúc về chậm hơn rất nhiều. Anh nhíu mày thật lâu, nhận ra bước đầu tiên trong công tác của mình đã gặp khó khăn trùng trùng. Nhưng anh lại cảm thấy được kích thích, thậm chí được khích lệ. Đây chính là lúc anh phát huy tinh thần chiến đấu. Anh nghĩ, nghĩ mãi cho đến khi xe đạp của anh trượt vào tuyến đường dành cho xe cấp cứu và anh bị cảnh sát giao thông khiển trách. Truyen8.mobi
4
Ăn cơm trưa xong, Lâm Chấn nóng lòng sốt ruột, muốn báo cáo ngay tình hình với Hàn Thường Tân. Hàn Thườ 10000 ng Tân đang mệt mỏi dựa người trên sofa, tấm thân cao lớn có vẻ nặng nề. Anh ta lấy diêm trong túi, rút một que để xỉa răng.
Lâm Chấn kể lộn xộn những điều mắt thấy tai nghe ở xưởng Bao bì. Hàn Thường Tân luôn miệng nói: “Phải rồi, tôi có biết” trong khi nhịp mấy đầu ngón chân xuống đất. Sau đó anh ta vỗ vai Lâm Chấn, vui vẻ nói:
- Tình hình chưa tìm hiểu được hết cũng không sao, lần đầu mà! Lần sau sẽ khá hơn.
- Nhưng tôi đã tìm hiểu tình hình của Vương Thanh Tuyền. - Lâm Chấn nói và mở sổ tay ra.
Hàn Thường Tân gấp quyển sổ đó lại, bảo anh:
- Đúng rồi, tình hình này tôi đã biết từ lâu. Năm kia, khu ủy giao cho tôi giải quyết chuyện này, tôi đã phê bình nghiêm khắc ông ấy, chỉ cho ông ta thấy khuyết điểm và tính nguy hiểm. Tôi nói chuyện với ông ta có đến ba bốn giờ...
- Nhưng chẳng có hiệu quả nào hết, Ngụy Hạc Minh nói ông ta chỉ nghiêm chỉnh được có một tháng... - Lâm Chấn cắt ngang.
- Một tháng cũng là có hiệu quả, hơn nữa đâu chỉ có một tháng? Cái tay Ngụy Hạc Minh ấy có vấn đề về tư tưởng, cứ gặp ai là tố cáo giám đốc nhà máy.
- Lời tố cáo của ông ấy không đúng hay sao?
- Rất khó nói là không đúng, cũng rất khó nói là đúng hoàn toàn. Đương nhiên vấn đề này cần phải giải quyết. Tôi đã bàn với Phó bí thư khu ủy Lý Tông Tần rồi.
- ý kiến của Phó bí thư là sao hả anh?
- Phó bí thư đồng ý với ý kiến của tôi. Vấn đề của Vương Thanh Tuyền cần phải giải quyết và có thể giải quyết được... Nhưng mà cậu không nên ngay lập tức sa lầy vào chuyện này. Truyen8.mobi
- Tôi ấy à?
- Đúng thế. Lần đầu tiên về nhà máy, tình hình toàn diện cậu chưa tìm hiểu, mà nhiệm vụ của cậu cũng không phải là giải quyết vấn đề của Vương Thanh Tuyền. Hơn nữa, tôi nói thẳng nhé, giải quyết vấn đề của ông ta cần một cán bộ có kinh nghiệm, huống hồ chúng tôi cũng không phải chưa có ý kiến về việc này. Nếu ngay lập tức cậu sa vào vụ việc này thì ba tháng trời cậu cũng không thoát được ra, vậy thì có tìm hiểu được tình hình tổng kết công việc xây dựng Đảng trong quý I hay không? Cấp trên đang giục chúng ta nộp báo cáo kia kìa.
Lâm Chấn cứng họng không nói được gì. Hàn Thường Tân lại vỗ vai anh:
- Không nên nóng vội. Khu chúng ta có ba nghìn đảng viên, hơn một trăm chi bộ. Cậu vừa mới về mà vấn đề gì cũng muốn sờ tới, hỏi có được không? - Anh ta ngáp một cái, những mụn trứng cá trên khuôn mặt mệt mỏi của anh đỏ rực lên:
- A hà, nên ngủ trưa đi thôi!
- Vậy thì công tác phát triển Đảng tiếp tục tìm hiểu như thế nào? - Lâm Chấn lúng túng hỏi. Truyen8.mobi
Hàn Thường Tân lại vỗ vai Lâm Chấn, anh bất giác né tránh. Hàn Thường Tân nói chắc nịch:
- Ngày mai chúng ta cùng đi, tôi dẫn cậu đi tìm hiểu, có được không?
Sau đó anh ta kéo Lâm Chấn về nhà ở.
Ngày hôm sau, Lâm Chấn rất thích thú được quan sát Hàn Thường Tân tìm hiểu tình hình như thế nào. Ba năm trước, khi còn học ở trường Sư phạm Bắc Kinh, Lâm Chấn đã từng đến nơi khác để kiến tập. Thầy giáo già đứng trên bục giảng, Lâm Chấn ngồi cùng học sinh để nghe và anh đã học được rất nhiều điều. Lần này anh cũng giữ thái độ kiến tập, mở sổ ghi chép ra, chuẩn bị ghi chép kỹ càng quá trình làm việc của Hàn Thường Tân.
Hàn Thường Tân hỏi Ngụy Hạc Minh:
- Chi bộ ta phát triển được mấy đảng viên?
- Một người rưỡi.
- Không phải một người rưỡi mà là hai. Tôi đến kiểm tra tình hình phát triển của các đồng chí chứ không phải kiểm tra khu ủy đã phê duyệt hay chưa! - Hàn Thường Tân uốn nắn xong, hỏi tiếp - Hai người này đã hoàn thành kế hoạch sản xuất quý I như thế nào?
- Rất tốt. Một người hoàn thành vượt mức 107% kế hoạch, một người vượt mức 104%. Báo bảng của nhà máy có biểu dương...
Ngụy Hạc Minh dường như phấn chấn hơn khi nói về tình hình sản xuất, nhưng Hàn Thường Tân ngắt lời ông:
- Hai người ấy có khuyết điểm gì?
Ngụy Hạc Minh nghĩ hồi lâu rồi kể sơ sài được vài khuyết điểm. Hàn Thường Tân bảo ông ta cho mấy thí dụ về những khuyết điểm ấy. Thí dụ nói xong rồi, Thường Tân lại hỏi tình hình hoàn thành nhiệm vụ sản xuất trong quý I của quần chúng tích cực của Đảng, tỏ ra rất thích thú với những con số và thí dụ cụ thể. Còn về quá trình những công nhân ấy khắc phục khó khăn, nghiên cứu và sáng tạo như thế nào thì anh ta không cần nghe. Truyen8.mobi
Trở về khu ủy, Thường Tân dùng kiểu chữ rất lưu loát viết bản báo cáo Tình hình công tác phát triển Đảng ở xưởng Bao bì để làm mẫu. Nội dung như sau:
... Quý này (tháng 1 đến tháng 3 năm 1956), chi bộ xưởng Bao bì về cơ bản đã quán triệt phương châm tích cực và thận trọng phát triển đảng viên mới, đạt được thành tựu nhất định về công tác xây dựng Đảng. Đảng viên Chu... và Phạm... mới được thông qua, được tên gọi quang vinh là đảng viên Đảng Cộng sản cổ vũ, đã tăng cường quan niệm làm chủ nên trước nhiệm vụ sản xuất nặng nề của quý I, cả hai đều vượt kế hoạch ở mức 107% và 104%. Đông đảo quần chúng tích cực đều đoàn kết xung quanh chi bộ, được sự giáo dục ở thành tích thi đua gương mẫu của Chu... và Phạm..., đồng thời còn được quyết tâm gia nhập Đảng thúc đẩy, nên đã phát huy tính tích cực và tính sáng tạo trong lao động, hoàn thành tốt hoặc hoàn thành vượt mức nhiệm vụ sản xuất trong quý I... (Dưới đây là một loạt con số và sự việc cụ thể). Điều đó chứng tỏ:
1. Công tác xây dựng Đảng chẳng những không phát sinh mâu thuẫn với công tác sản xuất mà còn thúc đẩy mạnh mẽ sản xuất; bất kỳ cách làm nào mượn cớ sản xuất bận rộn mà coi nhẹ công tác xây dựng Đảng đều sai lầm.
2...
Tuy nhiên đồng thời cũng phải chỉ ra công tác xây dựng Đảng ở chi bộ xưởng Bao bì vẫn còn tồn tại một số khuyết điểm nhất định... Chẳng hạn như...
Lâm Chấn nâng bằng hai tay bản báo cáo tuyệt đẹp có tên là Tình hình công tác phát triển Đảng ở xưởng Bao bì lên đọc rồi đọc nữa. Đã có đến mấy phút anh thậm chí hoài nghi không biết mình đã đến xưởng Bao bì ấy chưa, hay là lần cùng đến với Hàn Thường Tân, anh đã ngủ tại chỗ, nếu không thế thì tại sao anh không hề nhớ tí gì về những tình hình đó? Anh nghi hoặc hỏi Thường Tân:
- Anh dựa vào đâu mà viết ra thế này?
- Dựa vào báo cáo miệng của Ngụy Hạc Minh hôm đó đấy thôi.
- Thành tích họ giành được về mặt sản xuất nhờ có công tác xây dựng Đảng hay sao? - Lâm Chấn ngắc ngứ hỏi.
Thường Tân giũ ống quần, nói:
- Tất nhiên rồi.
- Không phải chăng? Lần ấy Ngụy Hạc Minh không hề nói như thế. Mức sản xuất của họ được nâng cao có thể là do nhà máy tổ chức thi đua, cũng có thể do Đoàn thanh niên lập các trạm đôn đốc, như vậy chưa hẳn đã là thành tích của công tác xây dựng Đảng...
- Đương nhiên rồi, tôi không phủ nhận. Nhưng các nhân tố đều thống nhất với nhau, không thể phân tích một cách siêu hình, riêng rẽ, đây là thành tích của công tác A, đây là thành tích của công tác B.
- Vậy chẳng hạn viết báo cáo tổng kết công tác diệt chuột trong quý I, phải chăng chúng ta cũng có thể dùng những con số và những sự việc dẫn ra đó?
Hàn Thường Tân cười ùng ục, anh ta cười Lâm Chấn không hiểu “nghề” và nói:
- Báo cáo có thể viết linh hoạt...
Lâm Chấn xoáy vào mấy vấn đề nhỏ, hỏi: Truyen8.mobi
- Anh làm thế nào mà biết nhiệm vụ sản xuất của họ nặng nề?
- Lẽ nào bây giờ lại có nhà máy mà nhiệm vụ nhẹ nhàng và nhàn nhã hay sao?
Lâm Chấn trợn mắt há mồm không nói được gì.
5
Công việc của Ban khu ủy thường khẩn trương, căng thẳng và nghiêm túc. Trong phòng làm việc của Bí thư khu ủy thường là họp cả ngày đến tận đêm từ việc phiên âm Hán ngữ cho chí dự phòng viêm màng não, từ bảo hộ lao động cho chí tọa đàm, nghe giảng về chính trị kinh tế học, không có việc nào mà Ban khu ủy không thảo luận. Một lần Lâm Chấn đến phòng Thu phát nhận báo, anh nhìn thấy một tập tài liệu rất dày, trang đầu viết đề là Thỉnh thị của Tổ Đảng ủy ban nhân dân khu về việc điều chỉnh tình hình phân bố, quản lý và phương pháp kinh doanh ngành công thương nghiệp công tư hợp doanh và quán triệt báo cáo của thị ủy về vấn đề lương của công nhân công thương nghiệp công tư hợp doanh. Với lòng kính sợ, anh nhìn tập tài liệu dày như một quyển sách và đầu đề dài dằng dặc của nó.
