Hồ Điệp Truyện 2
HỒ ĐIỆP
Chiếc xe hơi đường trường nhãn hiệu Bắc Kinh phóng như bay trên đường cái nông thôn. Xe lắc la lắc lư. Cái nóng bức ngột ngạt dưới mui xe làm người lơ mơ buồn ngủ. Tiếng động cơ ù ù lúc bổng lúc trầm như từng hồi rên rỉ liên miên không dứt. Đó là tiếng rên đau khổ đầy nước mắt chăng? Hay là tiếng rên hạnh phúc thỏa mãn? Người ta lúc vui cũng có thể rên lên được. Như cái năm 1956 ấy, ông dẫn Đông Đông gần tròn bốn tuổi vào hàng kem ăn kem gói. Khi Đông Đông cắn miếng kem thơm tho ngọt lịm, béo bùi, lại mát lạnh tỉnh người ấy, thằng bé chẳng rên lên vì sung sướng là gì? Bộ dạng của nó khiến người cha nghĩ tới chú mèo con lần đầu tiên bắt được chuột. Con mèo bắt được chuột ấy cũng chẳng gừ gừ đắc chí đó sao? Truyen8.mobi
Tốc độ xe chạy ngày một tăng. Một ngọn núi rồi một ngọn nữa chạy về phía sau. Vùn vụt trước mắt là những thôn xóm, mái nhà; đám em gái mặc áo quần sặc sỡ tự động đứng thành hàng vỗ tay hoan hô họ, những thằng bé nghịch ngợm, đối đầu, nheo một mắt ném đá vào xe họ, những nông dân mừng vui hoặc thản nhiên nhìn họ, những đống cỏ cao vượt tường vây, rồi cây cối, ruộng đồng, ao hồ, đường xá, đất đồi và đất trũng, khoảng sân rộng chất đầy những cột rơm ngọn trát kỹ bằng đất bùn, rồi nữa là gia súc, xe ngựa bánh cao su, máy kéo có tay vịn và rơmoóc đằng sau... Mặt đường nhựa nhẵn thín, mặt đường đá răm phơi trần, đầy thương tích vì bị nước lũ ngày hè đổ từ núi xuống xói mòn, sụt lở; bụi bặm trên mặt đường cùng những cục phân ngựa rơi vãi do người đánh xe lười biếng không buộc kỹ cái giỏ hứng phân... Tất cả đều đâm sầm vào ông và vào chiếc xe nhãn hiệu Bắc Kinh của ông, càng gần càng nhanh rồi vút một cái đã vượt qua bên cạnh ông, chạy về phía sau ông và sau xe. Đồng hồ báo tốc độ cho biết chiếc xe chạy đường trường này đã vượt qua sáu chục cây số/giờ. Bánh xe lăn phát ra tiếng ro ro bực dọc nhưng oai nghiêm, đúng mức và lại như thản nhiên. Khi bánh xe xiết trên mặt đất, còn có tiếng rào rào nhẹ nhàng và mau mắn. Tiếng rào rào ấy thuộc về tuổi trẻ, thuộc về những người trẻ trung trượt trên sân băng, bơi thuyền trên hồ Thái Địch hoặc tập chạy lúc sáng sớm.
Ông vẫn kiên trì tập chạy đường dài, trên người mặc bộ quần áo dệt mùa thu màu xanh nước biển. Chiếc xe hơi chết tiệt này sao lại chia cắt ông với mặt đất, với bầu không khí xiết bao tươi mát, xiết bao giàu có, công bằng, thuần khiết nhưng lại không chống đỡ nổi bất kỳ một chút ô nhiễm nào. Dù sao, ngồi trên xe hơi cũng thật dễ chịu. Xe hơi tiết kiệm được biết bao thời gian quý báu.
ở Bắc Kinh, người ta cho rằng ngồi ghế đằng sau mới sang, cái ghế một người ngồi bên cạnh lái xe là dành cho thư ký, nhân viên cảnh vệ hoặc nhân viên phiên dịch. Những người này luôn luôn phải mở cửa xe nhảy xuống liên hệ với thư ký, nhân viên cảnh vệ hoặc phiên dịch của đối phương. Còn ông, với tư cách là thủ trưởng, cứ việc ngồi nguyên trên ghế sau chẳng cần nhúc nhích. Thậm chí khi mọi việc đã liên hệ xong xuôi, khi thư ký của ông hoặc một người nào đó mở cánh cửa sau, thò đầu vào khom người báo cáo với ông, ông vẫn cứ lười nhác, thản nhiên, mệt mỏi hoặc không cảm thấy thích thú gì hết. Có lúc ông ngáp liền hai cái. Nhiều khi để cho thư ký nói đến lần thứ hai, thứ ba, ông mới khẽ gật đầu hoặc lắc đầu, “ừ” một tiếng hoặc “hừ” một tiếng. Như thế mới càng ra dáng thủ trưởng. Không phải ông làm bộ làm tịch mà thực sự là ông quá bận. Chỉ có lúc ngồi xe, ông mới được giải thoát chốc lát, mới có thể nghĩ ngược trở lại chút ít về mình. Đồng thời ông còn có thói quen: tất cả những việc nhỏ, ông không bao giờ cần để ý, cần bận tâm, cần mó tay, thậm chí cần mở miệng nữa. Truyen8.mobi
ấy là vì sao? Bỗng hai mi mắt ông vốn đã díp lại với nhau chợt mở choàng ra. Trước mặt ông là một đóa hoa trắng xinh xinh, mọc lên từ một mảng đường bị nứt lở. Hoa gì thế nhỉ? Hoa gì mà nở được vào đầu đông, nở giữa vết sẹo trên mặt đường nhựa ngàn vạn, người, xe qua lại? Hay đó chỉ là ảo giác? Bởi vì khi ông cố gắng nắm bắt lấy bông hoa trắng nở đầu đông đó thì đóa hoa đã rơi dưới bánh chiếc xe con ông đang ngồi. Ông như nhìn thấy đóa hoa bị bánh xe nghiến nát. Ông cảm được nỗi đau đớn vì bị nghiến nát đó. Ôi, Hải Vân! Em chẳng bị nghiến nát như thế hay sao? Tấm thân mảnh mai, nhỏ bé, lúc nào cũng ngây thơ, chân chất như con trẻ chẳng đã luôn luôn run rẩy vì yêu, vì giận, vì hạnh phúc, vì thất vọng đó sao? Thế mà ông vẫn cứ ngồi nguyên trên xe!
Ông ngồi vững vàng trên xe. Theo thói quen ở nông thôn, ông được bố trí ngồi ở chiếc ghế một người bên cạnh lái xe. Bây giờ ở đâu, ông cũng ngồi ở vị trí sang trọng nhất là ghế sau xe, có điều ông không được yên tâm như hồi hơn mười năm trước đây. Khi rời khỏi làng quê miền núi, Thu Văn và bà con dân làng vây quanh xe tiễn đưa ông.
- Bác cả Trương ơi, lần sau lại về chơi nhé!
Ông Thuyên Phúc vuốt râu tươi cười bảo ông. Còn bà vợ thì quệt nước mắt, giơ tay che trên mi nhìn ông quyến luyến. Thật ra nắng đâu có chói mắt? Bà đưa tay lên che chỉ để tỏ ý đang chăm chú nhìn ông. Còn ánh mắt từng trải bể dâu, ưu thời mẫn thế, dường như hiểu hết mọi điều của Thu Văn thì tỏ vẻ mong mỏi. ánh mắt ấy có tầm nhìn xa mà ông chưa từng thấy bao giờ. Họ chia tay nhau thật nặng nề mà cũng thật thanh thản. Thu Văn nói, như thế họ có thể dũng cảm hơn trên đường đi của mỗi người. Ôi đường đi! Có biết bao nhiêu nẻo đường đi! Thứ trưởng Trương Tư Viễn ngồi trên xe con nhãn hiệu Zim vượt qua những đường phố lớn ở trung tâm thành phố đèn điện sáng choáng, hai bên đều là nhà cao tầng với “bác cả Trương” cõng sọt phân cừu, còng lưng vẹo sườn, cắn chặt răng lê bước trên những nẻo đường mòn khấp khểnh quanh núi là cùng một người sao? Ông là “bác Trương”, sao bỗng nhiên biến thành Thứ trưởng Trương được nhỉ? Thật là một chuyện thú vị. Hoặc giả ông chẳng phải Thứ trưởng Trương, mà cũng chẳng phải “bác Trương”, chỉ là Trương Tư Viễn không thôi? Ngoài Thứ trưởng Trương và “bác Trương” ra, ba chữ “Trương Tư Viễn” nói lên được những gì? Thứ trưởng Trương và “bác Trương” mới có ý nghĩa quan trọng chăng? Quyết định hết thảy chăng? Hay là chẳng có ý nghĩa gì, không đáng phải suy nghĩ gì hết? Truyen8.mobi
Thu Văn bảo ông:
- Ông làm quan cho tốt vào nhé! Chúng tôi ủng hộ những vị quan như ông, cần có những chức quan như ông, chờ đợi ở những chức quan như ông... Ông mà để tâm đến chúng tôi thì ông sẽ có tất cả.
Thu Văn mỉm cười, thong thả nói. Giọng nói ấy không để lộ chút đau buồn nào. Chị nói bình tĩnh, ung dung, ôn tồn mà lại có sức mạnh. Trong phút chốc, chị như trở thành chị gái của Trương Tư Viễn, chị như đang an ủi cậu em trai khóc mếu vì không làm sao thả chiếc diều tự làm cho bay lên được. Thực ra chị kém ông đến mấy tuổi, còn ông cũng sắp đến tuổi lục tuần. Gần sáu chục tuổi đầu rồi, vậy mà lứa tuổi ông vẫn được coi là “trẻ trung có khả năng”? Ôi nước Trung Quốc cổ xưa, nước Trung Hoa lâu đời! Mấy năm nay, hạn độ tuổi thanh niên được mở rộng rất nhiều chẳng khác gì hạn độ thử phản ứng hóa học để xác định bệnh viêm gan. Trước đây, phản ứng hóa học tới độ 120 là đã có thể kết luận viêm gan, còn bây giờ lên đến 200, vẫn chưa cấp giấy cho nghỉ ốm. Rời khỏi thôn làng vùng cao ấy, ông như người mất hồn. Ông bỏ “bác Trương” ở lại đấy. Ông bỏ cả Thu Văn và hiểu theo nghĩa rộng, bỏ cả Đông Đông ở lại đấy. Cả cái phòng ghép bằng đá phiến, bộ chĩa gắp phân, giỏ đeo lưng, cuốc bàn, mũ rơm, đèn dầu hỏa, tẩu thuốc, lá dâu da, khoai sọ, cơm gạo mới... ông đều bỏ lại tất. Thu Văn và Đông Đông là ánh sáng soi rọi cho ông - con người nhiều tuổi mà còn trẻ này. Thu Văn là ánh nắng chiếu vô cùng rực rỡ soi rọi cho ông, nhưng ông đã để lại vầng mặt trời xế bóng đó ở vùng núi nhiều mây ráng và mọc đầy hồ đào kia. Nắng chiều vẫy gọi ông rồi xa dần. Mỗi bước một xa, đó là lời bài ca nàng Thái Văn Cơ hát khi từ Hồ trở về Hán. Khi đã có chiếc xe đi đường trường nhãn hiệu Bắc Kinh, bánh xe quay tít làm cho tốc độ rời xa càng nhanh gấp bội.