Nhưng có khi, anh lại cảm thấy tinh thần của cán bộ Ban khu ủy ở trạng thái buông chùng và tùy tiện. Họ nói chuyện phiếm, đọc báo trong giờ làm việc, dám lấy những đề mục mà Lâm Chấn cho là nghiêm túc nhất ra làm trò cười. Chẳng hạn đoàn viên thanh niên triển khai công tác ở các trạm kiểm tra đôn đốc thì Hàn Thường Tân nói với vẻ chế giễu: “Bọn nhóc lại nóng đầu lên rồi đấy!”. Một lần họp bàn về công việc sự vụ của phòng Tổ chức, Lâm Chấn thấy khi thảo luận về một nhiệm vụ lâm thời do Thị ủy bố trí, mọi người đều hút thuốc, nói đùa, cắt ngang nói sang chuyện khác nên cuộc họp kéo dài trong hai giờ đồng hồ mà chẳng có kết quả gì. Lúc ấy, ông Lưu Thế Ngô nhíu mày suy nghĩ rất lâu mới đề ra một phương án thì lập tức mọi người thảo luận rất sôi nổi, nhiều người đã phát biểu những ý kiến rất hay khiến Lâm Chấn phải thán phục. Anh cảm thấy ba mươi phút thảo luận cuối cùng này hiệu quả gấp mười lần hai giờ đồng hồ trước đó. Có lúc như ban đêm chẳng hạn, các phòng đều sáng đèn. ở phòng họp số một cán bộ công thương nghiệp beo béo tham gia buổi tọa đàm, vui vẻ trao đổi ý kiến với Trưởng ban Thống nhất chiến đấu; ở phòng họp số hai, cán bộ phụ đạo học tập của các đơn vị tranh cãi đỏ mặt tía tai về mối quan hệ giữa “giá trị” và “giá cả”. Trong phòng Tổ chức còn có những thanh niên xúc động chờ nghe nói chuyện về việc vào Đảng, còn một bí thư nghiêm khắc nào đó của Thị ủy thì xuất hiện bất thình lình ở văn phòng của Bí thư khu ủy, tìm Chánh, Phó bí thư khu ủy để trao đổi về tình hình quán triệt cải cách tiền lương... Những lúc ấy, tiếng người ồn ào, bóng người qua lại, chuông điện thoại lúc reo lúc tắt, qua đó Lâm Chấn dường như nghe thấy tiếng đập của mạch sống trong khu, còn tòa nhà bình thường, không mới của Ban khu ủy cũng trở nên huy hoàng, tráng lệ.
Trong tất cả mọi ấn tượng, ấn tượng mới mẻ và nổi bật nhất là về ông Lưu Thế Ngô. Công việc của ông cực nhiều, thường thường cùng một lúc có đến mấy cú điện thoại gọi ông đi họp, thế mà, chẳng bao lâu ông đã đọc xong truyện Trạm trưởng trạm máy kéo và cô kỹ sư nông nghiệp rồi chuyển cho Hàn Thường Tân mượn xem. Hơn nữa, ông còn học xong cách phiên âm chữ Hán mà bản dự thảo vừa được công bố một tháng trước đây. Ông đã dùng chữ phiên âm để ghi chép trong các buổi họp. Một số văn kiện đưa đến để duyệt, ông cầm lên xem đề mục và phần chót rồi hạ bút ký luôn; nhưng có lúc một bản chỉ thị chưa tới ba nghìn chữ mà ông xem cả buổi chiều rồi ghi chi chít những ký hiệu đủ loại. Có lúc ông vừa nghe Hàn Thường Tân báo cáo tình hình lại vừa giở xem qua loa những tài liệu khác. Nghe một hồi rồi bất thình lình ông nhận xét:
- Tình hình cậu báo cáo lần trước không phải là như thế! Truyen8.mobi
Hàn Thường Tân ngượng nghịu cười. ánh mắt Lưu Thế Ngô sáng loang loáng nhưng ông không truy hỏi sâu thêm, vẫn tra tìm tài liệu của ông. Hàn Thường Tân trở lại với trạng thái bình thường, tin tưởng báo cáo tiếp.
Lâm Chấn cũng nhận thấy một vài điều đáng ngờ trong quan hệ giữa Triệu Tuệ Văn và Hàn Thường Tân. Đối với mọi người khác, anh ta thường vỗ vai gọi “anh Vương”, “cậu Lý”, xuề xòa và thân mật. Riêng đối với Tuệ Văn, anh lại khách sáo theo lối “việc công làm theo kiểu việc công”. Nếu phải hỏi, thì anh nói: “Đồng chí Triệu Tuệ Văn, báo Đảng số 104 để ở đâu?”. Còn Tuệ Văn cũng đáp lại anh bằng thái độ cảnh giác.
Điều rất lạ là Lâm Chấn không thể nói được hoàn cảnh mới này là tốt hay là xấu. Anh vẫn như hồi còn dạy tiểu học, hàng ngày dậy rất sớm để tập tạ nhỏ, vẫn để lại ấn tượng “đơn thuần”, thậm chí “thơ ngây” cho người khác. Nhưng hoạt động nội tâm của anh nhiều hơn hồi dạy tiểu học rất nhiều. Anh cần phải học để biết cách phán đoán mọi sự việc và mọi người.
Sáng tháng Tư, gió đông lặng lẽ thổi tới. Lò sưởi không được ưa thích nữa nằm co trong góc kho tối tăm, chỉ có mái nhà ám khói đen ở các phòng là còn lưu lại vết tích của mùa đông tháng giá. Vào lúc này những năm trước, Lâm Chấn thường dẫn đám trẻ con vui nhộn tới chùa Phật Nằm hoặc tám cảnh lớn ở Tây Sơn trong tiết “đạp thanh”, tìm lại hơi thở của mùa xuân trong đám hoa đào, hoa mận nở sớm và trong dòng suối đục ngầu...
Cuộc sống của Ban khu ủy thì không hề chịu ảnh hưởng của thời tiết, vẫn tiếp tục vần chuyển theo tiết tấu hối hả, căng thẳng và sắc thái phức tạp. Khi Lâm Chấn ngắt một mầm non nhiều nhựa ở cây thùy liễu trong sân, anh hơi cảm thấy buồn. Xuân sang sao mà nhanh đến vậy, còn anh lại chẳng làm được một việc gì có ý nghĩa để đón chào một mùa đẹp trong năm.
Chín giờ tối hôm đó, Lâm Chấn bước vào phòng làm việc của Lưu Thế Ngô. Triệu Tuệ Văn đang ở trong đó, chị mặc áo len màu tím đen, dưới ánh đèn mặt chị càng có vẻ nhợt nhạt. Nghe có người bước vào, chị vội ngoảnh đầu lại. Lâm Chấn vẫn còn thấy vết nước mắt trên gò má hơi cao của chị. Anh quay lại toan bước đi thì Lưu Thế Ngô đang cúi đầu hút thuốc giơ tay có ý ngăn lại và nói:
- Ngồi xuống đi, chúng tôi nói chuyện xong rồi. Truyen8.mobi
Lâm Chấn ngồi xuống góc phòng, đọc báo trong ánh đèn cách một quãng khá xa. Lưu Thế Ngô tay cầm điếu thuốc hoa một vòng trong không trung rồi chân thành nói:
- Tin tôi đi, không sai đâu. Người trẻ tuổi nào cũng vậy cả, lúc đầu thì trông thấy gì cũng tốt đẹp hết, dần dần mới phát hiện ra khuyết điểm rồi cảm thấy rất bình thường. Không nên đòi hỏi xa thực tế. Chưa bỏ rơi, chưa ngược đãi, chưa phát hiện vấn đề gì về chính trị và phẩm chất, làm sao có thể nói không sống tiếp được? Mới có bốn năm thôi mà. Rất nhiều ý nghĩ của cô đều mượn từ phim ảnh Liên Xô. Còn thực tế là như vậy đó...
Tuệ Văn không nói gì chỉ vén lại mái tóc. Trước khi đi, chị nhìn Lâm Chấn và cười buồn.
Lưu Thế Ngô bước đến bên Lâm Chấn hỏi:
- Thế nào?
Ông vứt mẩu đầu thuốc lá đi, rút một điếu khác châm lửa, tiếp đó tham lam hít được mấy hơi rồi từ từ thở khói trắng ra, bảo Lâm Chấn:
- Tuệ Văn lại có chuyện với chồng cô ấy.
Ông đến mở cửa sổ, một trận gió thổi tung mấy trang giấy trên bàn làm việc. Tiếng cười của những người vừa tan họp ở sân đằng trước vang tới, có cả tiếng chào nhau và tiếng chuông xe đạp.
Lưu Thế Ngô vứt điếu thuốc vừa hút được mấy hơi, ưỡn lưng cho đỡ mỏi rồi vịn tay vào cửa sổ nói khẽ:
- Quả thật sang xuân rồi!
- Tôi muốn báo cáo tình hình từ khi về khu ủy đến nay. Có một số vấn đề tôi không biết giải quyết ra sao! - Lâm Chấn nói với vẻ kiên quyết, đồng thời cúi xuống nhặt mấy tờ giấy rơi xuống đất.
- Đúng, rất tốt! - Lưu Thế Ngô vẫn tựa người vào cửa sổ. Truyen8.mobi
Lâm Chấn kể lại từ lúc anh đến xưởng Bao bì:
- Tôi vào phòng Giám đốc nhà máy, thấy đồng chí Vương Thanh Tuyền đang...
- Đánh cờ hay đánh tú lơ khơ? - Ông Lưu mỉm cười hỏi.
- Làm sao chú biết? - Lâm Chấn kinh ngạc.
- Ông anh ấy lúc nào làm gì tôi đều tính được ra - Ông Lưu thong thả nói - Ông anh ấy rất mê đánh cờ. Một lần đến đây họp được một lúc, ông anh ra ngoài đi vệ sinh, rất lâu không thấy trở lại. Tôi đi tìm, thì ra ông ta thấy bác Lã và thằng con của Bí thư khu ủy đang đánh cờ, thế là ngồi luôn xuống mách nước.
Lâm Chấn chẳng kể Phó bí thư luôn lơ đãng ngắt lời anh, kiên trì kể lại một lượt tình hình mà anh biết được. Ông Lưu đóng cửa sổ lại, kéo một chiếc ghế ngồi xuống, hai tay chống lên đầu gối, đầu nhè nhẹ lúc lắc:
- Ngụy Hạc Minh là người thẳng tính. Anh ấy luôn đỏ mặt tía tai cãi nhau với Vương Thanh Tuyền. Cậu biết đấy, Vương Thanh Tuyền cũng là nhân vật đặc biệt, không hề đơn giản. Sau khi kháng Nhật thắng lợi, Vương Thanh Tuyền được biệt phái về công tác trong quân đội Quốc dân đảng, từng làm đến chức Binh đoàn phó của quân Quốc dân đảng, là một nhân viên tình báo cứng cựa. Sau năm 1947, ông ấy đứt liên lạc với bên ta, cho mãi đến sau giải phóng mới nối lại được. Ông ấy có nhiệm vụ làm tan rã quân địch nhưng bản thân ông ta cũng nhiễm phải một số thói xấu của sĩ quan Quốc dân đảng, sửa không được. Thực ra ông ấy là một đồng chí lão thành rất anh dũng.
- Như thế thì...
- Đúng! - Lưu Thế Ngô nghiêm túc gật đầu - Đương nhiên những công trạng ấy không thể biện hộ cho ông ta. Đảng cử ông ấy vào quân Quốc dân đảng là để chiến thắng kẻ thù chứ không phải để tiêm nhiễm thói xấu của quân địch, bởi vậy sai lầm của ông ta là không thể tha thứ. Truyen8.mobi
- Thế thì giải quyết thế nào ạ? Ngụy Hạc Minh nói vấn đề này kéo dài quá lâu rồi. Anh ấy đã gửi thư cho mọi nơi...
- Đúng thế! - Lưu Thế Ngô lại ho khan một hồi rồi vung tay nói. Bây giờ vấn đề đủ loại ở chi bộ cơ sở có rất nhiều, nếu chỉ giải quyết bằng phương pháp thủ công nghiệp từng việc một thì mất nhiều sức mà công việc chỉ được một nửa. Làm người lãnh đạo thì phải nắm vững nghệ thuật kết hợp giữa vấn đề cá biệt và vấn đề nói chung lại với nhau, kết hợp nhiệm vụ cấp trên phân công với vấn đề tồn tại ở cơ sở lại với nhau. Hơn nữa, Vương Thanh Tuyền không cố gắng công tác là sự thật, nhưng chưa phát triển đến mức tiêu cực là bỏ bê; tác phong tuy có cứng nhắc nhưng cũng chưa phải vi phạm luật pháp và kỷ cương. Hiển nhiên đó không phải là vấn đề tổ chức cần xử lý mà nên là vấn đề cần thường xuyên giáo dục. Xét về các mặt, thời cơ để giải quyết vấn đề này vẫn chưa chín muồi.
Lâm Chấn im lặng. Anh chưa phán đoán nổi rốt cuộc ý kiến nào là đúng: “không dung thứ cho cái xấu” như Naschia là đúng hay “điều kiện chưa chín muồi” như Lưu Thế Ngô nói là đúng. Cứ nghĩ đến Giám đốc nhà máy như Vương Thanh Tuyền là anh cảm thấy khó chịu, nhưng anh không bác bỏ được “nghệ thuật lãnh đạo” của Lưu Thế Ngô. Lưu Thế Ngô lại bảo anh: “Thực ra, cán bộ có khuyết điểm tương tự như thế không chỉ một mình Vương Thanh Tuyền...”. Câu đó càng khiến Lâm Chấn trố mắt, cảm thấy điều đó khác hẳn với nội dung bài học về Đảng mà anh được học hồi dạy tiểu học.
Sau đó Lâm Chấn báo cáo về chuyện Hàn Thường Tân tìm hiểu tình hình và viết báo cáo như thế nào. Anh cảm thấy làm như thế không trung thực. Lưu Thế Ngô nghe xong cười phá lên:
- Chà, cậu Hàn... thằng cha này... giỏi thật! - Ông thở một hơi dài rồi bảo Lâm Chấn - Đúng, tôi sẽ chuyển ý kiến của cậu cho anh ta.
Lâm Chấn do dự, thì Lưu Thế Ngô hỏi:
- Còn ý kiến gì nữa không?
Thế là Lâm Chấn đánh bạo nói:
- Tôi không biết tại sao, sau khi về Ban khu ủy, tôi đã phát hiện ra rất nhiều khuyết điểm. Trước đây, cơ quan lãnh đạo của Đảng trong tưởng tượng của tôi không như thế...
Lưu Thế Ngô đặt cốc nước trà xuống:
- Tất nhiên tưởng tượng bao giờ chả tốt đẹp. Thực tế thì như thế đó. Vấn đề không ở chỗ có khuyết điểm hay không mà ở chỗ cái gì là chủ đạo. Công việc ở khu ủy chúng ta, kể cả công việc của phòng Tổ chức, thành tích là chủ yếu hay khuyết điểm là chủ yếu? Rõ ràng thành tích là chủ yếu, khuyết điểm là khuyết điểm trong quá trình tiến lên. Sự nghiệp vĩ đại của chúng ta là do tổ chức và đảng viên có khuyết điểm như thế hoàn thành đấy! Truyen8.mobi
Sau khi ra khỏi phòng làm việc của ông Lưu, Lâm Chấn có một cảm giác rất lạ: nói chuyện với Lưu Thế Ngô có thể tiêu cơm và bớt tức nhưng những gì mà ông ấy tự khẳng định và những ý kiến mà ông cho là đúng đắn cứ mơ hồ không rõ ràng. Lâm Chấn càng thấy hoảng.
6
Chẳng bao lâu, trong cuộc họp tổ Đảng, Lâm Chấn bị phê bình một mẻ. Sự việc là như sau: một lần anh đến xưởng Bao bì, Ngụy Hạc Minh nói cho anh biết, do chỉ tiêu chất lượng sản xuất trong quý không đạt được, Giám đốc Vương đã mắng công nhân một trận. Công nhân có nhiều ý kiến phản đối. Ngụy Hạc Minh định mời một số để mở cuộc tọa đàm, thu thập ý kiến, chuẩn bị phản ánh với cấp trên. Lâm Chấn rất tán thành cách làm này, cho rằng như thế sẽ xúc tiến “điều kiện chín muồi”.
Ba ngày sau, Vương Thanh Tuyền tức điên lên, tới Ban khu ủy tìm Phó bí thư Lý Tông Tần, báo cáo việc Ngụy Hạc Minh được Lâm Chấn ủng hộ đã rủ rê một nhóm công nhân để tiến hành hoạt động chống lãnh đạo; ông ta còn nói, số công nhân tham gia tọa đàm dưới sự chủ trì của Ngụy Hạc Minh đều có vấn đề về lý lịch. Cuối cùng ông ta xin từ chức. Lý Tông Tần phê bình một số khuyết điểm của ông ta, nhưng đồng ý ngăn Ngụy Hạc Minh mở cuộc tọa đàm. Còn về Lâm Chấn, ông bảo với Vương Thanh Tuyền: “Chúng tôi sẽ giáo dục cậu ta ở mức đáng có”.
Trong buổi phê bình, Hàn Thường Tân phân tích:
- Đồng chí Lâm Chấn không hề xin ý kiến lãnh đạo đã tự ý bằng lòng cho Ngụy Hạc Minh triệu tập cuộc tọa đàm. Đây trước hết là một hành vi vô tổ chức, vô kỷ luật.
Lâm Chấn không phục, nói:
- Không thỉnh thị lãnh đạo là sai lầm của tôi, nhưng tôi không hiểu vì sao chúng ta chẳng những không tới tìm hiểu ý kiến của quần chúng mà còn ngăn chặn cơ sở tìm hiểu ý kiến công nhân?
- Đồng chí bảo chúng ta không tìm hiểu à? - Hàn Thường Tân gác một chân lên - Chúng ta nắm được hết tình hình của xưởng Bao bì...
- Nắm vững mà không giải quyết à? Đó chính là điều đáng đau lòng nhất! Điều lệ Đảng quy định, mọi đảng viên đều nên đấu tranh với những hiện tượng đi ngược lại lợi ích của Đảng. - Lâm Chấn tức đến mức tái mặt đi.
Ông Lưu Thế Ngô giàu kinh nghiêm lúc này mới nói. Xưa nay ông chuyên phát huy tác dụng xoay trở tình thế trong lúc gay cấn: Truyen8.mobi
- Đồng chí Lâm Chấn rất nhiệt tình công tác, song vừa mới về đây có một tháng mà đã giở điều lệ Đảng ra nói với cán bộ phòng Tổ chức thì không khỏi có chút vội vàng, Lâm Chấn cho rằng mình ủng hộ việc phê bình từ dưới lên trên là làm một việc đẹp, động cơ của đồng chí đó đương nhiên là tốt. Có điều phê bình từ dưới lên trên phải được triển khai có lãnh đạo. Ví như việc vừa rồi, đề nghị đồng chí Lâm Chấn thử nghĩ: một là, phải chăng Ngụy Hạc Minh có thành kiến cá nhân đối với Vương Thanh Tuyền? Rất khó nói là không có. Vậy thì Ngụy Hạc Minh tích cực triệu tập cuộc tọa đàm như thế, có hay không mục đích cá nhân nào đó? Theo tôi, không chắc là hoàn toàn không có khả năng này. Hai là, người tham gia tọa đàm phải chăng là những phần tử có lý lịch phức tạp và có dụng tâm riêng? Đó là điều cần phải suy xét. Ba là, tổ chức buổi tọa đàm này phải chăng sẽ gây ấn tượng Vương Thanh Tuyền sắp bị chỉnh trong quần chúng, do đó khiến cho thiên hạ đại loạn? Còn như về tình hình tư tưởng của đồng chí Lâm Chấn, tôi tình nguyện thẳng thắn nêu ra một suy đoán: người trẻ tuổi rất dễ lý tưởng hóa cuộc sống, cho rằng cuộc sống nên như thế nào thì yêu cầu cuộc sống phải như thế. Là một người làm công tác Đảng, điều cần phải suy nghĩ nhiều hơn chính là hiện thực khách quan, là cuộc sống có thể như thế nào. Người trẻ tuổi cũng dễ đánh giá mình quá cao, có rất nhiều ham muốn, vừa tới cương vị công tác mới là muốn đấu tranh với khuyết điểm một phen, làm một người anh hùng như Naschia. Đó là điều đáng quý, đáng yêu và cũng là một điều kỳ vọng không tưởng...
Lâm Chấn giật nảy người như bị đánh trúng một quyền, anh cắn chặt môi dưới, cố nén nỗi phẫn uất và đau khổ trong lòng. Anh lấy hết dũng khí hỏi một lần nữa:
- Vậy còn Vương Thanh Tuyền... Truyen8.mobi
Lưu Thế Ngô ngẩng phắt đầu lên:
- Ngày mai tôi sẽ nói chuyện với ông ta. Không phải chỉ mình đồng chí mới có tính nguyên tắc!
7
Tối hôm thứ bảy, Hàn Thường Tân tổ chức lễ cưới. Lâm Chấn bước vào hội trường. Anh không thích khói thuốc lá mù mịt khiến người ta phát sặc, tiếng cười ầm ĩ vang trong không trung và giấy bọc kẹo vương vãi trên mặt đất. Không đợi lễ cưới bắt đầu, anh đã rút lui.
Phòng làm việc của phòng Tổ chức tối thui. Anh giật dây cho đèn sáng, thấy có bức thư trên bàn của mình. Thư của đồng nghiệp ở trường tiểu học gửi đến, trong đó còn kẹp cả thư của các học sinh có ký tên.
Thưa thầy Lâm.
Thầy có được khỏe không? Chúng em rất, rất nhớ thầy, các bạn gái đều khóc nhưng sau đó thì không khóc nữa. Sau đó chúng em làm Toán, đề bài khó ơi là khó, chúng em phải nghĩ rất lâu, rốt cuộc rồi cũng làm được...
Đọc thư, Lâm Chấn bất giác mỉm cười. Anh lấy bút chữa “dốt cuộc” thành “rốt cuộc” và tự nhủ phải nhớ khi viết thư trả lời thì nhắc các em tránh viết sai chính tả. Trước mắt anh phảng phất bóng dáng Lý Lâm Lâm cài nơ hình bướm, Lưu Tiểu Mao thích vẽ tranh màu nước và Mạnh Phi hay ngậm đầu bút chì... Bỗng anh ngẩng phắt đầu lên, cái anh nhìn thấy chỉ có máy điện thoại, giấy thấm và kính phủ mặt bàn. Thế giới con trẻ mà anh thông thuộc đã bỏ anh mà đi, hiện anh đang ở trong hoàn cảnh có phần xa lạ... Anh nghĩ tới buổi tổ Đảng phê bình anh ngày hôm kia. Lẽ nào anh thực sự sai lầm? Thực sự là thiếu cân nhắc và ấu trĩ, lại thêm một chút dũng khí rẻ tiền của người trẻ tuổi? Có lẽ cần phải thiết thực đánh giá lại bản thân, làm tốt những công việc trong phận sự của mình. Hai năm sau, khi mình đã “chín muồi” rồi mới can dự vào những việc khác chăng? Truyen8.mobi
Ngoài hội trường vang lên tiếng vỗ tay như pháo nổ và tiếng cười vang. Bỗng một bàn tay mềm mại đặt trên vai anh. Anh giật mình ngoảnh đầu lại. ánh đèn có phần chói mắt, Triệu Tuệ Văn đang im lặng đứng cạnh anh. Các đồng chí nữ đi đứng đều có bản lĩnh không làm phát ra tiếng động. Triệu Tuệ Văn hỏi:
- Sao không đi chơi?