Đông Đông thế nào? Bao giờ Đông Đông mới hiểu được ông? Khi nào thằng bé mới đến ở cùng ông? Vì mẹ thằng bé là Hải Vân, bông hoa trắng bé nhỏ run rẩy và bị nghiến nát ấy, mọi sự báo ứng như thế này thật đáng đời cho ông. Nhưng ông nhớ Đông Đông, Đông Đông vẫn chỉ là ngôi sao nhỏ lấp lánh trên mặt bằng, còn lâu mới mọc cao lên được. Nhưng ngôi sao ấy vẫn soi rọi cho ông. Ông biết rõ rằng tất cả mọi sự quan tâm quá mức của người già đối với lớp trẻ, sự sắp xếp quá mức chu đáo, những điều kiện quá mức ưu việt dành cho lớp trẻ, mọi cố gắng vạch khuôn khổ để ngăn chừng lớp trẻ, chẳng những dứt khoát uổng công mà thường thường còn có hại. Mặc dù vậy ông vẫn lẳng lặng cầu chúc cho Đông Đông, thằng con trai duy nhất của ông mà cả đến họ của ông nó cũng không chịu nhận. Ông thấp thỏm lo lắng cho tư tưởng quá khích của nó, dù ông biết đòi hỏi thanh niên đừng quá khích chẳng khác nào đòi hỏi thanh niên chối bỏ tuổi thanh xuân, huống hồ thế hệ trẻ này lớn lên trong những tháng năm đảo điên và thác loạn. Họ bị lừa dối quá nhiều, họ có quá nhiều điều nghi ngờ và phẫn nộ. Nhưng Đông Đông thì quá đáng thật. ông mong con ông hiểu được lịch sử, hiểu được hiện thực, hiểu được Trung Quốc, hiểu được người nông dân, tầng lớp chiếm tuyệt đại đa số nhân khẩu nước này. Ông mong con ông không nửa đường rẽ ngang, con ông tha thứ được cho một số quá khích nào đó để không đến nỗi phát triển về phía mang tính phá hoại, hại mình, hại người và hại cả tổ quốc. Truyen8.mobi
Trời quang. Mặt trời sáng rỡ hơi chói mắt. Ông kéo tấm rèm che ánh sáng màu hạt dẻ trong xe. Qua tấm rèm ấy ông nhìn thấy nông thôn trong ánh chiều chạng vạng. Nhưng nắng vẫn vương trên người ông, ánh nắng biến ảo trên áo ông và trên đầu gối ông. Cành cây ven đường cắt nhỏ mặt trời chiều ra, không ngừng rắc những vụn sáng lên khắp người ông, đem lại cho ông cảm giác như đang trôi, không làm sao nắm bắt được. Ông tắm mình trong vùng sáng chớp mắt đã biến hóa vạn lần đó, dần dần cảm thấy thư thái và thỏa mãn. Cùng với tiếng ong ong, tiếng ù ù và tiếng rào rào, cùng với chuyển động của những chữ đỏ và điệu nhảy của những chữ đen trên mặt đồng hồ báo hiệu, ông cách vùng núi càng xa, cách Bắc Kinh càng gần. Trong lúc công việc bộn bề, ông lại xin nghỉ hơn mười ngày phép. Thậm chí ông nói với ông Bộ trưởng, ông cần giải quyết vấn đề đời sống, đưa vợ lên sống cùng. Tình yêu mà nói thành giải quyết vấn đề đời sống, hoặc giải quyết vấn đề cá nhân, dường như có nói như vậy thì mới hợp pháp, mới quy phạm. Nếu ông bảo ông cần đi thăm người mình yêu thì người khác lập tức sẽ cho ông có vấn đề về tác phong, tình cảm không lành mạnh, hoặc đang trở thành “xét lại”. Gọi tình yêu là “vấn đề”, hôn nhân là “giải quyết vấn đề”, thật ra là xuyên tạc ngôn ngữ Trung Quốc và sỉ nhục tình cảm của con người. Nhưng ông vẫn phải theo thói tục, vẫn phải dùng thứ ngôn ngữ không sức sống, cứng ngắc đó để xin nghỉ phép. Rời khỏi cương vị công tác, rời khỏi một loạt công việc sự vụ căng thẳng và bộn bề, ông cảm thấy rất không an tâm. Rời khỏi văn phòng và phòng ở vốn thuộc về ông, nơi ông từng sống thoải mái, thích hợp và rất quen thuộc, dường như cũng chẳng là điều vui vẻ gì đối với ông. Nhưng người già cũng giàu óc tưởng tượng. óc tưởng tượng này khiến ông kích động thở không ra hơi. Thế là ông lẳng lặng bỏ đi. Ông đi tàu hỏa ngồi ghế cứng, ông đáp xe khách đường dài. Ban đêm nghỉ lại, bốn mươi hai người ở chung một căn phòng rộng. Mùi thuốc lá, mùi mồ hôi và cả mùi hôi thối bốc lên nồng nặc. Sáu bóng đèn tuýp bốn mươi oát sáng suốt đêm.
Ông cũng ngồi trên xe con chuyên điều cho cán bộ lãnh đạo cấp bậc như ông. Ngồi trên chiếc xe nhanh gọn, mềm mại như thế, trông ông ngon mắt như một cái bánh mì vừa mới ra lò, thơm phức mùi lúa mạch, mùi sữa bò, mùi trứng và đường, nướng đến vàng rộm. Ra khỏi chiếc xe như thế, ông vào ở một khách sạn chỉ dành cho khách nước ngoài và cán bộ cấp cao. Thiết bị điều hòa vừa mới lắp, khi mở thì như tiếng ong rừng bay lượn trên cánh đồng hoa. Bồn tắm trắng tinh có vòi hoa sen xinh xắn, tiện lợi, nước nóng đun bằng điện. Nhưng tất cả những thứ đó không mấy quan hệ với ông. Mọi thứ không do bản thân ông, tự mình ông quyết định, chẳng thà nói bản thân ông thích hợp hơn với làng quê miền núi xa xôi kia. Ông đến đấy tìm Thu Văn, tìm Đông Đông, tìm lại bác Trương còn chưa đi khỏi, tìm lại con người không may mà lại may mắn được nông dân tin cậy và quan tâm. Bây giờ ông đã rời khỏi nơi đó. Sau một đêm ở khách sạn cao cấp là bốn tiếng đồng hồ trên máy bay. Sau đó đến lượt chiếc Zim của ông. Thư ký ra sân bay đón ông để ông biết chắc ông đã là Thứ trưởng. Lại những dãy phố phồn hoa, đường cao tốc trắng xóa, lại đến đèn đỏ. Số dân và số xe đều tăng mạnh, cứ đến ngã tư lại phải dừng xe. Qua hai khúc ngoặt, xe giảm tốc độ rồi dừng hẳn. Bắt tay, cảm ơn. Ông mời lái xe cùng vào ngồi chơi một lát nhưng lái xe từ chối. Thư ký nhanh tay đỡ lấy tất cả những thứ vốn không có gì nhiều trong tay ông. Phòng thang máy sáng choang. Cô phục vụ tóc uốn chào ông. Ông lại trở về nơi mà những ai biết chức vụ của ông đều mỉm cười với ông. Chìa khóa cắm vào ổ. Ông không đưa chìa khóa cho thư ký mà tự mở cửa lấy. Ông không muốn bất cứ việc nhỏ nào cũng do người khác làm thay. Cửa mở, đèn bật sáng. Tường và sàn bằng hợp chất hóa học vẫn không một hạt bụi như ngày nào cũng có người dùng thuốc cọ rửa vậy.
Ông đã trở về, ngồi trên sofa. Truyen8.mobi
Hải Vân
Sự việc mới xảy ra hôm qua chăng? Sóng âm thanh của Hải Vân vẫn còn run rẩy bên tai ông chăng? Tiếng nói của cô còn truyền lan trong không khí chăng? Dù đã giảm gần đến số không, nhưng chưa phải là số không nên vẫn tồn tại. Lại còn thân hình thanh tú của cô, ánh sáng phát ra từ hình ảnh đó truyền lan đến góc nẻo nào của vũ trụ đây? Có thật cô không còn nữa chăng? Bây giờ, ở một góc xa xôi nào đó của vũ trụ, có lẽ còn nhìn thấy rõ cô chăng? ánh sáng tức thì của một ngôi sao thuộc hệ hành tinh khác để được người ta nhìn thấy còn phải mất hàng mấy trăm năm, vậy ánh sáng của cô thì thế nào? Chẳng sẽ trường cửu hơn bản thân cô sao?
Dù sao, đó là chuyện đã qua lâu rồi, là chuyện của đời trước. Đây cũng là tâm lý của người già chăng? Mỗi khi người đó nhớ lại sự việc những năm ba mươi, bốn mươi, năm mươi, thì cứ như là sự việc của đời trước? Một trăm năm sau rồi hai trăm, năm trăm năm sau, có còn ai hồi tưởng lại Hải Vân và những người như Hải Vân chăng? Những hồi ức ngọt ngào, cay đắng, chua xót và nóng bỏng đến chừng này của ông, năm trăm năm sau còn thấp thoáng xuất hiện trong tâm linh một chàng trai sống trong xã hội hạnh phúc, công bằng (nhưng nhất định chưa phải là thiên đường) lúc đó chăng?
Đời trước, kiếp trước, phải chăng ông và Hải Vân gặp nhau từ kiếp trước? Năm 1949, trời khu giải phóng là trời sáng láng, đánh thật hay, đánh thật giỏi a đánh thật giỏi, đánh thật hay, đánh thật giòn a thật giòn, thanh niên ơi, trái tim nóng bỏng tiến lên theo Mao Trạch Đông! Người ta đã hát những câu như thế khi giải phóng toàn Trung Quốc. Chiến tranh tàn khốc, hành quân gian khổ, thất bại tạm thời khi di chuyển, rút lui, hy sinh, đổ máu, bị thương, đói khát, cải trang lọt vào thành, mũ sắt và lưỡi dao găm của bọn hiến binh, những con mắt thâm hiểm của đồn bốt, tờ cáo thị của “Bộ tổng tư lệnh tiễu phỉ”. Không khí căng thẳng hồi ba cuộc chỉnh huấn, ba lần kiểm tra, kiểm thảo đi kiểm thảo lại, rồi sau khi các đảng viên cộng sản Trung Quốc trả một giá lớn nhất mà con người có thể trả thì quân Giải phóng như gạt đám cây khô, đẩy mớ đổ nát, xe tăng, pháo binh, kị binh cùng các đội múa lụa, đội trống con, đội ương ca đồng thời hành tiến. Vừa tiến vào thành phố là múa ương ca, là đánh vang trống con đeo lưng. Người ta phất phất lụa đỏ giải phóng cả nước Trung Quốc, người ta nhảy ương ca có thể nhảy tới thiên đường, còn khi nổi trống đeo lưng lên thì như gõ ra được công bằng, đạo nghĩa và của cải.
Ông lúc đó hai mươi chín tuổi, trên mép đã có hàng râu mờ xanh, mặc quần áo cán bộ màu xám, trước ngực và cánh tay đều cài, cuốn vòng băng “Ban tiếp quản quân sự thành phố..., thuộc Giải phóng quân nhân dân Trung Quốc”. ánh mắt và cử chỉ của ông - Trương Tư Viễn, tràn đầy thần sắc đắc thắng của Prômêtê, mang ánh sáng tự do, hạnh phúc đến cho loài người. Mỗi ngày ông có thể làm việc mười sáu giờ, mười tám giờ, cả hai mươi giờ nữa. Ông không biết mệt. Ông có sức mạnh xoay chuyển càn khôn. Ông đang xoay chuyển càn khôn. Ông trẻ hơn cả lớp người trẻ vì tiền đồ của ông là vô cùng. Ông có kinh nghiệm hơn cả lứa người già, vì ông là nhà cách mạng “lão thành”, hiếm như lông chim phượng, vẩy kỳ lân, chỉ chiếm mấy phần nghìn số dân trong thành phố. Ông đảm nhiệm chức vụ Phó chủ nhiệm Ban quân quản của thành phố quy mô cỡ vừa này. Hàng ngày ông tiếp cán bộ phụ trách tổ chức Đảng hoạt động bí mật, người chỉ huy quân đội đồn trú, đại biểu công đoàn và Hội sinh viên học sinh, cán bộ khoa học kỹ thuật, nhà tư bản, nhân sĩ làm binh biến thuộc quân đội Quốc dân đảng. Lời nói của ông, lý lẽ của ông, kể cả những từ ông ưa dùng, nào khắc phục, nào giai đoạn, nào thấu suốt, nào quán triệt, nào kết hợp, nào giải quyết, rồi phương châm, đột phá, xoay chuyển..., tất cả đều là những điều mới mẻ chưa từng có đối với tuyệt đại đa số dân chúng trong thành phố này. Ông là hóa thân của Đảng Cộng sản, hóa thân của cách mạng, hóa thân của trào lưu mới, hóa thân của tiếng hát khải hoàn, của thắng lợi, của uy tín, và quyền lực của ông đột nhiên lớn hẳn lên, thậm chí vô hạn độ. Mỗi lời nói của ông đều được lắng nghe, được ghi chép kỹ lưỡng, được học tập thảo luận, được lĩnh hội sâu sắc, quán triệt chấp hành và lập tức thu được thành công, hiệu quả. Chúng ta muốn thay tiền ngụy, ổn định vật giá, thế là tiền ngụy được thay, vật giá được ổn định. Chúng ta cần chấn chỉnh trị an, duy trì trật tự, thế là bọn lưu manh kẻ cắp mất tiêu, đêm chẳng phải đóng cửa, ngoài đường không ai thèm nhặt của rơi. Chúng ta cần cấm hút xách, đĩ điếm, thế là lập tức “tiệm cơm đen” và nhà chứa đi tong. Chúng ta muốn sao được vậy. Chúng ta không muốn cái gì thì cái ấy phải biến!
Một hôm ông đang giảng giải “Chúng ta cần...” với cán bộ chính quyền thành phố thì một cô gái thanh tú bước vào, áo sơ mi trắng lóa mắt. Bây giờ nghĩ lại, đấy chẳng qua là một cô bé con, cũng như dãy phố dài đi mãi không hết hồi nhỏ, đến lúc lớn lên hóa ra chỉ là một con hẻm. Truyen8.mobi
Lúc ấy cô bé bao nhiêu tuổi nhỉ? Mười sáu, tuổi thực mới mười sáu, nhỏ hơn ông mười ba tuổi. Gầy gầy, đôi mắt to nhiệt tình, dễ tin và long lanh. Cô gái bước vào, khi nói đôi mắt nhìn dán vào ông. Cô muốn nhìn ông vì ông là Đảng. Khi ấy cô là học sinh một trường do giáo hội mở, là Chủ tịch Hội học sinh tự trị (sau này bỏ hai chữ tự trị đi, không rõ vì sao). Các bạn cô tham gia buổi liên hoan giữa quân và dân ở công viên, chào mừng ngày giải phóng và thảo luận lịch sử phát triển của xã hội nên đã va chạm với ban giám hiệu và mấy bà sơ người nước ngoài. Hải Vân xúc động kể hết cho ông nghe đầu đuôi sự việc, nói đến mức máu ông cũng sục sôi lên... Sau khi sự việc kết thúc bằng thắng lợi triệt để của những người Trung Quốc trẻ tuổi, Hải Vân lại đến:
- Tất cả các bạn đều muốn mời đồng chí đến nói chuyện một buổi về ý nghĩa thắng lợi của cuộc đấu tranh.
- Tất cả các bạn? Thế còn em? - Ông hỏi.
Tại sao ông lại hỏi như thế? Ông hỏi như thế có ý gì khác không? Chỉ biết cô gái không còn nhỏ nhưng cũng chưa lớn này xông vào phòng làm việc của ông khiến ông vui thích, chẳng khác nào con bồ câu trắng khiến cho bầu trời xanh trở nên gần gũi, con cá nhỏ làm mặt biển sinh động hơn lên. Ông cảm thấy thích đôi mắt trong sáng của cô.
- Em thì càng không phải nói. Em muốn ngày nào cũng được nghe anh nói chuyện. Truyen8.mobi
Tại sao cô trả lời như thế nhỉ? Lẽ nào đó không phải là tình yêu? Tất nhiên, đó là tình yêu nhưng yêu là yêu Đảng. Chuông tinh tang tinh tang, ánh lửa màu lam xẹt trên đầu, ông và Hải Vân đi xe điện có đường ray. Lúc ấy chưa có nhiều xe con, lúc ấy ông chưa chú ý mỗi lúc đi ra ngoài phải có xe con, lúc ấy xe con chưa có ý nghĩa lớn như sau này. Người lái xe điện bắt tréo chân, bàn chân nhấn chuông, vừa buông tay cầm ra, cửa xoạt một cái đóng ngay lại. Họ không có chỗ ngồi, mỗi người nắm lấy một vòng nhựa trắng treo lủng lẳng bằng dây da. Đứng như vậy mà Hải Vân vẫn không ngừng kể:
- Lớp chúng em có hai đứa là đặc vụ, bây giờ chúng rất hoảng sợ. Chúng tung tin không quân của Tưởng Giới Thạch bỏ bom san phẳng Thượng Hải rồi. Chúng em tổ chức cuộc họp đấu tranh, ngay trong buổi đấu tranh đó có bốn bạn nộp đơn xin vào Đoàn... Chúng em tổ chức thảo luận nhân sinh quan cộng sản là thế nào, “Cái quý nhất của con người là cuộc sống, con người chỉ sống có một lần mà thôi...”. Chúng em chép câu nói đó của Paven Coócxaghin lên báo tường đấy!
Họ bước vào hội trường. Các học sinh nữ ra sức vỗ tay, tiếng vỗ tay như sóng dậy. Đôi mắt nào cũng đen, cũng sáng, lấp lánh những hạt lệ long lanh vì sùng kính và vui sướng. Micrô hỏng, lúc đầu không ra tiếng, sau thì cứ ù ù mãi không thôi. Muốn sửa micrô phải mất nửa giờ. Hải Vân đứng ngay lên bục nói:
- Các bạn ơi, ta cùng hát một bài nhé!
- Phải đấy! - Tiếng trả lời đều tăm tắp, hơn cả trên lớp học.
- Các bạn góc này là bè một, theo thứ tự sang phía này là bè hai, bè ba...
Hải Vân vung tay chia đám học sinh thành bốn bè. Hàn Tín chỉ huy quân đội năm xưa chắc cũng không nhanh nhẹn bằng cô. Truyen8.mobi
Chính phủ dân chủ yêu mến dân à,
yêu mến dân...
Ân tình của Đảng Cộng sản à, ân tình...
Nói sao xiết à, nói sao xiết... sao xiết...
A hu hây hây, ý hu a hu hây, a hu, ha hu...
Hây hây! Hây hây! Hây hây! Hây hây...
Cả hội trường đều đang hây hây, hây hây, hây hây như đang khiêng gỗ, đập đá, mở núi, rèn sắt. Phải rồi, đúng là rèn sắt.
Chúng ta tất thảy đều là thợ nấu thép,
Đánh chìa khóa, mở hạnh phúc...
Mau mau rèn, tay giơ cao,
Nện xuống, nện xuống, nện...
Phần hòa thanh bắt đầu. Chỉ có từ trái tim những thiếu nữ đầy nhiệt tình, vui vẻ và yêu lý tưởng cách mạng thiêng liêng mới cất lên được tiếng hát làm rung động lòng người đến thế. Hải Vân chỉ huy, tóc cô phất phới như ngọn lửa. Trương Tư Viễn nhìn thấy tình cảm xúc động đã làm cho tấm thân trẻ trung của cô run rẩy như thế nào. Cô là Lưu Hồ Lan, là Zôia, là tuổi xuân cách mạng. Cuối cùng micrô đã chữa xong, ông bắt đầu nói chuyện.
- Các bạn đoàn viên thanh niên!
Vỗ tay.
- Các bạn trẻ, chào các bạn! Xin gửi tới các bạn lời chào cách mạng, lời chào chiến đấu!
Vỗ tay. Truyen8.mobi
- Các bạn là người chủ của xã hội mới. Các bạn là người chủ của cuộc sống mới. Máu của các liệt sĩ đã mở ra con đường huy hoàng rộng rãi. Trên con đường đó, các bạn sẽ đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác!
Gật gù tán thành, ghi lia lịa vào sổ tay không sót một chữ nhưng vẫn không ảnh hưởng tới vỗ tay nhiều đợt.
- Lịch sử của Trung Quốc, lịch sử của nhân loại 10000 đã bắt đầu một trang hoàn toàn mới. Chúng ta không còn là nô lệ nữa, không còn là những kẻ đáng thương mặc cho số phận chi phối. Chúng ta không còn phải thở dài, không còn phải rơi nước mắt nữa... Chúng ta sẽ dùng đôi bàn tay tạo dựng nên tương lai của chúng ta. Những gì đã mất đi, chúng ta phải giành giật trở lại! Những gì còn chưa có, chúng ta sẽ sáng tạo ra. Sau khi tiêu diệt bóc lột, tiêu diệt áp bức, tiêu diệt thói tự tư, lạc hậu và bất nhân bất nghĩa, chúng ta có mất chỉ là mất xiềng xích, chúng ta được là được cả thế giới...