- Tôi lười đi. Còn chị?
- Tôi phải về nhà rồi! Đến nhà tôi ngồi một lúc có được không? Khỏi phải một mình ngồi đây nghĩ tới những tâm sự! - Tuệ Văn nói.
- Tôi có tâm sự gì đâu! - Lâm Chấn biện bạch nhưng anh tiếp nhận ý tốt đó của chị.
Triệu Tuệ Văn ở tại căn nhà nhỏ cách Ban khu ủy không xa. Thằng bé con chị nằm ngủ trên chiếc giường nhỏ màu xanh nhạt, đang ngậm ngón tay rất ngon lành. Tuệ Văn hôn con xong, kéo Lâm Chấn sang phòng của chị.
- Bố cháu không về à? - Lâm Chấn rụt rè hỏi.
Tuệ Văn lắc đầu.
Căn phòng ngủ này dường như bố trí rất vội vàng. Vì không treo một vật gì nên tường tỏ ra quá trắng, cái giá để chậu cô đơn rút lui vào một góc, chiếc lọ hoa đặt trên cửa sổ ngây ngô ngoác mồm. Chỉ có máy thu thanh đặt trên bàn nhỏ ở đầu giường là dường như còn có thể khuấy động sự yên lặng của căn phòng.
Lâm Chấn ngồi trên ghế mây, Tuệ Văn đứng tựa vào tường. Anh chỉ vào bình hoa nói:
- Nên cắm hoa vào bình.
Lại chỉ lên tường, hỏi:
- Sao chị không mua mấy cái tranh mà treo?
- Không thường xuyên ở nhà nên tôi để kệ - Sau đó Tuệ Văn chỉ vào máy thu thanh - Nghe không? Tối thứ bảy thường có âm nhạc hay đấy!
Chị bật máy thu thanh. Một điệu nhạc đẹp như mộng từ xa vang tới rồi dần dần trở nên sôi nổi dặt dìu. Tiếng đàn viôlông làm vang lên chủ đề như thơ lập tức cuốn hút Lâm Chấn. Anh đỡ má, nín thở. Tuổi trẻ cùng với sự theo đuổi và vấp váp của anh dường như đều vang lên cùng tiếng đàn.
Tuệ Văn chắp tay sau lưng đứng dựa vào tường, chẳng quản quần áo bám bụi vội để nghe cho hết đoạn nhạc đó. Tiếng chị vang lên như tiếng nhạc:
- Đây là Khúc tùy tưởng Itali của Tchaikốpski. Nghe khúc này là nhờ đến miền Nam, nhớ đến biển... Hồi còn ở đoàn Văn công, tôi thường nghe khúc này. Dần dần tôi cảm thấy, điệu đàn ấy không phải do người khác diễn tấu mà như phát ra từ tim tôi.
- Chị từng ở đoàn Văn công?
- Sau khi theo học trường cán bộ quân sự, tôi được phân công về đấy. ở Triều Tiên, tôi hát cho chiến sĩ nghe bằng giọng vịt đực của mình. Tôi là ca sĩ giọng trầm mà! Truyen8.mobi
Lâm Chấn ngắm nghía Triệu Tuệ Văn như lần đầu tiên được gặp.
- Thế nào? Không giống Văn công à? - Chị hỏi.
Lúc ấy đài chuyển sang đưa tin về sân khấu, chị bèn tắt đài.
- Chị là diễn viên đoàn Văn công, sao rất ít khi chị hát thế?
Tuệ Văn không trả lời, bước tới giường, ngồi xuống, nói:
- Này Tiểu Lâm, chúng mình nói chuyện nhé! Cậu nói cho tôi biết, ấn tượng của cậu về Ban khu ủy chúng ta như thế nào?
- Tôi không biết. Tôi muốn nói là chưa thật rõ ràng.
- Cậu có ý kiến về Hàn Thường Tân và Lưu Thế Ngô, phải không?
- Có lẽ thế.
- Lúc đầu tôi cũng như cậu. Từ bộ đội chuyển ngành về đây, rất nhiều điều tôi thấy lạ khi so với tính nghiêm ngặt và chuẩn xác của bộ đội. Tôi đề xuất rất nhiều ý kiến với họ và đã từng cãi nhau với Hàn Thường Tân một trận, nhưng họ chỉ cười tôi là ấu trĩ, cười tôi chưa làm tốt công tác mà ý kiến thì đầy một bồ. Dần dần tôi nhận ra, sức mình không thể thắng được trong cuộc đấu tranh với những khuyết điểm ấy của khu ủy...
- Tại sao không đủ sức đấu tranh? - Lâm Chấn nhảy dựng lên như bị ong đốt, lông mày anh nhíu chặt.
- Đó là sai lầm của tôi - Tuệ Văn vớ lấy một cái gối đặt lên đùi - Lúc đó tôi cảm thấy trình độ của mình còn quá thấp, bản thân mình cũng chưa hoàn mỹ, thế mà lại muốn uốn nắn những đồng chí có trình độ cao hơn mình rất nhiều, quả thực là không lượng sức. Hơn nữa, Lưu Thế Ngô, Hàn Thường Tân và cả người khác nữa, họ quả thực đã làm tốt một số công việc. Khuyết điểm của họ tản mạn trong thành tích công tác của chúng ta, chẳng khác gì bụi bặm tán phát trong không khí tốt lành. Mình có thể cảm thấy khi hít thở nhưng không nắm bắt được. Đấy chính là chỗ rất khó giải quyết.
- Đúng! - Lâm Chấn đập nắm đấm vào lòng bàn tay trái.
Tuệ Văn có phần hơi xúc động. Chị tung gối ra, nói chậm rãi hơn:
- Tôi làm công tác sự vụ, các đồng chí lãnh đạo không hay hỏi han đến, lại thêm rất nhiều vướng mắc trong cuộc sống cá nhân nên tôi đã im lặng. Thế là khi đi làm thì sao sao chép chép, về nhà thì giặt tã lót cho con rồi đi mua sữa bột. Tôi cảm thấy mình già đi rất nhanh, nhiệt tình và những ước mơ hồi học trường cán bộ quân sự không biết đi đâu cả rồi! - Chị im lặng, nắn từng ngón tay trắng trẻo thon thon của mình rồi nói tiếp - Trước đây hai tháng, thành phố Bắc Kinh bước vào cao trào xã hội chủ nghĩa, công nhân, nhân viên cửa hàng, còn có cả nhà tư bản, đốt pháo, gõ chiêng trống đến báo tin vui với Ban khu ủy. Công nhân và nhân viên bán hàng trực tiếp nộp đơn xin vào Đảng cho phòng Tổ chức. Trên phố thay đổi hàng ngày. Cả Ban khu ủy đèn sáng suốt đêm, các đồng chí ở phòng Tuyên truyền, phòng Tài chính đều thao thao bất tuyệt kể các tin vui trong cao trào xã hội chủ nghĩa. Còn phòng Tổ chức của chúng ta thì sao? Công tác cải tiến được rất ít, chỉ gọi điện thoại hỏi con số phát triển, dựa theo cách thức hàng năm thêm vào mấy thí dụ mới rồi viết bản tổng kết. Gần đây mọi người kiểm tra tư tưởng bảo thủ, phòng Tổ chức cũng kiểm tra dùng dằng mãi họp được ba buổi, sau đó viết báo cáo, thế là xong... ồ, tôi nói lung tung rồi. Trong cao trào xã hội chủ nghĩa, mỗi một tiếng pháo nổ đều kích thích tôi. Khi tôi chép lại bản thông tri phê chuẩn đảng viên mới, tôi xúc động đến run cả tay, nhưng công tác của phòng ta vẫn tiến hành như cũ, hỏi có được không? - Chị thở một hơi dài, đi đi lại lại trong phòng rồi nói tiếp - Trong buổi họp tổ Đảng, tôi bày tỏ những ý nghĩ của mình thì Hàn Thường Tân nói với vẻ thỏa mãn: “Lẽ nào tỉ lệ hoàn thành của chúng ta như con số phát triển cho biết chẳng cao nhất so với các khu khác hay sao? Chẳng phải Ban Tổ chức thị ủy đã đề nghị chúng ta viết bản kinh nghiệm đó hay sao? Sau đó anh ta mới phân tích, bảo tinh thần của tôi không được lạc quan cho lắm chỉ vì tôi không yên tâm làm công tác sự vụ...
- Thoạt đầu, Hàn Thường Tân cho người khác ấn tượng anh ta là người tài giỏi, nhưng qua tiếp xúc trên thực tế thì... - Lâm Chấn kể lại việc anh ta viết báo cáo sau lần về xưởng Bao bì. Truyen8.mobi
Tuệ Văn gật đầu với vẻ tán thành:
- Một hai năm nay, tuy tôi không nêu ý kiến nữa nhưng không lúc nào tôi buông lơi quan sát. Mọi thứ trong cuộc sống đều có mặt ngoài và mặt trong. Làm ra vẻ tốt đẹp, giỏi giang không có gì là khó. Ví như Hàn Thường Tân, khi làm lãnh đạo, anh ta có thể kéo dài giọng ra lên lớp chỉnh người; khi viết báo cáo, anh ta biết nặn ra những thí dụ sinh động; khi phân tích vấn đề, anh ta giỏi vận dụng những khái niệm chung chung. Thế là nghiễm nhiên anh ta trở thành cán bộ tuổi trẻ tài cao, anh ta luôn bay bổng ở bên trên cuộc sống và lấy làm đắc ý.
- Còn Lưu Thế Ngô thì sao? - Lâm Chấn hỏi - Ông ta không hời hợt như Hàn Thường Tân nhưng những kiến giải độc đáo, những phân tích sắc bén của ông ta dường như bao hàm một sự lãnh đạm đáng sợ. Nhìn thấy ông ta nhẫn nhịn với một người như Giám đốc Vương Thanh Tuyền, tôi không sao hiểu nổi. Còn khi tôi muốn bày tỏ ý kiến gì, ông ấy lại nói những lời làm người khác càng nghe càng khó hiểu. Ngoài cách cứ làm theo ý kiến ông ta ra, dường như không có cách nào khác. Truyen8.mobi
- Ông Lưu Thế Ngô có câu nói cửa miệng: “Sự việc là như thế đó!” Ông ấy nhìn thấu suốt tất cả nhưng lại cho rằng tất cả là như thế đó. Theo cách nói của ông ấy, ông ấy biết thế nào là phải, thế nào là trái; ông còn biết phải thế nào cũng chiến thắng trái, lại cũng biết phải không chiến thắng trái ngay một lúc được. Cái gì ông cũng biết, cũng thấy cả. Người làm công tác Đảng thường có kinh nghiệm rất phong phú. Thế là ông không cần lo lắng gì nữa, không yêu mến và cũng không căm giận cái gì. Ông chế nhạo khuyết điểm, nhưng chỉ là chế nhạo mà thôi. Ông tán thưởng thành tích, cũng chỉ là tán thưởng có vậy. Ông biết phải ứng phó với tất cả như thế nào nên chẳng cần thành khẩn học hỏi gì thêm, ngoài kiến thức cụ thể như kiểu phiên âm chữ Hán. Một khi ông cho rằng điều kiện đã chín muồi cần ra tay, ông liền vơ một lô việc vào tay mình, giáo dục người này, xử lý người kia, nghiễm nhiên là cấp trên của mọi người. Dựa vào trí tuệ và kinh nghiệm, ông có thể làm tốt một số việc, thế là ông càng thêm tự tin. - Tuệ Văn nhận xét đến nơi đến chốn, những ý nghĩ đó luẩn quẩn trong óc chị không biết bao nhiêu đêm mất ngủ.
- Còn Trưởng phòng kiêm Phó bí thư khu ủy của chúng ta thì sao?