Vỗ tay nhiệt liệt hơn nữa. Ông trông thấy những giọt lệ xúc động của Hải Vân. Lệ lăn quanh mi mắt của các cô học sinh. Cờ đỏ, tháp đèn, kèn tiến quân và trạm thủy điện lấp lánh trong mắt lệ. Cái hôm ấy, thế quái nào ông nói thao thao, nhiệt tình trào dâng như vậy nhỉ? Ông nói bao nhiêu lời rỗng tuếch và ấu trĩ. Nhưng lòng ông chân thành, tin tưởng, các cô gái cũng tin tưởng. Tất cả quá khứ đã bị ngọn lửa cách mạng thiêu thành tro, còn nắm trong tay họ là cuộc sống mới, lịch sử mới, như chiếc vòng nhựa trắng muốt, nhẵn nhụi, tròn trịa trên tàu điện vậy... Truyen8.mobi
Sau đó là gửi thư cho nhau, gọi điện thoại, gặp mặt, đi dạo, chơi công viên, xem phim, ăn kem que và kem cốc. Ông và Hải Vân ở bên nhau. Nhưng điều chủ yếu không phải ở công viên, phim và kem que mà ở những bài giảng chính trị, những câu hỏi của Hải Vân và lời giải đáp, phụ đạo của ông. Ông như Chúa Trời toàn năng, có thể giải đáp chính xác, không chút sai lầm mọi câu hỏi của Hải Vân về thế giới, về Trung Quốc, về cuộc đời, về lịch sử Đảng, về Liên Xô và về công tác của chi đoàn thanh niên. Hải Vân nhìn ông bằng ánh mắt chân thành, sôi nổi và trang nghiêm. Ông không giữ nổi mình được nữa, ông ôm choàng Hải Vân vào lòng, hôn cô. Cô không hề chống cự, không hề phòng bị cho mình, không hề nghi ngại, thậm chí cũng không cả thẹn thùng nữa. Cô chỉ một niềm mến mộ ông, sùng bái ông, phục tùng ông. Ông chẳng cũng cảm thấy cô xiết bao gần gũi đó sao? Chẳng phải ngay ánh mắt đầu tiên, ông đã nhận ra cô là người thân nhất của mình sao? Mọi lời khuyến cáo của cấp trên và đồng nghiệp chẳng mảy may có tác dụng đối với ông, cũng như sự phản đối kịch liệt của ba má Hải Vân đối với cô chỉ là nước đổ lá khoai.
Họ cưới nhau. Ông tròn ba mươi tuổi, còn Hải Vân kể cả tuổi mụ mới mười tám. Tình yêu và cách mạng đua nhau chạy trên con đường lớn tràn đầy ánh nắng. Vì lấy chồng, Hải Vân không học hết trung học, cô làm nhân viên đánh máy ở cơ quan Đảng ủy. Truyen8.mobi
Năm 1950, họ sinh đứa con đầu lòng. Khi đứa trẻ vừa ra đời, tình hình chiến trường Triều Tiên có biến chuyển lớn, quân Chí nguyện Trung Quốc sang Triều Tiên tham gia chiến đấu. Còn ở thành phố này xảy ra một vụ phá hoại của bọn phản cách mạng. Vì phải chi viện tiền tuyến, phải tuyên truyền, phải đấu tranh với bọn phản cách mạng, hơn một tháng liền ông chưa ghé qua nhà lần nào, tuy nơi làm việc của ông chỉ cách nhà có ba cây số. Hôm ấy, đúng lúc có cuộc họp quan trọng, ông nhận được điện thoại của Hải Vân báo tin con sốt rất cao, rất nguy cấp.
- Anh đang bận lắm! - Ông trả lời.
Điện thoại cúp ngay. Ông như nghe thấy Hải Vân khóc. Ông chợt mềm lòng và tự trách mình. “Họp xong ta phải về mới được”, ông tự nhủ. Thật ra nếu ông thực sự muốn về nhà thì ông đã về từ lâu rồi. Nhưng ai cũng bận, cả trưởng phòng lẫn cán sự đều phải làm việc đêm, liền tù tì bao nhiêu ngày chẳng ghé qua nhà. Không những chỉ thứ bảy, chủ nhật, mà cả Tết dương lịch và Tết ta, ai cũng bận rộn với công tác. Cách mạng không có quy chế nhất định. Có quy chế nhất định thì đâu còn là cách mạng nữa? Làm việc thêm một phút thì cách mạng thế giới thắng lợi sớm một phút, nhà ổ chuột ở Newyork được ánh mặt trời soi rọi sớm một phút, những nỗi khổ như đại biểu Triều Tiên trình bày trong hội nghị bảo vệ hòa bình sẽ tiêu tan sớm một phút. Hôm ấy tan họp đã là một giờ bốn mươi phút sáng. Ông có ý kết thúc cuộc họp sớm một chút. Một bọn phản cách mạng dính líu với gián điệp nước ngoài đã bị trinh sát phát hiện, ta giăng ngay lưới, hai giờ sau thì bắt đầu cất vó. Nhân khoảng trống này, ông về nhà. Lúc bước qua cổng, ông còn xem đồng hồ, nhưng...
Đứa bé, con đầu lòng của ông và Hải Vân đã tắt thở.
Hải Vân ngây dại cả người, đôi mắt ngơ ngác trỗng rỗng của cô khiến ông há hốc mồm hít một hơi khí lạnh. Ông tự kiểm điểm, ông khóc, thậm chí ông toan quỳ trước mặt đứa con đã chết và người mẹ trẻ ngây dại, nhưng cô vẫn như gỗ đá.
- Nhưng em không thể chỉ nghĩ về mình, Hải Vân ạ. Chúng ta đâu phải người thông thường, chúng ta là đảng viên cộng sản, là người Bônsêvích! Ngay lúc này đây, máy bay B.29 của Mỹ đang ném bom Bình Nhưỡng, hàng trăm ngàn trẻ em Triều Tiên bị chết vì bom napan và bom đạn của chúng nó... Truyen8.mobi
Ông bỗng kích động hẳn lên, nói biết bao lời lẽ mà sau này nghĩ lại thấy cao sang, xa vời và không thể tất nhân tình, nhưng lúc đó là hết sức nghiêm túc và trang trọng. Tới giờ rồi, nhân viên cảnh vệ giục ông, ông vội vã ra đi.
Từ đó, ông và Hải Vân trở nên xa lạ. Hải Vân vẫn là trí thức tiểu tư sản chưa từng trải, chưa cải tạo và rèn luyện đủ mức. Tư tưởng những người này thường trống rỗng, hành động của họ thường dao động. Hải Vân vừa tầm thường lại vừa nhỏ mọn. Còn theo cách nhìn của Hải Vân, có lẽ ông ngày càng lạnh lùng, vô tình, ích kỷ, sáo rỗng. Ông ý thức được trách nhiệm của mình, ông tự trách đã làm lỡ việc học của cô, thậm chí làm tan vỡ hạnh phúc của cô. Sau nhiều cố gắng của ông, Hải Vân vào học khoa văn học nước ngoài, một bộ môn mà Hải Vân rất thích ở một trường đại học nổi tiếng tại Thượng Hải. Trên sân ga, khi còi tàu tu tu ba tiếng, khi bản nhạc Quảng Đông Vui vẻ bình an vang lên, khi đầu máy phì phò thở mấy hơi nặng nề, khi Hải Vân ăn mặc giản dị theo lối học sinh, tóc gom lại bằng một sợi dây chun thò đầu qua cửa sổ toa vẫy tay tạm biệt ông, ông nhìn thấy vẻ rạng rỡ trên khuôn mặt tươi cười của cô. Yêu đương, hôn nhân, cuộc sống gia đình thu gọn đến mức nhỏ nhất, sự ra đời và cái chết của đứa con - tất cả dường như chưa từng thực sự xảy ra, Hải Vân vẫn là Chủ tịch Hội học sinh tự trị một trường nữ học của giáo hội. Khi đến trường đại học ở Thượng Hải, cô có thể vẫn chỉ huy hàng ngàn bạn học cất cao tiếng hát “Trời khu giải phóng là trời sáng láng”, còn ông vẫn là nhà cách mạng “lão thành” trẻ trung, một cán bộ lãnh đạo làm việc quên mình. Quan hệ giữa họ vẫn chân chất, thuần khiết và cao thượng như thế. Đúng thế, nếu không gặp gỡ thì không có tình bạn, tình yêu; nếu không xa nhau thì chẳng nảy sinh tình cảm quyến luyến.
Hải Vân đi rồi, họ gửi thư cho nhau. Ông nhớ Hải Vân, nhớ lắm, nhớ khổ nhớ sở. Hồi đó đang là những năm tháng sục sôi, “tam phản, ngũ phản”(1) rồi đánh “hổ dữ”. Mấy đơn vị của phong trào do ông lãnh đạo, tổng cộng lôi ra được mười bốn con hổ kếch xù tham ô quá con số trăm triệu tiền hồi đó; tuy sau khi phúc tra, thực sự đủ mức đó chỉ còn có hai tên, nhưng ông vẫn tràn đầy niềm vui thắng lợi. Khi truy quét bọn phản động kết hợp với việc học tập Lời nói đầu về tài liệu của tập đoàn phản cách mạng Hồ Phong(2), mọi người cùng phát giác, kiểm điểm, kê khai, truy xét và đấu tranh. Tìm ra được súng, điện đài, lần ra được tên phản cách mạng này khác, lại xét rõ được lý lịch thật của vô số người. Hết cuộc vận động này đến cuộc vận động khác, họ đang gạn dòng nước đục đầy bùn đất của thế giới cũ.
Năm 1956, ông được cử giữ chức Bí thư Thị ủy của thành phố. Nhất cử nhất động của ông đều ảnh hưởng tới ba mươi vạn dân toàn thành phố. Đến cả cái chau mày, nụ cười mỉm, vẻ mặt, ánh mắt, cách vung tay, dáng chân bước của ông cũng được mọi người chú ý. Ông là cả thành phố, ông là cả Thị ủy, ông là cái đầu, trái tim, là chủ trương chính sách. Ông dốc hết tinh lực để làm tốt công tác của thành phố, bất kể là diệt ruồi hay xây dựng nhà máy. Thành phố ông bao giờ cũng đi đầu trong mọi việc. Ông trở thành một bộ phận của cỗ máy lớn lao và huy hoàng đó. Khi cỗ máy vận hành, ông cảm nhận được sự giác ngộ, trí tuệ, tinh lực và tinh thần trách nhiệm của mình, cảm nhận được sức lực và ý nghĩa tồn tại của mình. Không có Thị ủy, không có sự chỉ đạo của ông đối với Thị ủy thì ông cũng không tồn tại.
Nhưng chuyện của ông với Hải Vân vẫn lủng củng. Học đại học hết một học kỳ, nghỉ đông Hải Vân về nhà. Xa cách làm thức tỉnh tình yêu trong họ. Họ nói chuyện với nhau về Flôbe, Môpátxăng. Ông chẳng hiểu gì về văn học Pháp cũng như Hải Vân mù tịt về công tác lãnh đạo của Thị ủy. Cách nói và những câu hỏi của ông khiến Hải Vân bật cười ha hả. Hải Vân hiểu ông muốn làm cho cô vui nên đã không ngại nhầm lẫn nực cười. Đáp lại, cô cũng quan tâm tới cuộc bầu cử và dự toán ngân sách của thành phố. Họ cùng nhau làm món cá, ông phát hiện kỹ thuật nấu nướng của Hải Vân hơn đứt đầu bếp ngoại hạng trong khách sạn. Nước sốt rưới lên cá gồm những thứ gì vẫn còn là một câu đố. Sau bữa “sủi cảo” ngày Tết là hội hoa đăng đêm rằm tháng giêng. Rồi Hải Vân lại phải ra đi. Trước lúc cô đi có một cuộc họp quan trọng, ông không ra ga được. Hải Vân gửi thư về nói cô lại có mang. Ông nhíu mày bảo cô đi phá thai khiến cô rất tức giận. Bốn tháng liền cô không viết thư cho ông. Kỳ nghỉ hè, Hải Vân bụng kềnh càng đã làm xong thủ tục xin nghỉ học trở về nhà. ánh mắt buồn rầu của Hải Vân như trách móc: “Chúng mình đã để mất một đứa con rồi đấy!”. Ông cũng cảm thấy không phải nên sau khi cô sinh nở xong, ông kiếm một bà giúp việc rất tốt, ngoài ra bác sĩ giỏi nhất của bệnh viện nhi đồng mới thành lập trở thành khách thường xuyên của gia đình Bí thư. Cô chỉ xin nghỉ học nửa năm, thế mà nghỉ đúng một năm vì cô không nỡ rời đứa con thứ hai và cũng là đứa con duy nhất của họ. Trương Tư Viễn cho rằng đã thế, cô không cần học nữa. Học đại học hay không đối với cô chẳng có gì quan trọng. Có học đại học hay không, cô cũng vẫn được tôn trọng, vẫn có đủ điều kiện tốt để công tác. Truyen8.mobi
Nhưng mà không, Hải Vân nhất quyết đi học. Cô cũng không chịu đổi sang học một trường ở ngay thành phố. Kiên quyết như thế, vậy mà đêm trước ngày lên đường, nước mắt cô rỏ cả xuống đầu bé Đông Đông vừa đầy tuổi tôi...
Gió giật tung với gió, nước xoáy lộn với nước, người mâu thuẫn với người. Tự họ cũng không bằng lòng với mình. Thế giới và cuộc đời đầy rẫy mâu thuẫn. Trăng khuyết còn có lúc tròn nhưng ai dám quả quyết vầng trăng vừa tròn ấy đúng là vầng trăng khuyết lẹm và nhợt nhạt hôm trước? Bướm tằm chết cứng thì lại có bao nhiêu tằm con ngốn lá dâu, đương nhiên ai cũng biết tằm này đã không còn là tằm kia nữa rồi. Nước sông cuộn chảy, sóng này tiếp sóng kia, nhưng sóng trước và sóng sau, biết tìm đâu ra sự khác nhau và mối liên hệ giữa chúng?
Hải Vân ơi, Hải Vân? Anh hiểu em chăng? Em hiểu anh chăng? Tại sao em không tha thứ cho anh? Và tại sao em lại tha thứ cho anh?
Có những lời bóng gió. Thành tâm, ác ý và tâm địa khôn lường cũng có. Trương Tư Viễn nổi trận lôi đình. Lẽ nào tôi quản được mấy chục vạn con người trong thành phố mà lại không quản nổi cô sao? Trong thâm tâm, thậm chí ông đã gào thét những lời ngang ngược vô lý đó. Nhưng không hiểu tại sao khi Hải Vân vừa xuất hiện trước mặt ông, khi ông nhận ra cô mặc toàn quần áo cũ của mình mà bỏ lại hết những bộ quần áo sang trọng ông mua cho cô, ông như người rỗng ruột, cả một câu cứng rắn cũng không thốt nên lời. “Vì con của chúng ta...”. Người van xin lại chính là ông. Hải Vân im lặng. Cô khóc một trận rồi thôi học, đồng ý cắt đứt quan hệ với người bạn trai cùng học một trường. Chưa tốt nghiệp cũng chẳng sao, Hải Vân về trường sư phạm chuyên khoa ở ngay thành phố làm trợ giáo. ít lâu sau, cô còn được cử làm Phó bí thư đảng bộ khoa. Thế là Trương Tư Viễn an tâm, huống hồ Hải Vân lên lớp hay về nhà đều có xe của Thị ủy đưa đón.
Nhưng sét đánh giữa ban ngày. Trong cuộc đấu tranh chống phái hữu năm 1957, cô bị lôi ra.
- Tôi thực không ngờ cô lại trụy lạc tới mức đó. Sao cô dám khen những cuốn tiểu thuyết chống Đảng đó? Cô là người thế nào? Cô quên cả rồi sao?
Ông chắp tay sau lưng, bước tới bước lui, lập trường vững vàng, mặt sắt không nể tình riêng.
- Chỉ có cúi đầu nhận tội, làm lại từ đầu, đổi mặt rửa lòng, thay xương thoát xác! Truyen8.mobi
Cứ mỗi một tiếng của ông, Hải Vân lại co rút lại như bị những mũi kim đâm vào người. Sau đó cô ngẩng đầu lên. Trương Tư Viễn giật mình, nhận thấy ánh mắt cô lạnh như băng... Một tháng sau, Hải Vân đề nghị ly hôn. Ông vẫn muốn cứu vãn nhưng tình hình mọi mặt cho thấy ly hôn là điều không tránh khỏi. Lần cuối cùng ông trông thấy Hải Vân sau khi đã làm xong thủ tục ly hôn, thậm chí ông còn phát hiện vẻ vui mừng trên mặt cô. Điều đó khiến ông hết sức tức giận, tự nhủ: “Trụy lạc rồi, trụy lạc thật sự rồi!”.
Hỡi chiếc lá đầu cành, mỗi độ xuân sang em non tươi đến thế, tràn đầy sức sống đến thế! Em vui sướng tiếp nhận mưa xuân và nắng sớm. Em đưa đẩy tấm thân trong gió xuân ấm áp, em gọi chim hót, em điểm xuyết sân nhà, đường phố, ruộng đồng và trời xanh. Thậm chí em cũng muốn nói chuyện, muốn ngâm thơ, muốn cầu chúc cho những đôi bạn trẻ đang yêu nhau say đắm nhờ bóng râm của em. Chẳng thế hay sao, lúc hoàng hôn ai đi qua cạnh em sẽ nghe thấy tiếng nói du dương của em. Em chờ đợi mùa hè đến để sum suê, thậm chí em tình nguyện chịu đựng mùa thu hiu hắt, cuối cùng khi rơi xuống, em chẳng hề than thở một lời. Bởi vì em đã được sống, được lớn lên và đã yêu. Tuy em chỉ là cái lá cỏn con, nhưng em đã làm được tất cả những gì có thể làm cho cây, cho chim, cho người tình. Nhưng nếu giữa mùa xuân, giữa lúc mùa hạ rực rỡ ánh nắng vừa chợt đến mà em bị đứt rời ra thì sao? Em không rơi lệ sao? Em không luyến tiếc sao? Tuy trên cây còn ngàn vạn cái lá, tuy trong mùa xuân sau lại có ngàn vạn cái lá như thế, nhưng trong tương lai có thể dự kiến cây có lẽ không bao giờ già cỗi, nhưng chiếc lá là em sẽ chẳng bao giờ còn sinh ra nữa. Cho mãi tới mai sau, dù trái đất tiêu tan, nhưng tinh vân trong vũ trụ sẽ lại kết hợp lần nữa để thành một địa cầu mới, còn em sẽ chẳng bao giờ được ánh dương và mùa xuân ve vuốt, sẽ chẳng bao giờ em lại được thầm thì những lời tốt đẹp.
Nhưng xe cứ phóng vun vút, mỗi giờ sáu mươi cây số. Xe lửa cứ lao nhanh, mỗi giờ một trăm cây số. Máy bay rạch ngang bầu trời, mỗi giờ chín trăm cây số. Vệ tinh nhân tạo phát sóng, mỗi giờ hai vạn tám ngàn cây số. ù ù, ầm ầm, tốc độ kèm theo tiếng vang động oai nghiêm.
Mỹ Lan
Mỹ Lan là một con cá. Mỹ Lan là một con thiên nga trắng lốp. Mỹ Lan là một đóa mây. Mỹ Lan là chiếc kìm cặp chặt.
Hải Vân vừa đi khỏi, Mỹ Lan đã đến. Rất có thể đây là sự đồng tình sắp đặt của rất nhiều người quan tâm tới ông. Từ lâu họ đã không tán thành một Bí thư Thị ủy sống chung với một cô bé con. Mỹ Lan khắp người thơm tho bóng láng. Mặt Mỹ Lan trắng trẻo bè bè. Mỹ Lan kiên quyết đến lấp chỗ trống do Hải Vân để lại như tất cả đã được định sẵn. Cô ta tiếp nhận chức vụ Bí thư phu nhân cũng vững tin và không cho phép hoài nghi như ông nhận chức vụ Bí thư vậy. Khi nào cô ta tập trung suy nghĩ, vẻ mặt rất khó đoán, chỉ trên trán xuất hiện hai nếp nhăn thẳng đứng hơi có vẻ hung ác. Nhưng hễ nhìn thấy Trương Tư Viễn, hai nếp nhăn này liền biến mất và nụ cười mê hồn hiện ra. Sự có mặt của cô ta khiến cuộc sống của Trương Tư Viễn biến đổi hẳn. Quần áo, ăn uống, chỗ ở, nơi đi, tất cả đều tiến vượt bậc.
- Vì công tác của anh mà... Truyen8.mobi
Mỹ Lan lúc nào cũng nói vậy khiến ông cảm thấy danh chính ngôn thuận, yên tâm cả tình lẫn lý. Sofa cũ đổi thành sofa mới, gấm bọc màu vàng óng lấp la lấp lánh. Ông thả mình trên đó, thoải mái nhưng lại thấy mệt mỏi. Ông mơ hồ có ấn tượng, hơi một tí Mỹ Lan lại đến phòng hành chính đề nghị cái gì đó. Ông không tán thành, bảo:
- Không nên tùy tiện nêu yêu cầu gì đó ra. Dùng cho sinh hoạt không cần phải thật đẹp. Sofa cũ dùng vẫn tốt, đổi làm gì?
Mỹ Lan cười rất tươi:
- Nghe anh nói kìa! Anh bận đến quên cả mọi thứ, đến nỗi chưa lão mà đã già! Chẳng mấy khi anh được về nhà nghỉ ngơi chốc lát, vậy sao lại không nên làm cho điều kiện sinh hoạt tốt hơn lên chút ít nhỉ?
Ông không nói gì nữa. Ông đang quyết tâm thực hiện luyện thép. Nhiều gia đình đã đập nồi cả rồi. Chống phái hữu, chống hữu khuynh, chống bảo thủ, tình hình bức bách, lâu nay thần kinh ông luôn căng thẳng. Một cái sofa mềm mại mới tinh cũng như một người vợ dịu hiền mới tinh, đối với ông quyết chẳng phải cái gì xa xỉ. Chỉ trong lúc bất chợt, ông mơ hồ cảm thấy cuộc sống của mình tuân theo cách sắp đặt của Mỹ Lan, có khi thậm chí còn bị cô ta xỏ mũi. Điều đó khiến ông có chút không vui. Có lúc ngẫu nhiên hơn nữa, hình bóng một Hải Vân xinh xắn, mảnh mai và thuần khiết lướt qua mắt ông, tim nhói một cái, ông mở to mắt thì chẳng thấy đâu nữa. Dường như một thân cây mảnh mai vừa lướt qua cửa kính xe hơi. Ông định thần nhìn, cái cây ấy đã bị bánh xe bỏ lại xa tít về phía sau. Ông không có thời giờ mà nhớ tiếc, không có thời giờ mà thở than.