Câu hỏi này khiến Tuệ Văn càng thêm hưng phấn:
- Ông Lý Tông Tần không được khỏe, ông muốn chuyển sang làm công tác lý luận vì thấy rằng công việc ở khu quá cụ thể. Ông làm Trưởng phòng Tổ chức chỉ trên danh nghĩa, đẩy mọi việc cho Lưu Thế Ngô. Đấy cũng là hiện tượng không bình thường nhưng lại rất phổ biến. Có một số đảng viên lão thành, vì ốm đau hoặc trình độ văn hóa thấp, hoặc vì cấp trên yêu mến được treo danh là Giám đốc, Hiệu trưởng hay Bí thư, còn công việc thực tế do Phó giám đốc, chủ nhiệm bộ môn, thư ký hoặc một cán sự nào đó làm.
- Còn Chánh bí thư của chúng ta, đồng chí Chu Nhuận Tường thì sao?
- Đồng chí Chu Nhuận Tường bận rất nhiều việc. Ông bận với những nhiệm vụ có tính đột kích như thanh trừ phần tử phản cách mạng, cải tạo công thương nghiệp tư doanh. Còn công tác của phòng Tổ chức chúng ta thì nói chung không bao giờ trở thành nhiệm vụ trung tâm có tính đột kích, cho nên ông không để ý nhiều.
- Thế thì... làm thế nào? - Cho tới lúc này Lâm Chấn mới bắt đầu hiểu ra tính phức tạp. Có một khuyết điểm dường như đeo bám suốt lượt công tác từ trên xuống dưới.
- Thế đấy! - Tuệ Văn búng ngón tay vào đùi mình trong lúc trầm lặng suy nghĩ, chẳng khác gì đang đàn một khúc nhạc. Cuối cùng chị nhìn xa xăm, cười rồi nói - Cảm ơn cậu!
- Cảm ơn tôi? - Lâm Chấn tưởng mình nghe lầm.
- Đúng vậy. Gặp cậu tôi như được trẻ ra. Cậu thường nhìn chăm chú vào một điểm và suy nghĩ, chẳng khác gì một đứa trẻ thích ảo tưởng. Cậu lại hay dễ dàng phấn chấn, hơi một tí là đỏ mặt. Nhưng cậu lại có gan, trời không sợ mà đất cũng không, dám đấu tranh với mọi hiện tượng sai trái. Thế là tôi có dự cảm rất đàn bà rằng... một trận phong ba sắp nổi lên rồi đó. Truyen8.mobi
Lâm Chấn bất giác đỏ mặt. Anh không hề nghĩ tới điều đó, anh đang xấu hổ vì thấy mình chẳng có tài cán gì. Anh lẩm bẩm nói:
- Mong sao là gió bão thật sự chứ không phải chỉ gây chuyện vớ vẩn! - Sau đó anh hỏi - Chị nghĩ nhiều như thế, phân tích rõ ràng như thế, nhưng tại sao chị lại giữ kín trong lòng?
- Tôi cứ cảm thấy không chắc chắn nắm vững - Tuệ Văn đặt tay lên ngực - Tôi quan sát rồi suy nghĩ, suy nghĩ rồi quan sát, có hôm tôi nghĩ suốt đêm không ngủ được. Tôi tự hỏi: công việc của cô có tính sự vụ, cô có thể hiểu rõ những việc đó không?
- Sao chị lại nghĩ như thế? Tôi cảm thấy những lời chị vừa nhận xét là rất đúng. Chị nên trao đổi những nhận xét đó với Bí thư khu ủy, hoặc viết thành bài báo gửi cho báo Nhân dân nhật báo...
- Thấy chưa, cậu lại “lên cơn” rồi! - Tuệ Văn cười để lộ hàm răng bóng loáng.
- Sao lại gọi là “lên cơn”? - Lâm Chấn bực dọc đứng lên, vò đầu thật mạnh - Tôi cũng nghĩ rất nhiều lần rồi. Tôi cảm thấy, qua đấu tranh con người trở nên đúng đắn hơn, chứ không nên chờ cho mình đúng đắn rồi mới bắt đầu đấu tranh.
Tuệ Văn bỗng đẩy cửa bước ra ngoài, để Lâm Chấn ở lại một mình với gian phòng trống trải. Anh ngửi thấy mùi thơm như mùi xà phòng. Ngay lập tức Tuệ Văn trở lại, bê một xoong nhỏ có cán đào. Chị đi như nhảy, chẳng khác gì cô bé bện tóc thành ba cái bím. Chị mở vung ra, bảo Lâm Chấn:
- Nào, chúng mình ăn hạt dẻ đất luộc chín nhé! Tôi chẳng kiếm được món gì ngon hơn.
- Từ bé tôi đã thích ăn hạt dẻ đất luộc rồi! - Lâm Chấn vui vẻ đỡ lấy cái xoong, chọn một củ to, chưa bóc vỏ đã cắn ngay một miếng, sau đó nhăn mặt nhổ ra ngay - Củ này hỏng, vừa chua vừa thối! Tuệ Văn cười vang. Lâm Chấn bực mình ném củ hạt dẻ đã bóp nát xuống đất.
Lúc Lâm Chấn sắp ra về, đêm đã khuya. Nền trời quang đãng giăng đầy những ngôi sao nhỏ e lệ. Có tiếng một ông già rao:
- Thịt viên nướng đây! - Rồi tiếng xe đẩy xa dần.
Lâm Chấn đứng ngoài cửa, Tuệ Văn đứng trong cửa. Mắt chị lấp lánh trong bóng tối. Chị nói:
- Lần sau cậu tới thì trên tường có tranh treo đấy!
Lâm Chấn mỉm cười:
- Hơn nữa còn mong chị hát lại những bài hát đã bỏ quên! Truyen8.mobi
Anh cầm tay chị lắc mấy cái. Anh hít thở thật mạnh hương thơm thoang thoảng trong đêm mùa xuân. Trong ngực anh như có dòng suối ấm áp dâng trào.
8
Gần đây Hàn Thường Tân được trao nhiệm vụ làm Phó phòng Tổ chức. Vừa cưới vợ lại vừa được đề bạt khiến tinh thần anh càng thêm phấn chấn và hăng hái. Anh cạo râu hàng ngày. Sau khi tham quan một triển lãm hàng quần áo, anh còn may một bộ quần áo bằng vải valetin. Nhưng cũng gần đây, anh ít khi xuống cơ sở kiểm tra tình hình công tác, chủ yếu là ngồi tại phòng nghe báo cáo, sửa chữa văn thư và tìm người nói chuyện. Còn Lưu Thế Ngô vẫn bận như cũ.
Một hôm, sau bữa cơm tối, Hàn Thường Tân đem trả truyện Trạm trưởng trạm máy kéo và cô kỹ sư nông nghiệp cho Lâm Chấn. Anh búng tay vào cuốn sách, gật đầu nói:
- Truyện chẳng có ý nghĩa gì, lại còn hoang đường nữa. Nhưng là một nhà văn thì không tồi, bịa đâu ra đấy, rất hấp dẫn. Nếu sau này tôi bị bệnh viêm khớp vì tê thấp hoặc bị kỷ luật vì phạm sai lầm thì lúc đó tôi sẽ viết tiểu thuyết...
Lâm Chấn đỡ lấy sách, bỏ ngay xuống đáy ngăn kéo.
Lưu Thế Ngô ngồi ở một góc sofa đang ngây người nghiên cứu một thế cờ tướng. Nghe Hàn Thường Tân nói như thế, ông bảo với giọng tàn nhẫn:
- Đồng chí Hàn sau này bị viêm khớp hoặc bị kỷ luật là điều có thể lắm. Còn như tiểu thuyết thì chúng ta yên tâm đi, ít nhất trên hành tinh này cũng sẽ không ai được đọc tác phẩm lớn của đồng chí đâu!
Ông nói mà không hề có vẻ đùa. Còn Hàn Thường Tân thì ngượng nghịu ngoảnh mặt đi, làm ra vẻ không nghe thấy.
Lúc ấy Lưu Thế Ngô gọi Lâm Chấn đến, bảo anh ngồi bên cạnh, hỏi:
- Gần đây đọc sách gì? Có quyển nào hay cho tôi mượn không?
Lâm Chấn nói không có. Ông Lưu chuyển dịch người rồi nằm ngả trên sofa, hai tay gối sau gáy, mắt hơi nhắm. Ông thong thả nói:
- Gần đây tôi đọc được một đoạn của truyện Đất vỡ hoang, tập hai, trên tạp chí Văn dịch. Người ta viết hay thật, sinh động vô cùng...
- Chú thường đọc truyện sao? - Lâm Chấn không thật tin.
- Tôi tình nguyện và lấy làm vinh dự nói cho cậu biết, tôi ham đọc sách như cậu, tiểu thuyết, thơ và cả đồng thoại nữa. Trước giải phóng, tôi thích nhất Turgheniev. Năm học lớp Năm bậc tiểu học, tôi đã đọc Một tổ quý tộc, tôi rơi lệ vì ông già người Đức. Tôi cũng thích Êrinna; còn Insalốp thì viết không được hay nhưng văn của ông ấy có giọng điệu thanh tân, tình cảm uyển chuyển. - Ông bỗng đứng lên tới gần Lâm Chấn, tay chống sofa, lưng cúi xuống nói tiếp. - Bây giờ tôi vẫn mê đọc, có lúc đọc đến mê mẩn, nhưng đọc xong rồi thì lại chẳng cảm thấy gì hết. Cậu biết không - ông ngồi cạnh Lâm Chấn, hai mắt lim dim - khi tôi đọc một tiểu thuyết hay, tôi mơ tưởng tới một cuộc sống chất phác, thuần nhất, đẹp đẽ và trong suốt. Tôi muốn trở thành thủy thủ, hoặc mặc áo trắng nghiên cứu hồng huyết cầu, hoặc làm một người trồng vườn, chuyên trồng những loài hoa như gấm... - Ông cười, chưa bao giờ cười thoải mái như thế, không phải cười máy móc mà cái cười phát ra từ tim. - Nhưng cuối cùng vẫn phải làm Trưởng phòng Tổ chức! - Ông dang hai tay. Truyen8.mobi
- Tại sao bây giờ chú lại thấy công tác không giống như tiểu thuyết? Công tác Đảng không thuần nhất, đẹp đẽ và trong suốt hay sao? - Lâm Chấn hỏi với vẻ thân thiện và quan tâm.
Lưu Thế Ngô lắc đầu lia lịa. Ông ho một lúc rồi đứng lên, lánh xa hơn một chút rồi nói với giọng giễu cợt:
- Người làm công tác Đảng không thích hợp đọc tiểu thuyết... Chẳng hạn - ông khoát tay trong không trung - lấy việc phát triển đảng viên mà nói, tiểu thuyết có thể viết: “Trong sự nghiệp tráng lệ, bao nhiêu chiến sĩ mới đã gia nhập hàng ngũ tiên phong của giai cấp vô sản! Muôn năm!”. Còn chúng ta thì sao? Phòng Tổ chức thì sao? Chúng ta đang phát rầu! Một vì, ủy viên tổ chức một chi bộ nào đó làm việc đại khái, không bàn giao cho rõ được tình hình lý lịch của đảng viên mới. Hai vì, phòng Tổ chức còn chất đống hơn trăm hồ sơ của đảng viên mới chờ phê chuẩn vì không có thì giờ thẩm tra. Ba vì, đảng viên mới phải được Ban thường vụ phê chuẩn, còn ủy viên thường vụ hễ nghe tin họp để xét kết nạp đảng viên mới là xin nghỉ phép! Bốn vì, Trưởng ty công an khi dự họp cùng ban thường vụ để xét duyệt đảng viên cứ ngủ gật hoài...
- Chú ơi! - Lâm Chấn nói to, anh không thể chịu đựng như chính mình bị sỉ nhục - Lạ quá đi!... - Anh không nói tiếp được nữa.