Biến đổi
Cảnh ngộ và con người, mối quan hệ giữa hai bên là thế nào? Ngồi trên sofa bọc gấm vàng, hút thuốc lá thơm Gấu Mèo có đầu lọc, dài giọng ra nói à ờ, việc này, việc này, cứ nói một câu là bao nhiêu người ngồi bên ghi ghi chép chép. Tất cả mọi người đều tỏ ý tôn kính ông - cũng có thể nói đôi lúc là tươi cười lấy lòng ông. Bất kể lúc nào, dù ngồi trên xe con, xem kịch, ăn cơm hay mua đồ, ông đều nhận thấy vị trí đặc biệt tôn quý của mình trong cuộc sống. Ông Bí thư Trương ấy rốt cuộc có những gì khác với Trương Tư Viễn giáo viên văn hóa Bát lộ quân quấn xà cạp rồi Chính trị viên mới lên chức sau hai ngày hai đêm bò toài trong cỏ rậm để tránh cuộc càn quét của quân địch? Họ là hai người khác nhau chăng? Lẽ nào mục tiêu phấn đấu gian khổ chẳng phải để giành lấy chính quyền, nắm giữ chính quyền, cải tạo Trung Quốc, cải tạo xã hội hay sao? Lẽ nào trong cỏ rậm, trên giường lò ấm áp của bà mẹ chủ nhà, trên giường lò xo hay trên giường đệm mút êm ái, ông chẳng đều hiến dâng thân mình, sức lực, ngày cũng như đêm cho sự nghiệp của cùng một Đảng vĩ đại hay sao? Lẽ nào ông không luôn luôn ghi nhớ những tháng năm cực kỳ gian khổ, ghi nhớ lý tưởng cách mạng trác việt, cao cả và cho đó là vinh quang hay sao? Thứ chủ nghĩa vô chính phủ tiểu tư sản, thứ “cách mạng” coi thắng lợi là diệt vong có liên quan gì với hiện thực, với nhân dân của chúng ta? Hay là họ đều giống nhau? Thế thì tại sao ông lại sợ mất sofa, sợ mất giường đệm mút và xe con đến thế? Ông còn có thể vẫn thân mật qua lại, ngủ trên giường lò ấm áp của bà cụ chủ nhà được nữa không?
Ông sợ mất chức vụ lãnh đạo quyết không chỉ vì điều kiện ưu việt trong cuộc sống, ông tự giải thích như thế. Ông sợ mất Đảng, mất cương vị chiến đấu, mất vị trí quan trọng trong đội ngũ vĩ đại này. Ôi vị trí, vị trí, dường như vị trí còn quan trọng hơn cả con người. Mấy năm nay, ông chủ trì hết cuộc vận động này đến cuộc vận động khác. Chính mắt ông nhìn thấy bộ dạng thiểu não của những người để mất vị trí. Nắm tóc lôi ra, xác định tính chất, đó là sức mạnh tự tại đáng sợ, lớn mạnh gấp ngàn lần chỉ dụ của Thượng đế, chiếu đòi của Diêm vương, nguyện vọng, ý chí và tình cảm của bất kỳ ai và của biết bao nhiêu người. Ông từng là Bí thư Thị ủy, ông tưởng mình là chúa tể của cả thành phố, nhưng khi Hải Vân bị lôi cổ ra, bị định rõ tính chất thì sau đó, ông chẳng còn cách gì khác để nghĩ ra. Tự tay ông đã xử lí bao vụ lôi cổ và “định tính”, hết vụ này đến vụ khác. Chỉ trong một đêm, một cán bộ lãnh đạo năng nổ hăng hái đã trở thành cục cứt chó không ai thèm nhắc đến. Truyen8.mobi
Đôi lông mày vẫn giương lên trước kia bây giờ cụp xuống, ánh mắt sắc sảo bây giờ trở nên đáng thương, tấm thân thẳng đứng còng hẳn xuống, vẻ mặt sáng rỡ bây giờ nhợt nhạt tái xanh. Có một cách khá thô để so sánh với bộ mặt bị đấu tố, đó là “như bị hun bằng hơi rắm”. Đó thật là một phép phù thủy, một loại pháp thuật không hề kém chút nào so với biến đứa trẻ nói dối thành con lừa, biến công chúa xinh đẹp thành con cóc, biến một ông vua oai hùng thành kẻ ăn mày hủi cùi.
Nhưng ông không ngờ pháp thuật này lại rơi xuống đầu ông. Trong nhiều cuộc vận động, ông thường lên lớp cho cấp dưới và quần chúng: “Trong đấu tranh, giai cấp vô sản sẽ cảm nhận được niềm vui thắng lợi; đối với chúng ta, đấu tranh là công việc thuận tay quen làm. Chỉ có giai cấp hủ bại mới sợ hãi, đau lòng với đấu tranh trước ngày bị diệt vong”. Vậy tại sao năm 1966, khi vừa nghe tiếng chiêng trống của Hồng vệ binh, tim ông đã đập mạnh?
Sự việc qua đi rồi nhưng ông thường nhớ lại cái ngày đã đến ấy. Khi thông tri “16 tháng 5” vừa truyền đạt xuống, ông vẫn như những lần đón các cuộc vận động khác, tuy căng thẳng đấy nhưng lại vui mừng. Ông biết những cuộc vận động như thế này vừa không có tình nhưng lại vừa vĩ đại và thiêng liêng. Nhưng lần này ngay thoạt đầu thế đi đã rất hung mãnh. Gió to sóng lớn cũng không đáng sợ, ông chỉ có cách đón sóng gió mà đi lên. Vả chăng ông tin chắc tất cả là nhằm phòng xét lại, chống xét lại, dùng thủ đoạn cách mạng để cải tạo xã hội, cải tạo Trung Quốc, cải tạo lịch sử. Đó là điều cần thiết. Ông biết sẽ có hàng loạt cán bộ lãnh đạo gục đổ, nhưng vì lợi ích của Đảng, ông không thể có tình cảm ôn hòa. Ông sẽ giơ thanh kiếm đấu tranh giai cấp lên, không một chút do dự. Ông phê chuẩn việc phê phán đối với chủ nhiệm tờ phụ san của báo, dù đợt phê phán đó trên thực tế là những nhát gậy đánh loạn xạ về chính trị. Tiếp đó lại lôi ông Chủ tịch Hội liên hiệp văn học nghệ thuật ra, chụp cho cái mũ đầu sỏ Hắc bang. Báo chí ra sức nhắc nhở mọi người phải cảnh giác trước mưu kế xảo quyệt thí ngựa, xe giữ lấy tướng của phái đi theo đường lối tư sản. Một Chủ tịch Hội liên hiệp văn học nghệ thuật còn nhỏ quá, thế là ông dứt tình túm ông Vụ trưởng Vụ Tuyên huấn Thị uỷ ra, sau đó đến ông Phó bí thư phụ trách công tác văn hóa giáo dục. Hắc bang cùng bọn hồn trâu tinh rắn khui ra ngày một nhiều, càng khui thì ông càng phơi mình ra, cuối cùng nước chảy tới thì cống cũng thành, tiếp tục khui là đến lượt ông thôi.
Nhưng ông vẫn cảm thấy đột ngột, cảm thấy không thể tưởng tượng nổi, cảm thấy như một Trương Tư Viễn khác bị lôi ra, bị nhục mạ, bị nhổ nước bọt, bị phê là phái đi theo chủ nghĩa tư bản, là kẻ phản bội, là phần tử “tam phản”. Ông cảm thấy vẫn còn một Trương Tư Viễn nữa mới là bộ mặt thật của ông, một Trương Tư Viễn ngồi trong phòng làm việc của Bí thư trong tòa gác nhỏ của Thị ủy (nơi chuyên dành cho cán bộ lãnh đạo cấp thường vụ Đảng ủy trở lên ngồi làm việc), cổng vào có cảnh vệ vũ trang đứng gác. Phòng làm việc có hai gian, gian ngoài rộng, trải thảm đã hơi cũ, trên tường treo bản đồ các khu trong thành phố, bản đồ quy hoạch thành phố, bản đồ phủ xanh thành phố và bản đồ công trình thủy lợi ngoại ô thành phố. Một bàn làm việc một đầu có tủ, trên bàn có điện thoại, ngoài ra còn có một bộ sofa. Thư ký của ông ngồi ở sau đầu bàn có tủ, cẩn thận, có tinh thần trách nhiệm, không lơ là chút nào. Gian trong nhỏ hơn là để ông sử dụng, có đèn treo và đèn bàn rất cầu kỳ, có thảm trải mới tinh, có bàn giấy to rộng bằng gỗ tốt màu đen, có ghế xoay bọc da và chiếc giường lò xo có lan can bằng đồng để cho ông nghỉ ngơi ban trưa hoặc giờ giải lao giữa hội nghị. Tại đây ông đọc văn kiện, ông viết lời phê, ông khuyên hoặc ông đánh dấu móc, ông gọi điện thoại, ông trầm ngâm suy nghĩ rất lâu rồi quyết định quyết đoán sau đó bảo thư ký đi làm. Theo cấp bậc của ông thì Bí thư Thị ủy thuộc tỉnh vốn không cần có thư ký, nhưng văn phòng vẫn cử một thư ký đến, bởi vậy nhiều năm qua, người khác cũng như bản thân ông và thư ký của ông đều nghĩ rằng ông có thư ký riêng. Ngoài công việc của toàn thành phố ra, ông không có hứng thú của riêng mình, không có niềm vui, nỗi buồn, yêu ghét của riêng mình. Dường như suốt mười bảy năm qua, ông không nghỉ một ngày nào, thậm chí lúc ngồi xem loại kịch địa phương mà từ nhỏ ông đã thích, ông cũng không được yên. Một số văn kiện khẩn cấp được đưa tới nhà hát, một số cuộc gọi điện thoại cũng gọi đến nhà hát. Rời công tác lãnh đạo ra, không làm gì còn tồn tại Trương Tư Viễn nữa. Cũng như vậy, xưa nay ông chưa từng nghĩ rằng Thị ủy lại có thể rời khỏi ông. Truyen8.mobi
Thế mà bây giờ lại xuất hiện một Trương Tư Viễn khác đấy! Trương Tư Viễn khom lưng, rụt cổ, cúi đầu nhận tội, chưa già đã suy, mặt mũi đáng ghét, một Trương Tư Viễn không có ai thông cảm, không được nghỉ ngơi và về nhà (lúc ấy ông muốn được về nhà nghỉ ngơi biết mấy!), không được cắt tóc và tắm gội, không được mặc quần áo chỉnh tề, không được hút thứ thuốc lá một bao hơn hai hào trở lên như một kẻ tiện dân và tội phạm, một Trương Tư Viễn bị Đảng vứt bỏ, bị nhân dân vứt bỏ, bị xã hội vứt bỏ như một con chó hoang. Đấy mà là ông chăng? Ông mà là Trương Tư Viễn chăng? Trương Tư Viễn mà là Hắc bang và phần tử “tam phản”chăng? Chỉ hai tuần trước đây thôi, ông còn chủ trì công tác của Thị ủy chăng? Cái lưng còng xuống kia là lưng của ông tức Bí thư Thị ủy Trương Tư Viễn chăng? Chiếc áo bông dính bê bết những hồ là hồ kia (Hồng vệ binh dán báo chữ to lên lưng áo ông, tiện tay đổ cả hồ còn nóng vào cổ áo ông) là áo ông đang mặc trên người sao? Cái thân hình già yếu đi lại cũng khó khăn và kể cả lúc ra nhà vệ sinh cũng bị người canh giữ kia chính là thân hình của Bí thư Trương - một hình tượng cao cả, động tác mạnh mẽ, tràn đầy niềm tin chăng? Cái cổ họng phát âm như rên của một người tàn tật ốm đau lại chính là khí quan phát âm của một Bí thư tiếng nói như chuông, uy phong lẫm lẫm sao?