Lưu Thế Ngô mỉm cười, bảo Hàn Thường Tân:
- Này, nhớ xem báo nhé, xem thế cờ này thì nên lên xe trước hay gảy mã trước!
9
Ngụy Hạc Minh bảo Lâm Chấn, anh muốn trở lại phân xưởng làm công nhân. Anh nói: “Tôi làm không nổi chi ủy viên và Trưởng phòng sản xuất!”. Lâm Chấn mất rất nhiều công sức khuyên anh thu nhập ý kiến trong buổi tọa đàm lần ấy để viết lại rồi gửi cho báo Đảng. Anh còn chất vấn Hạc Minh: “Đồng chí rút lui là không tin Đảng và Nhà nước, phải không nào?”. Sau đó, Ngụy Hạc Minh và mấy công nhân có nhiều ý kiến nhất viết một bức thư dài, lén gửi cho báo. Gửi đi rồi nhưng chính Ngụy Hạc Minh vẫn còn hoài nghi: “ Có lẽ như thế là hoạt động bè phái chăng? Thế thì kỷ luật mình là xong!”. Anh nhớ anh đã bỏ lá thư ấy vào thùng thư với tâm tình của người có tội.
Giữa tháng Năm, Nhật báo Bắc Kinh đã đăng bức thư của quần chúng tố giác tác phong quan liêu của Vương Thanh Tuyền với đầu đề rất bắt mắt. Bức thư ký tên “Một số công nhân của xưởng Bao bì” này phẫn nộ đề nghị cấp trên giải quyết vấn đề này. Biên tập viên của Nhật báo Bắc Kinh trong Lời biên tập viên cũng viết: “Cấp lãnh đạo ngành hữu quan nên nhanh chóng nghiêm túc kiểm tra”.
Triệu Tuệ Văn là người đầu tiên phát hiện bài đăng báo. Chị gọi Lâm Chấn tới đọc. Lâm Chấn mừng quá đến run cả tay, đọc một lúc lâu vẫn không hết hồi hộp. Anh nghĩ: “Tốt lắm, cuối cùng đã tố giác rồi! Thời cơ cũng gọi được là chín muồi rồi chăng?” Truyen8.mobi
Anh mang tờ báo đó cho Lưu Thế Ngô xem. Lưu Thế Ngô đọc kỹ đến mấy lượt, sau đó phẩy tờ báo, nói với vẻ khách quan:
- Tốt lắm, mổ xẻ rồi!
Lúc ấy Bí thư khu ủy Chu Nhuận Tường bước vào hỏi:
- Các đồng chí có nắm vững tình hình của Vương Thanh Tuyền không?
Lưu Thế Ngô bình tĩnh đáp:
- Một số tình hình không lành mạnh ở chi bộ xưởng Bao bì là điều có thật. Trước đây, chúng tôi đã tìm hiểu, gần đây tôi đích thân gặp Vương Thanh Tuyền nói chuyện, đồng thời đồng chí Tiểu Lâm cũng về đó tìm hiểu - Ông quay lại bảo Lâm Chấn - Tiểu Lâm, đồng chí báo cáo tình hình của Vương Thanh Tuyền đi!
Chợt có người gõ cửa. Ngụy Hạc Minh hết sức căng thẳng nhào vào. Mặt anh từ đỏ bừng chuyển sang tái mét, anh cho biết sau khi đọc bài báo trên Nhật báo Bắc Kinh, Vương Thanh Tuyền rất tức giận, hiện đang truy cho ra người viết thư.
... Sau khi báo Đảng tố giác và Bí thư khu ủy hỏi đến, Lưu Thế Ngô xử lý vấn đề của xưởng Bao bì với tinh thần nhanh như gió cuốn khiến Lâm Chấn cũng bất ngờ. Một khi ông Lưu đã hạ quyết tâm thì ông có thể giải quyết công việc rất xuất sắc. Ông bàn giao công việc thường ngày cho người khác, ngay hôm ấy cùng Lâm Chấn xuống xưởng Bao bì. ông đi tới các phân xưởng, điều tra tường tận mọi tình hình về công tác của Vương Thanh Tuyền, trưng cầu mọi ý kiến của quần chúng công n 7d93 hân. Sau đó ông liên hệ với các ngành hữu quan. Chỉ trong thời gian hơn một tuần lễ, vấn đề của Vương Thanh Tuyền đã được xử lý: kỷ luật trong Đảng và cách chức về mặt chính quyền.
Hội nghị xử lý Vương Thanh Tuyền họp tới tận khuya. Tan họp, ngoài trời đổ mưa, lúc to lúc nhỏ, mãi cũng không tạnh được. Gió thổi vào mặt có phần lạnh. Lưu Thế Ngô và Lâm Chấn vào một tiệm gần đó ăn vằn thắn. Truyen8.mobi
Đây là một tiệm nhỏ gần đây mới công tư hợp doanh. Tiệm được bài trí sạch sẽ và thoải mái. Vì mưa nên ít khách, hai người đi tránh nồi nước dùng sôi sùng sục, tìm một bàn ở góc tường ngồi xuống. Họ gọi vằn thắn, ông Lưu còn gọi một chén rượu trắng. ông tợp một hớp rượu, bấm ngón tay đếm rồi xúc động nói:
- Đây là lần thứ sáu tôi tham gia xử lý vấn đề của cán bộ lãnh đạo mắc sai lầm. Mấy lần đầu, lòng tôi nặng nề lắm - Vì ông quá xúc động khi phát biểu trong cuộc họp nên giọng ông khàn đi - Người làm công tác Đảng là bác sĩ, anh ta phải trị bệnh cho người khác, bởi vậy bản thân anh ta không hề được nhẹ nhõm! - Ngón tay áp út của ông gõ xuống mặt bàn.
Lâm Chân gật đầu tán thành. Bỗng ông Lưu chợt hỏi:
- Hôm nay là ngày bao nhiêu?
- Hai mươi tháng Năm! - Lâm Chấn đáp.
- Hai mươi tháng Năm? Đúng rồi. Chín năm trước đúng vào ngày này, Sư đoàn 208 của thanh niên quân đã đánh gãy chân tôi.
- Đánh gãy chân? - Lâm Chấn chưa biết gì về tiểu sử của ông. Lưu Thế Ngô không nói gì nữa. Trời bỗng đổ mưa rào. Ông lắng nghe tiếng rào rào đơn điệu, ngửi mùi đất ẩm ướt xông lên. Một cậu bé ướt đẫm nước mưa chạy vào hàng trú mưa, nước từ tóc em rỏ xuống. ông Lưu gọi người phục vụ:
- Thái một đĩa chân giò!
Rồi ông kể với Lâm Chấn:
- Năm 1947, tôi làm Chủ tịch Hội tự quản ở trường Đại học Bắc Kinh. Khi tham gia cuộc điều hành ngày hai mươi tháng Năm, một số lưu manh của Sư đoàn 208 đã đánh gãy chân tôi! - Ông vén quần lên, để lộ một vết sẹo hình cánh cung, sau đó ông đứng lên - Nhìn xem, chân trái của tôi phải chăng ngắn hơn chân phải một chút?
Lần đầu tiên Lâm Chấn nhìn ông với lòng tôn kính và yêu mến sâu sắc. Uống xong mấy hớp rượu, mặt ông Lưu hơi ửng hồng. Ông ngồi xuống, gắp thịt cho Lâm Chấn, sau đó nghiêng nghiêng đầu nói:
- Hồi đó... Tôi mới nhiệt tình làm sao, mới trẻ trung làm sao! Tôi thực sự chỉ muốn...
- Bây giờ chú không trẻ và nhiệt tình nữa hay sao? - Lâm Chấn ướm hỏi. Anh muốn tìm hiểu con người này, muốn gợi cho ông nói thêm.
- Đương nhiên không phải thế. - Ông mân mê cái cốc rượu không. Nhưng mà tôi bận quá, bận đến nỗi quen với mọi thứ. Tôi mỏi mệt rồi. Từ ngày giải phóng đến nay, tôi chưa bao giờ được ngủ đủ tám tiếng. Tôi xử lý và thu xếp cho người này người kia, nhưng chẳng có thời gian để thu xếp cho mình! - Ông đỡ lấy má, nhìn Lâm Chấn với thái độ chất phác nhất của con người với con người. - Đúng thế, một người Bônsêvích cần có kinh nghiệm phong phú nhưng tấm lòng cần phải thuần nhất... Cho thêm một lạng rượu nữa! - Ông Lưu giơ cốc lên vẫy gọi người phục vụ. Truyen8.mobi
Lúc này Lâm Chấn đã bắt đầu cảm động vì những lời thổ lộ chân thành và sâu sắc của ông Lưu. Tiếp đó, ông rầu rầu nói:
- Nghe nói, bệnh nghề nghiệp của đầu bếp là ngán ăn. Món ăn do anh ta nấu ra, suốt ngày quanh quẩn với thức ăn nên ngán ăn. Người làm công tác Đảng như chúng ta, chúng ta sáng tạo nên cuộc sống mới nhưng kết quả là cuộc sống đó không còn kích động được chúng ta...
Lâm Chấn mấp máy môi định nói, nhưng ông Lưu xua tay, tỏ ý mong anh không nên tranh luận với ông lúc này. Ông im lặng, tay đỡ má ngồi ngẩn ra.
- Mưa ngớt nhiều rồi, trận mưa này tốt cho lúa lắm! - Một lúc sau ông Ngô mới nói. Rồi thở dài, ông nói tiếp - Cán bộ như cậu rất tốt, Hàn Thường Tân không bằng cậu!
Lâm Chấn luống cuống, vội vàng húp một ngụm canh. Ông Lưu chăm chú nhìn anh, thân ái cười rồi hỏi:
- Tuệ Văn gần đây thế nào?
- Tinh thần chị ấy ổn định rồi - Lâm Chấn thuận miệng nói. Anh cầm đũa gắp một miếng thịt và nhìn thấy ánh mắt long lanh rất quen thuộc của Lưu Thế Ngô.
Ông Lưu kéo ghế đến gần anh, thong thả nói:
- Tha thứ cho tính thẳng thắn của tôi nhé, nhưng tôi có trách nhiệm nói cho cậu biết...
- Cái gì ạ? - Lâm Chấn ngừng gắp thịt.
- Theo tôi, tình cảm của Tuệ Văn đối với cậu có chút...
Lâm Chấn run cả tay phải đặt đũa xuống.
Khi họ rời tiệm vằn thắn, mưa đã tạnh hẳn. Sao nhấp nháy nhanh chóng lộ ra dưới đám mây đen, gió càng lạnh hơn. Nước đọng chảy rì rào theo cống hai bên hè đường thoát đi. Lâm Chấn choáng váng chạy về nhà ở, dường như người uống rượu không phải là ông Lưu mà là anh. Các đồng chí ở chung nhà đã ngủ rất say, những tiếng ngáy to nhưng ngắn và tiếng ngáy nhẹ nhưng dài vang lên chỗ này chỗ khác. Lâm Chấn ngồi trên giường, sờ ống quần ẩm ướt của mình. Anh thấy buồn, buồn lắm mà không biết vì sao lại buồn. Trước mắt anh hiện lên khuôn mặt xinh đẹp nhưng nhợt nhạt của Triệu Tuệ Văn... Anh còn là một thằng nhóc, chưa có sự từng trải nào, chưa hiểu một tí gì. Buồn, buồn thật! Anh bước đến bên cửa sổ, áp mặt vào khung kính lạnh giá, bám đầy nước mưa ở phía ngoài. Truyen8.mobi
10
Ban thường vụ khu ủy họp để thảo luận về vấn đề của xưởng Bao bì. Lâm Chấn cũng được tham dự. Anh ngồi ở một góc phòng, căng thẳng, tim đập mạnh, lòng bàn tay rịn mồ hôi. Trong túi anh có bản đề cương phát biểu dài đến mấy nghìn chữ, chuẩn bị nhân nói về sự kiện của xưởng Bao bì mà nêu ra vấn đề trong công tác của phòng Tổ chức tại cuộc họp này. Anh cảm thấy việc phát giác và giải quyết vấn đề của xưởng Bao bì tạo nên một cơ hội rất tốt, có thể thúc đẩy lãnh đạo suy nghĩ về công tác của phòng Tổ chức một cách căn bản. Thời cơ đến rồi!
Lưu Thế Ngô đang báo cáo tình hình rất rành rẽ. Bí thư khu ủy Chu Nhuận Tường có vẻ mặt trầm tư, ông chống tay trái đỡ lấy khuôn mặt to bè, thô nhám và mạnh mẽ như của lính, tay phải chặn lên một tờ giấy, thỉnh thoảng lại ghi vào đó mấy chữ. Lý Tông Tần giơ ngón tay trỏ vẽ gì đó trong không trung. Hàn Thường Tân cũng dự họp, anh chăm chú cởi dây giày của mình ra rồi thắt lại.
Đã mấy lần Lâm Chấn định phát biểu, nhưng tim đập dữ quá khiến anh thở không ra hơi. Lần đầu tiên dự cuộc họp của Ban thường vụ khu ủy mà đã mạnh bạo phát biểu ý kiến e rằng hơi lỗ mãng chăng? Đừng sợ, đừng sợ! Anh tự cổ vũ. Anh nhớ đến năm lên tám, học nhảy cầu anh cũng vừa nghe tim đập vừa bực mình tự nhủ: “Đừng sợ, đừng sợ!”.
Thường vụ khu ủy phê chuẩn ý kiến đề nghị xử lý vấn đề ở xưởng Bao bì do Lưu Thế Ngô đưa ra, ngay sau đó sẽ chuyển sang vấn đề tiếp theo. Lâm Chấn vụt giơ tay.
- Có ý kiến à? Cứ phát biểu không cần phải giơ tay! - Bí thư Chu Nhuận Tường mỉm cười nói.
Lâm Chấn đứng lên, xô ghế kêu thành tiếng. Anh rút sổ tay ra xem đề cương mà không dám nhìn mọi người. Anh nói: Truyen8.mobi
- Về cá nhân Vương Thanh Tuyền đã xử lý rồi nhưng làm thế nào để bảo đảm không có Vương Thanh Tuyền thứ hai, thứ ba? Chúng ta nên kiểm tra lại những khuyết điểm trong công tác tổ chức của khu ủy. Một là, chúng ta chỉ nắm xây dựng Đảng còn củng cố Đảng thì chưa chú ý thích đáng, khiến cho việc đấu tranh trong Đảng ở cơ sở rơi vào trạng thái tự xoay xở lấy. Hai là, chúng ta biết rõ có vấn đề nhưng nấn ná, kéo dài, không chịu giải quyết. Vương Thanh Tuyền về nhà máy đã chẵn năm năm, vấn đề tồn tại từ đấy, hơn nữa ngày càng phát triển nghiêm trọng... Nói cụ thể hơn, tôi cho rằng đồng chí Hàn Thường Tân và đồng chí Lưu Thế Ngô có trách nhiệm...
Hội trường hơi ồn ào một chút, có người ho, có người đặt điếu thuốc xuống, có người mở sổ ra, có người chuyển dịch ghế ngồi.
Hàn Thường Tân nhún vai, liếm đầu lưỡi quanh răng, nói với vẻ chế giễu:
- Tôi thường nghe một số ý kiến của Gia Cát Lượng sau khi sự việc đã xảy ra: “Sao không sớm xử lý vấn đề này?”. Đương nhiên xử lý càng sớm càng hay!... Sự kiện Cao Nhiêu xảy ra, có người hỏi sao không chặn sớm đi? Bêria ấy, cũng lại có người hỏi sao không trừ sớm đi! Hơn nữa phòng Tổ chức không thể bảo đảm Vương Thanh Tuyền thứ hai, thứ ba sẽ không xuất hiện, đồng chí Lâm Chấn chắc cũng không thể bảo đảm điều này.. Truyen8.mobi .
Lâm Chấn ngẩng đầu lên nhìn Hàn Thường Tân với ánh mắt phẫn nộ, còn anh ta chỉ cười nhạt. Lâm Chấn cố nén, nói:
- Đồng chí Hàn biết khuyết điểm tồn tại là có quy luật, nhưng đồng chí lại không biết khắc phục khuyết điểm để tiến lên càng là quy luật. Đồng chí Hàn và Trưởng phòng Lưu chỉ biết nắm chặt một đầu của quy luật, vì thế mà dung thứ, thậm chí có thái độ dửng dưng đối với những khuyết điểm nghiêm trọng! - Nói xong, anh đưa tay quệt mồ hôi trên trán, anh cũng không biết mình làm sao lại dám nói gay gắt như thế. Nhưng cuối cùng anh đã nói ra vì thế anh cảm thấy người nhẹ nhõm như trút được gánh nặng.
Ngón tay trỏ vẽ trong không trung của Lý Tông Tần dừng lại. Chu Nhuận Tường ngoảnh nhìn Lâm Chấn rồi nhìn mọi người, tấm thân nặng nề của ông ta làm ghế kêu kẽo kẹt. Ông hỏi Lưu Thế Ngô:
- ý kiến đồng chí thế nào?
Lưu Thế Ngô gật đầu nói:
- ý kiến của đồng chí Tiểu Lâm là đúng, tinh thần của đồng chí ấy cũng gợi ý cho tôi một số điều... - Ông nhàn nhã bước đến bên bàn rót trà mân mê chén trà, ông nói với vẻ trầm tư. - Có điều, nếu xét sự kiện xưởng Bao bì một cách cụ thể thì thật khó nói. Phòng Tổ chức không nắm chặt công tác củng cố Đảng là đúng. Chúng ta ít người quá, vì thế không nắm vững được việc củng cố Đảng. Việc xử lý Vương Thanh Tuyền ở xưởng Bao bì phải nói là làm kịp thời và có hiệu quả. Tại đại hội công nhân tuyên bố xử lý đồng chí ấy, tinh thần của công nhân lên cao chưa từng có, một số công nhân lạc hậu cũng phát biểu đã nhận thức được tinh thần chí công vô tư của Đảng, một số công nhân có tuổi khi lên phát biểu đã khóc. Họ đều nói cảm ơn Đảng, cảm ơn khu ủy...
Lâm Chấn nói nhỏ:
- Quả vậy. Chính vì như thế tôi mới cảm thấy chúng ta dửng dưng, nấn ná, không chịu trách nhiệm trong công tác là có tội với quần chúng! - Anh cất cao giọng - Đảng là của nhân dân, là trái tim của giai cấp. Chúng ta không cho phép tim bám bụi bẩn, tức là không cho phép cơ quan Đảng có khuyết điểm!
Lý Tông Tần bắt chéo hai tay trên đầu gối, ông nói thong thả đến mức dường như vừa nói vừa nghĩ cách đặt câu như thế nào:
- Tôi cho rằng tranh luận giữa đồng chí Lâm Chấn, Lưu Thế Ngô và Hàn Thường Tân chủ yếu có hai mắc mớ. Một là vấn đề giữa tính quy luật và tính năng động, một nữa là...
Không biết dũng khí từ đâu đến, Lâm Chấn cắt ngang lời Lý Tông Tần:
- Tôi hy vọng không nên chỉ phân tích toàn diện một cách lạnh lùng... - Anh không dám nói tiếp, chỉ sợ mình lại chảy nước mắt.
- Tại sao? - Chu Nhuận Tường hỏi Lâm Chấn. Ông nghiêm khắc nói - Phân tích bình tĩnh và toàn diện bao giờ cũng tốt hơn rất nhiều nôn nóng và nông nổi. Này đồng chí Lâm, đồng chí dễ xúc động quá! Học thuộc lòng thơ trữ tình rồi làm công tác tổ chức là điều không thích hợp! - Sau đó ông nói với mọi người - Thảo luận vấn đề tiếp theo! Truyen8.mobi
Tan họp, Lâm Chấn bực bội đến không ăn nổi cơm. Anh không ngờ thái độ của Bí thư khu ủy lại là như thế. Anh lấy làm bất mãn, thậm chí hơi thất vọng. Hàn Thường Tân và Lưu Thế Ngô gọi anh cùng đi dạo, hầu như không thèm để ý đến việc anh bất mãn với họ, điều đó càng làm anh ý thức rõ hơn sức của mình và sức của họ chênh nhau rất xa. Anh cười buồn nghĩ: “Mình còn tưởng phát biểu trong cuộc họp thường vụ khu ủy thì có tác dụng lớn hơn cơ đấy!”. Anh mở ngăn kéo, lấy cuốn truyện Liên Xô mà Hàn Thường Tân chễ giễu và mở trang đầu trên đó có viết: “Sống theo cách của Naschia!”. Anh tự nhủ: “Khó lắm thay!”.
11
Ngày hôm sau, khi hết giờ làm việc, Triệu Tuệ Văn bảo Lâm Chấn:
- Về nhà tôi ăn cơm đi! Tôi làm bánh cảo đấy!
Anh muốn từ chối nhưng Tuệ Văn đã đi xa.
Lâm Chấn do dự một lúc lâu, cuối cùng anh ăn cơm ở bếp tập thể xong mới tới nhà Tuệ Văn. Bánh cảo của Tuệ Văn cũng vừa chín. Lần đầu tiên chị mặc xường xám màu hồng thẫm, đeo tạp dề, tay dính đầy bột. Chị nói với anh bằng giọng của một người nội trợ ân cần:
- Nhân làm bằng đỗ mới hái đấy!
- Tôi ăn cơm rồi! - Lâm Chấn ngắc ngứ nói.
Tuệ Văn không tin, chạy ra ngoài lấy đũa cho anh. Lâm Chấn phải nói mãi là mình ăn cơm rồi, lúc ấy Tuệ Văn mới chịu ăn một mình với vẻ giận dỗi. Lâm Chấn ngồi cạnh đó mà không yên lòng, chốc chốc lại nhìn chỗ này hoặc nhìn chỗ kia, lúc thì xát hai tay vào nhau, lúc thì nhấp nhổm. Trào lên trong lòng anh lúc này vừa là nỗi buồn vừa là cảm giác đầm ấm. Tim anh đang đau như vừa mất đi một cái gì. Anh còn không dám nhìn khuôn mặt xinh đẹp của Triệu Tuệ Văn ửng hồng lên vì màu đỏ của chiếc xường xám.
- Tiểu Lâm, có chuyện gì thế?
- Không..., không có chuyện gì cả.
- Nói cho tôi biết đi! - Tuệ Văn chăm chú nhìn anh.
- Hôm qua, tôi nêu ý kiến trong cuộc họp thường vụ khu ủy. Bí thư khu ủy chẳng thèm để ý...
Tuệ Văn cắn đầu đũa nghĩ một lát rồi nói với vẻ kiên quyết: Truyen8.mobi
- Không phải thế đâu! Có lẽ đồng chí Chu Nhuận Tường không hay phát biểu đó thôi.
- Có lẽ thế! - Anh nửa tin nửa ngờ nói rồi cúi đầu xuống không dám tiếp xúc thẳng với ánh mắt ân cần của Tuệ Văn.
- Còn gì nữa không? - Tuệ Văn ăn mấy cái bánh cảo xong, lại hỏi.
Tim Lâm Chấn đập mạnh. Anh ngẩng đầu lên, nhìn thấy ánh mắt thông cảm và khích lệ của chị. Anh khe khẽ gọi:
- Đồng chí Triệu Tuệ Văn...
Tuệ Văn buông đũa, ngả người vào lưng ghế, có vẻ kinh ngạc.