Ông cứ tự nêu ra những câu hỏi như thế cho mình, hết lần này đến lần khác mà không sao giải đáp được. Thế là ông đi đến kết luận: đấy chỉ là một cơn ác mộng, một sự hiểu sai, một điều lầm lẫn, hoặc thậm chí là một sự bông đùa ác độc. Không, ông không thể nào tin được rằng mình lại là kẻ thù của Đảng và nhân dân, không tin mình lại có thể rơi xuống cảnh ngộ đó. Chúng ta phải tin tưởng Đảng, tin tưởng quần chúng, đấy là hai nguyên lý căn bản nhất. Trương Tư Viễn Hắc bang, phần tử “tam phản” như con chó ghẻ chết đi còn hơn sống, không bao giờ là ông cả, chẳng hiểu sao hình hài đó lại được ấn vào cho ông. Không, đấy không phải là nguyên hình mà là hình hài biến dạng. Ông phải kiên cường, chịu đựng được sự khảo nghiệm biến hình đó.
Nhưng chỉ mấy câu nói của Đông Đông đã đủ đạp đổ cây cột chống đỡ tinh thần đó của ông. Truyen8.mobi
Đông Đông
Tình cảm của người cha đối với con khác với tình cảm của người mẹ. Từ ngày tiếng khóc oe oe chào đời, mà không, từ ngày tin về một sinh mạng đột nhiên nảy ra trong lòng mẹ, thì một tiếng khóc, một nụ cười của đứa trẻ, một nhịp hít thở của nó đều có thể làm lòng mẹ xốn xang. Còn ông, ngay từ lúc bắt đầu, ông đã không sao hiểu được cái sinh mạng nhỏ nhoi mềm oặt, muốn bế lên cũng không sao bế được, người sặc mùi nước tiểu, khóc mãi không thôi mà đã khóc là nhắm tịt cả hai mắt không chịu mở ra ấy có mối quan hệ gắn bó như thế nào với mình. Vì mất đứa con đầu lòng nên năm 1952, khi Đông Đông xuất hiện trong cuộc sống của ông với Hải Vân, thì thái độ của ông là đặc biệt cẩn thận giữ gìn, chăm sóc. Đó là tinh thần trách nhiệm, đó là một thói quen: người cha cần phải yêu con mình. Xong đó không phải là tình yêu, nếu là tình yêu thì trước hết chỉ là đối với Hải Vân. Ông biết Hải Vân đã yêu đứa con rứt ruột đẻ ra như si như mê như thế nào, cho nên trong tuần đầu sau khi cô sinh nở, vì Hải Vân, Trương Tư Viễn đã phải làm ra bộ rất yêu quý Đông Đông, điều đó từng khiến ông cảm thấy xấu hổ, mất tự nhiên.
Mười tháng sau, Hải Vân hết hạn nghỉ phải ra đi. Lúc ấy Đông Đông đã biết đứng, biết men theo tường đi bước đầu tiên, biết gọi chưa thật sõi hai chữ “chú” Đông Đông cứ gọi cha là chú, điều đó khiến Trương Tư Viễn cảm thấy không vui. Lúc này Đông Đông đã mọc tám cái răng, biết ăn bánh bích quy, thậm chí một lần còn gặm hết củ hành đến chảy cả nước mắt nước mũi. Chuyện đó khiến Đông Đông dường như đã là một người lớn, một người mới đến ở cùng với Trương Tư Viễn để làm bạn với ông trong cuộc đời này. ý nghĩ ấy khiến lòng ông ấm lại, dù công việc bận, có lúc ông cũng gọi điện hỏi thăm về con.
Sau đó có tin Hải Vân quan hệ “không bình thường” với một bạn trai cùng lớp. Một ý nghĩ tầm thường nhất, thấp kém nhất và cũng khiến người ta kinh hãi nhất thoáng qua óc ông: Đông Đông có phải con mình thật không? Đáng ghét! Mình đâu có thời gian để ý đến việc đó? Việc mình phải quản lý là số phận của ba trăm ngàn người kia. Ông bận đến nỗi chẳng còn thời giờ đâu nhìn thẳng Đông Đông.
Nhưng ông cũng tha thứ cho Hải Vân vì ông là một nhà lãnh đạo nhìn xa trông rộng, và hơn nữa, ông yêu quý Hải Vân. Có yêu tất có khoan thứ, điều gì cũng khoan thứ được hết. Ông không chịu nổi khuôn mặt như trẻ con của Hải Vân đầm đìa nước mắt. Thà ông chịu nhục cũng được. Nhưng nếu tình yêu của ông lại đúng là mầm bất hạnh của Hải Vân thì sao? Hả, hả? Nước mắt của Hải Vân, hạt mưa trên lá sen, mái hiên khi tuyết tan, lần đầu tiên, mưa xuân đã không thể tưới ẩm cho mặt đất khô cằn. Mùa xuân năm 1954, qua làn mưa bụi, ông chợt thấy khuôn mặt Đông Đông áp sát vào cửa kính, cái mũi trắng xanh vì tẹt gí, xấu xí mà đáng yêu. Khắp nơi không khí mát mẻ ẩm ướt an ủi cho tâm hồn khô cằn. Mùa xuân không bao giờ già, lá xanh mãi mãi tươi non, mưa bụi không bao giờ rắn chắc, đông cứng! Chính trong lúc đó bé Đông Đông trèo lên bàn, áp mặt vào cửa kính, mắt đăm đăm nhìn kỳ quan của thiên nhiên. Khắp nơi là những giọt mưa xuân long lanh đeo bám, tươi mới, hiếu kỳ, đắm lòng nhưng khó hiểu. Thật là một cuộc thưởng thức mưa xuân lần đầu tiên trong đời. Trương Tư Viễn bận rộn với các cuộc họp và văn kiện chẳng khác nào tằm bận rộn với đám lá dâu đã bị bức tranh Đông Đông ngắm mưa làm xao xuyến cả tâm tình, khiến sóng trào dâng trong tim ông. Mùa xuân, lá biếc, giọt mưa, tất cả tồn tại vì cái mới nảy sinh. Chỉ có đứa trẻ thơ mới nhìn thấy vẻ đẹp kinh người mà ông không nhận thấy, chỉ có thế hệ sau mới hiểu được ma lực của cuộc sống mà ông không hiểu được. Sinh sôi không ngừng nên thế giới mới không mốc meo mục nát trong hoen gỉ và bụi bặm. Ông không muốn con mình phải giật mình. Ôi, con trai ta, con trai ta! Đứa trẻ khiến ông hồi tưởng, mà căn bản cũng chẳng phải hồi tưởng, ông chỉ mơ hồ cảm thấy chính đó là ông, khi ông mới lên hai, cách đây ba mươi mốt năm, cũng với tư thế như vậy, mũi ép vào cửa kính đến tẹt gí để ngắm trận mưa xuân đầu tiên trong đời người. Đông Đông và ông chẳng phải là hai điểm trên một đường thẳng là mạng sống đó sao? Ông ra đi vì hàng ngàn hàng vạn đứa trẻ ấu thơ, ông tình nguyện mang vác tất cả những gánh nặng, tình nguyện hiến dâng tất cả cho sự nghiệp hùng vĩ nhất, gian lao nhất của nhân loại mà từ nhỏ ông đã tham gia. Đông Đông đã lớn lên, cuộc sống của lứa tuổi đó rồi sẽ tươi đẹp hơn nhiều so với cuộc sống của thế hệ chúng ta. Con trai ơi, chúc con hạnh phúc nhé!
Từ đấy, hễ lúc nào rảnh rỗi là ông muốn được gần gũi con. Khi ông nắm tay con thong thả đi (còn con ông đã phải chạy gằn) trên phố, bên cạnh ông chẳng phải cũng là một chàng trai như ông hoặc sắp như ông đó sao? Khi ông bế con đặt vào chiếc ghế mây màu trắng ngà trong hiệu bán đồ lạnh, chẳng phải ông cũng bình đẳng cùng một người độc lập khác, mà bây giờ là khách của ông, vào hàng đồ lạnh đó sao? Khi thằng bé áp má vào miếng kem hình viên gạch nhãn hiệu Bắc Băng Dương và vui vẻ phát ra tiếng u u, ông đã cảm thấy hạnh phúc, mãn nguyện biết mấy! Đợi con ăn xong, ông nhấc bổng thằng bé giơ lên cao, cao quá lên khỏi đầu mình. Có thấy không, con mình sẽ cao hơn cả mình kìa! Tình yêu của cha đối với con, tình yêu của đàn ông nếu bảo đó là sự thân mật do dòng máu, chẳng bằng bảo đó là tình bạn còn đúng hơn. Truyen8.mobi
Nhưng tình bạn đó cũng gặp phải giông tố, nguyên nhân đương nhiên là do mẹ thằng bé. Năm 1957, Hải Vân đã dám đề cao mấy cuốn truyện lấy danh nghĩa chống quan liêu mà thực ra là chống Đảng với các bạn cùng khoa. Mấy cuốn truyện này mãi hai chục năm sau Trương Tư Viễn mới đọc. Tại sao lúc ấy ông không nghĩ đến việc kiếm lấy ít truyện mà xem nhỉ? Xong dù có rảnh để đọc truyện thì cũng không ích gì bởi hồi ấy là thời kỳ coi tín ngưỡng và nhiệt tình nặng hơn hiện thực và lý tính. Thế là Hải Vân trở thành phần tử phái hữu chống Đảng, chống chủ nghĩa xã hội, là kẻ thay chủ nghĩa đế quốc hòng công phá thành lũy cách mạng từ phía trong, là một con sói khoác bộ da cừu, là con rắn độc mang bộ mặt của mỹ nhân, là kẻ thù ngủ bên cạnh mình, có tác dụng nguy hiểm và ác độc mà Tưởng Giới Thạch cũng không gây nổi. Kết quả ra sao? Tất nhiên là Hải Vân yêu cầu được ly hôn. Ông dồn hết sức để cố gắng lần cuối cùng nhưng không có hiệu quả. Ông tự thấy là đã tận nhân tận nghĩa rồi. Trước sau ngày làm xong thủ tục ly hôn, ông luôn tự nhủ chính niềm tin vững chắc luôn tự nhắc nhở rằng mình vô tội đã khiến ông cảm thấy mình có nhát sợ, chẳng khác gì người đi đêm càng hát to bao nhiêu thì càng chứng tỏ người ấy càng nhát sợ bấy nhiêu.
Còn Đông Đông thì sao? Hai người không phải bàn nhiều. “Anh vẫn là cha nó, còn em vẫn là mẹ nó”. Điều ấy không cần nói cũng hiểu. Đảng viên cộng sản là người cộng sản, không khi nào phân chia con như phân chia tài sản tư hữu. Thằng bé ngay lúc đầu đã ở với ông, chẳng bao lâu sau ông nhận thức được rằng con thiếu mẹ như quần áo thiếu người mặc, còn con thiếu cha là không có quần áo mà mặc. Sau thằng bé về ở với Hải Vân. Khi nào rảnh, ông cho xe đến đón con về. Nhưng Đông Đông hiểu biết rất sớm. Bất kể là kem Bắc Băng Dương, kem cốc dương mai hay nước dứa đựng trong cốc cao chân ở nhà hàng món Âu cao cấp đều không thể làm cho thằng bé vui, không thể làm nó kêu u u như trước, thậm chí cũng không thể làm nó cười rạng rỡ.