- Tôi rất muốn biết chị có hạnh phúc không? - Lâm Chấn nói với giọng trang trọng hoàn toàn như người đã trưởng thành. Tôi nhìn thấy nước mắt của chị trong phòng làm việc của trưởng phòng Lưu Thế Ngô. Hôm ấy xuân vừa sang..., sau đó quên khuấy đi mất. Tôi sống được đâu hay đấy, cũng không biết quan tâm đến người khác. Chị có hạnh phúc không?
Tuệ Văn hơi nghi hoặc nhìn anh rồi lắc đầu:
- Có lúc tôi cũng quên mất... - Sau đó chị gật đầu - Có, có hạnh phúc chứ! Tại sao cậu hỏi thế? - Chị mỉm cười với vẻ ung dung.
Lâm Chấn nói lại lời Lưu Thế Ngô nhận xét:
- ... Xin chị lượng thứ. Tôi đã nói cho chị biết lời đồng chí Lưu Thế Ngô nhân tiện nói với tôi. Đó hoàn toàn là nói mò... Tôi rất muốn được cùng chị nói chuyện hoặc nghe nhạc giao hưởng. Chị tốt quá, tình cảm đó là rất tự nhiên... Có thể trong đó có gì đó chưa tốt, chưa thích hợp, nên một người được chăng hay chớ như tôi bỗng nhiên nghĩ vẩn vơ. Tôi sợ rằng tôi đã làm phiền ai đó! - Anh kết thúc lời bộc lộ với vẻ xin lỗi.
Tuệ Văn vẫn ung dung cười. Tiếp đó chị hơi chau mày rồi nâng cánh tay nhỏ thon lên lau trán, sau đó chị lắc mạnh đầu như muốn quẳng đi những tâm sự không vui. Chị quay người thong thả bước đến trước bức tranh sơn dầu mới treo trên tường và lặng lẽ ngắm tranh. Bức tranh có đề là Mùa xuân, trong tranh mặt trời lần đầu tiên ló ra trong ngày xuân, mẹ và con dắt nhau ra phố...
Lát sau, chị quay lại, nhanh chóng bước tới ngồi trên giường, một tay để trên lan can giường và nói với giọng thật bình tĩnh:
- Cậu nói những gì ấy nhỉ? Thật là...! Tôi không bao giờ làm những chuyện chưa được nghĩ kỹ. Tôi có chồng, có con. Tôi còn chưa kể cho cậu nghe về chồng của tôi nhỉ! - Chị không dùng hai tiếng “người yêu” như mọi người thường nói mà nhấn mạnh dùng chữ “chồng” - Chúng tôi kết hôn năm 1952. Tôi mới mười chín, thật không nên kết hôn sớm như thế. Anh ấy là bộ đội chuyên ngành, làm trưởng phòng của một Bộ ở Trung ương. Dần dần anh ấy nhiễm phải thói lọc lõi già đời, tranh giành địa vị, đãi ngộ, không đoàn kết với mọi người. Còn giữa chúng tôi dường như chỉ còn lại việc tối thứ bảy về, sáng thứ hai đi. Lý luận của anh ấy là: hoặc là tình yêu cao cả, hoặc là chẳng có gì hết. Chúng tôi cãi nhau..., nhưng tôi vẫn chờ đợi. Gần đây anh ấy đi công tác ở Thượng Hải, chờ anh ấy về, tôi sẽ nói chuyện kỹ với anh ấy. Nhưng cậu vừa nói gì ấy nhỉ? Tiểu Lâm, cậu là người bạn tốt nhất mà tôi tôn kính, nhưng cậu hãy còn là đứa trẻ... Nói như thế có lẽ không đúng, xin lỗi nhé! Chúng ta đều mong mỏi có một cuộc sống chân chính, chúng ta mong phòng Tổ chức trở thành cơ cấu công tác thực sự của Đảng. Tôi cảm thấy cậu như là em trai tôi. Cậu mong tôi phấn chấn lên, có phải không? Cuộc sống nên có tình bạn bè ấm áp chi viện lẫn nhau, xưa nay tôi sợ nhất là lạnh lẽo. Dù là như thế rồi, còn có gì nữa? Hỏi còn có thể có gì nữa? Truyen8.mobi
Lâm Chấn sợ hãi nói:
- Tôi không nên chịu ảnh hưởng của Lưu Thế Ngô...
- Không! - Tuệ Văn lắc đầu - Đồng chí Lưu là người thông minh, lời cảnh cáo của ông ấy có lẽ không phải hoàn toàn không cần thiết. - Sau đó... Chị thở một hơi thật dài - Thế thì tốt rồi!
Chị thu dọn đũa bát, đem đi.
Lâm Chấn ngơ ngẩn đứng lên, đi đi lại lại trong phòng. Anh nghĩ và nghĩ, dường như có rất nhiều điều muốn nói nhưng dần dần lại chẳng có gì cần nói hết. Anh muốn nói gì nhỉ? Vốn dĩ đã có gì xảy ra đâu? Cuộc sống có lúc đem đến một làn sóng tình cảm nào đó khiến người ta xúc động và cũng khiến người ta lo ngại. Sau đó, làn sóng đó trôi đi, không còn một chút dấu vết gì nữa... Thật sự không còn một chút dấu vết nào hay sao? Nó để lại những ký ức thuần khiết và đẹp đẽ cho những ai gặp gỡ nhau, tuy rất mờ nhạt nhưng lại khó quên.
Tuệ Văn quay trở vào. Chị dẫn theo thằng con lên hai, còn xách theo một cái túi. Thằng bé đã gặp Lâm Chấn mấy lần rồi nên thân mật gọi Lâm Chấn: “Tú tú...” - nghĩa là “chú chú” mà nó nói chưa sõi. Truyen8.mobi
Lâm Chấn nhấc bổng nó lên bằng hai cánh tay mạnh mẽ. Căn phòng trống trải lập tức đầy ắp tiếng cười đùa của con trẻ.
Tuệ Văn mở túi lấy ra một tập giấy, giơ ra nói:
- Tối hôm nay, tôi muốn cho cậu xem mấy thứ. Tôi đã viết một số vấn đề và một số ý kiến mà tôi cảm nhận được trong công tác của phòng Tổ chức ba năm qua thành một tập bản thảo. Còn cái này... Chị ngượng nghịu đưa tay vuốt một tờ bìa - Có lẽ điều này buồn cười đấy. Vốn là tôi quy định một cách thi đua cho chính mình, giúp cho mình hôm nay và mình hôm qua tự thi đua với nhau. Tôi kẻ một tờ biểu, nếu công tác của tôi hôm nay sai sót, như khi chép lại thông tri phê chuẩn gia nhập Đảng mà tôi viết sai tên người, hoặc thống kê sai số lượng Đảng viên mới thì tôi gạch một chữ thập màu đen; nếu một ngày mà không sai sót gì thì tôi vẽ một lá cờ đỏ. Nếu liền trong một tháng đều là cờ đỏ thì tôi thưởng cho mình một chiếc khăn ở lớp mẫu giáo chăng? Cậu có thấy buồn cười không?
Lâm Chấn chăm chú nghe rồi nghiêm túc đáp:
- Không khi nào. Tôi tôn trọng cách làm của chị...
Lúc Lâm Chấn sắp ra về, đêm đã khuya. Lâm Chấn đứng ngoài cửa, Tuệ Văn đứng trong cửa. Mắt chị lấp lánh trong bóng tối. Chị nói:
- Đêm hôm nay đẹp thật, cậu có đồng ý với tôi không? Cậu có ngửi thấy hương thơm của hoa hòe không? Chỉ là bông hoa trắng nhỏ bình thường mà thanh nhã hơn mẫu đơn, nồng đậm hơn hoa đào, hoa mận, cậu không ngửi thấy à? Thật là! Thôi, chào nhé! Sáng sớm mai đã gặp nhau rồi. Hai chúng ta, ai nấy đều dấn thân vào một công tác vĩ đại nhưng phiền toái. Rồi đến tối lại sang chơi với tôi nhé. Chúng ta sẽ nghe Khúc tùy tưởng Itali rất tuyệt vời. Nghe nhạc xong, tôi luộc hạt dẻ đất cho cậu ăn, sau đó chúng ta vứt vỏ ra đầy đất...
...Lâm Chấn tựa người vào cây cột lớn trước cửa phòng Tổ chức và đứng ngây ra ở đó rất lâu, nhìn lên bầu trời đêm. Gió nồm nam đầu hè ve vuốt anh - khi anh đến là cuối mùa đông, bây giờ đã là đầu mùa hè. Anh đã qua một mùa xuân ở Ban khu ủy. Truyen8.mobi
Một tình cảm không biết gọi là gì trào lên trong lòng anh, dường như là sự nuối tiếc do đánh mất một cái gì rất quý giá, lại dường như buồn phiền vì mình đến đây mấy tháng trời mà công tác làm được quá ít và tiến bộ quá chậm... Không phải, dường như lần đầu tiên anh nếm mùi đau khổ vì tình yêu.
Trước đây anh không hề nghĩ ở mình sẽ nảy nở tình cảm đặc biệt gì đó với Triệu Tuệ Văn. Anh chẳng qua chỉ coi chị là một người bạn, một người chị. Chỉ có điều, ngẫu nhiên nghĩ tới tình bạn của chị dành cho mình thì lòng anh trỗi lên tình cảm ấm áp, nhưng lại hơi buồn và hơi xấu hổ. Lâu nay chưa bao giờ anh từng suy nghĩ kỹ tại sao mình lại có tâm tình như thế. Nhưng chính vì có tâm tình như thế, lại thêm sự nhận xét chấm phá của Lưu Thế Ngô, anh mới càng thêm lo lắng, dường như ngại rằng có sự việc bất hạnh nào đó sắp xảy ra, vì thế lúc nãy anh mới có những lời bộc bạch thẳng thắn như vậy. Anh không hề nghĩ rằng khi Tuệ Văn cùng bộc bạch thẳng thắn như thế với anh, khi chị vẫn coi anh là bạn thân, khi chị nói đến giữa người và người cần có nhiệt tình, khi chị tuyên bố kế hoạch mình cầu tiến bộ từ nay về sau, thì nhất cử nhất động của chị, tâm linh của chị trái lại càng trở nên đáng yêu hơn bao giờ hết. Và trái lại, một tình yêu thực sự trào lên từ chỗ sâu kín nhất trong lòng anh...
Không, chị là người đã có chồng, không thể yêu chị được, và anh cũng không nên yêu chị... Con người sao mà phức tạp thế? Tất cả mọi việc đều không khi nào “là như thế đó” như Lưu Thế Ngô nói.
Không! Quyết không khi nào là như thế! Chính vì không khi nào lại như thế cho nên con người cần phải nghiêm túc đối xử với mọi việc bằng tình cảm chính trực của mình. Cũng chính vì như thế, cho nên khi thấy những sự việc bất hợp lý, những sự việc không thể dung thứ thì không nên dung thứ; nên đấu tranh hết lần này đến lần khác cho tới cuối cùng, cho tới khi thay đổi được sự việc mới thôi. Bởi vậy quyết không thể thối chí nản lòng... Còn như tình yêu, nếu đã là... thì phải cắn răng lẳng lặng gạt về một bên tình cảm nóng bỏng đó trong lòng mình vậy!
“Mình phải càng tích cực, càng nhiệt tình, nhưng nhất định phải càng kiên cường!”. Cuối cùng Lâm Chấn đã thì thầm tự nhủ mấy câu đó rồi anh ưỡn ngực, hít thật sâu một hơi khí lạnh ban đêm. Truyen8.mobi
Qua cánh cửa kính, anh nhìn thấy đèn để bàn màu xanh và dáng nghiêng nghiêng cao lớn của Bí thư khu ủy đang làm việc trong đêm. Anh kiên quyết và không chút do dự gõ mạnh cửa phòng làm việc của cấp lãnh đạo.
(Nguyên đăng trên Nhân dân văn học
số 9 năm 1956)
Truyen8.mobi chúc các bạn đọc truyện vui vẻ!