Sau đó Mỹ Lan chiếm hết thì giờ rảnh rỗi của ông, tuy rằng họ không có con với nhau. Ông dần dần cũng thích ứng, bắt đầu thích cuộc sống đầy đủ tiện nghi và hợp lý mà Mỹ Lan sắp đặt cho ông. Nhất định Mỹ Lan có học qua vận trù học. Quy tắc sống đầu tiên của cô ta quyết không phải là hưởng lạc mà là hợp lý. Buổi sáng uống trà còn buổi tối uống rượu, buổi sáng dùng nước hơi lạnh để rửa mặt còn tối cần dùng nước nóng ấm để tắm; khi ngồi xe Vonga đi xem phim còn bắt lái xe sau khi phim đã chiếu thì lái xe ra chợ mua măng tươi, mọi cái đều toát lên vẻ hợp lý. Nhưng cuộc sống hợp lý và mỹ mãn đó vẫn không thể làm cho Trương Tư Viễn xúc động. Điều cô ta mang đến là sự dễ chịu, là thứ hạnh phúc khiến người ta mỏi mệt, là hoàn cảnh không khác gì với cơm no rượu say. Cảnh sống đó thật là vô vị. Mấy lần ông đi tìm Đông Đông lúc này đã học tiểu học nhưng không tìm thấy. Thế là một hôm vào năm 1964, ông bảo lái xe đưa ông đến một trường tiểu học ở ngoại ô để thăm Đông Đông. Ông không muốn gặp Hải Vân, ông không thể đến nhà Hải Vân, nhất là Hải Vân cũng đã lấy chồng khác và người đó lại chính là bạn học hồi cùng học đại học. Hành vi này của Hải Vân càng chứng minh ông là người cao thượng không chút tì vết, lương tâm ông do đó cũng được giải thoát.
Đông Đông năm 1964 gày còm, nhợt nhạt, rõ ràng là ăn uống thiếu chất. Hồi khó khăn năm 1960, Trương Tư Viễn mấy lần sai người mang đến cho Đông Đông bánh sữa đắt tiền và sôcôla loại xịn song những thứ đó chẳng thể làm con ông rắn chắc lên được. Vả chăng, Trương Tư Viễn còn cảm thấy, sau khi nhờ đưa bánh sữa và sôcôla đến cho con, giữa nó và ông lại xa nhau hơn. Lần gặp nhau vào năm 1964, Đông Đông luôn nói:
- Ba đối với con rất tốt mà! Truyen8.mobi
Đông Đông gọi bố dượng bằng ba, còn gọi ông là bố và khi nào cũng ăn nói lễ phép. Lúc đó Đông Đông mới mười hai tuổi. Thái độ khách khí và đề phòng đó khiến Trương Tư Viễn nghĩ tới một cấp dưới nào đó của mình. Lại thêm sau khi biết ông đi gặp Đông Đông, Mỹ Lan đã tăng áp lực vô hình đối với ông: mọi việc như thường, chỉ hai nếp nhăn thẳng đứng trên trán cô ta hằn rõ hơn, còn tiếng cười thì mất hẳn tự nhiên. Kiểu cười đó khiến lưng ông nổi da gà, thế là ông thôi không đi thăm Đông Đông nữa. Tết năm 1965, ông lại cho người mang bánh gatô đến trường cho Đông Đông: “Cảm ơn bố. Không cần phải gửi đồ ăn cho con, mong bố đừng giận”. Ông đã giận lắm bởi càng ngày ông càng quen chia người thành cấp trên và cấp dưới. Cấp dưới bao giờ cũng cung kính đối với ông, ông có thể nổi cáu với cấp dưới không cần giữ ý mà chẳng hề gặp hậu quả không tốt nào. Vả chăng nổi cáu là một phần không thể thiếu của quyền lực. Thế mà Đông Đông (đâu phải cấp trên của ông) mà lại đối xử với ông như thế, hỏi còn ra sao nữa?
Sau này khi Đông Đông lớn lên, hẳn thằng bé sẽ hiểu mọi điều. Thằng bé sẽ tự đến tìm ông và hiểu ra rằng có được người cha là cán bộ cách mạng lão thành, có được người cha Bí thư Thị ủy là vinh dự và có phúc biết bao! Ông đã nghĩ như thế.
Hai năm sau, ông khom lưng chổng mông đứng trên bục cho người ta đấu. Đả đảo tên phản bội, tên đặc vụ đầu sỏ Trương Tư Viễn! Trương Tư Viễn không chịu đầu hàng thì cho nó đi đời! Đập chết đồ chó Trương Tư Viễn! Chỉ có đồ mặt dày mới nói những lời mặt dày! Đồ ngoan cố... Chỉ có thể trở thành bãi cứt chó mà loài người không thèm đếm xỉa đến. ùng ục ùng ục cứ như là nồi nước sôi, như gió gào, như tai điếc chẳng nghe thấy gì hết. Tóc bị kéo giật đến ê cả đầu, lưng cong gập lại như rời thành hai đoạn. Nhưng tất cả rồi sẽ qua đi, ông bị đấu đã không phải là lần đầu. Chính vào lúc đó có một em thiếu niên xông tới, cũng đúng lúc ông hé mắt ngước nhìn. Trời ơi, Đông Đông! Thằng bé giơ phắt bàn tay lên tát bốp vào tai trái ông. Cái tát căm hờn đến nghiến răng nghiến lợi, chỉ có ai muốn giết người, muốn thấy máu đổ mới đánh người như thế, mới chỉ một cái tát đã làm cho Trương Tư Viễn nảy bật lên trong tay những tiểu tướng đang bẻ quặt cánh tay ông. Đầu ông ù đi như bị điện giật, cái đau nhói trong màng nhĩ khiến ông tê dại nửa người, bụng nôn nao chỉ muốn ói mửa. Thằng bé lại giơ tay lên tát cho ông một phát nữa vào tai phải. Lần này đánh nhẹ hơn nhưng lại nhận thấy rõ hơn nỗi đau. Tới khi bị tát lần thứ ba thì ông đã bất tỉnh nhân sự.
Trong lúc hôn mê, ông nghe thấy thằng bé chính là Đông Đông ấy hình như khóc thành tiếng. Đúng thế, khóc thành tiếng.
Báo thù giai cấp! Chỉ có dùng quan điểm đấu tranh giai cấp mới có thể giải thích tất cả. Hải Vân đã được định xong tính chất, đã được chính thức kết luận chắc như đinh đóng cột là kẻ thù giai cấp rồi. Còn Trương Tư Viễn, mặc dù trước mắt đang chịu sự thẩm tra của quần chúng nhưng chức vụ của ông là do Tỉnh uỷ chính thức trao cho và cái án của ông là do Ban tổ chức Trung ương xử lý. Chức danh của ông vẫn là người lãnh đạo Ban chấp hành Đảng bộ một thành phố. Quần chúng cách mạng đòi lật đổ ông, khoác cho ông rất nhiều tội danh, nhưng tất cả chưa có kết luận, chưa định tính. Vấn đề giữa ông và Hải Vân có khác nhau về bản chất, khác nhau về giai cấp. Đông Đông đã ngoan cố đứng về phía lập trường phản động của mẹ, có thể là do mẹ nó xúi bẩy nên đã báo thù giai cấp đối với ông, định mưu sát ông! Chẳng phải đã nói “chỉ cho phép phái tả tạo phản không cho phép phái hữu nổi dậy” là gì? Chẳng phải đã nói trong đại cách mạng văn hóa vô sản chưa từng có trong lịch sử này, khó tránh khỏi cá rồng hỗn tạp, bùn đất cùng trôi, khó tránh khỏi ma trâu thần rắn đủ loại nhảy ra đó sao? Hành vi của Đông Đông là phái hữu nổi dậy, là ma trâu thần rắn nhảy ra. Phải tìm một dịp để nói về vấn đề này với quần chúng cách mạng đang quản lý nó, nhắc nhở họ phải chú ý chặt chẽ đến khuynh hướng mới của đấu tranh giai cấp, nhắc nhở họ về những kẻ thù địch sâu sắc thực sự với Đảng, với chủ nghĩa xã hội, tuyệt đối không được mềm lòng.
Nhưng chính ông lại mềm lòng trước. Chỉ vài hôm sau, ông được tin Hải Vân đã thắt cổ tự tử, và hầu như cùng một lúc, ông được tin Mỹ Lan cũng chính thức dán tờ thanh minh tạo phản, vạch giới hạn triệt để đối với ông. Tin thứ hai này hầu như không mảy may ảnh hưởng tới ông. Truyen8.mobi
Phán xét
Tôi yêu cầu phán xử tội cho tôi.
Anh chẳng có tội gì cả.
Không. Tiếng leng keng của xe điện có đường ray ấy là tiếng hát đưa tiễn tuổi xuân và sức sống của Hải Vân. Kể từ ngày đầu Hải Vân tìm gặp tôi ở văn phòng thì sự diệt vong của cô đã được định rồi.
Tự cô ấy tìm đến anh đấy chứ. Tự cô ấy yêu anh mà. Anh chẳng đã đem lại hạnh phúc cho cô ấy là gì?
Tôi đem đến cho cô ấy sự hủy diệt còn nhiều hơn. Tôi đã không chăm sóc chu đáo cho đứa con đầu lòng, đến bây giờ tôi còn không nhớ ra khuôn mặt nó như thế nào. Tôi làm cho Đông Đông ghét tôi. Bây giờ tôi mới biết kẹo sôcôla và bánh gatô chỉ càng nhắc nhở cháu chú ý đến hoàn cảnh khác biệt giữa tôi và người cháu yêu quý nhất là mẹ nó mà thôi. Khi Hải Vân khóc, lẽ ra tôi phải dùng khăn tay, mà không, dùng ngón tay lau khô nước mắt cho cô ấy, song tôi đã không làm như thế, tôi đã lên giọng hách dịch với cô ấy. Nhưng điều chủ yếu nhất không phải là những cử chỉ đó. Nếu không có tôi, Hải Vân đã yên tâm học đại học, cô sẽ trở thành giáo sư, chuyên gia, cô sẽ hoàn thành việc học hành mà không phải chịu một gánh nặng nào; khi đạt được thành công nhất định, cô sẽ tìm một người bạn trai trẻ trung, có tính cách và địa vị phù hợp với cô hơn. Vì gặp tôi nên Hải Vân đã không thể đạt được những điều đó. Chính vì thế nên Hải Vân luôn âu sầu, nói ra những câu gửi gắm tâm sự vào năm 1957.
Nhưng mà anh yêu Hải Vân, thật thế mà!
Rồi sẽ tới ngày chúng ta đều chết. Tôi chỉ mong trước lúc rời khỏi thế giới này ít phút, tôi còn được nói lại một câu, đó là “Hải Vân, anh yêu em!”. Nhưng nếu tôi thực sự yêu Hải Vân thì năm 1949, tôi không nên yêu cô và cũng không nên cưới cô vào năm 1950. Chúng ta không tin ma quỷ, nhưng nếu chúng ta còn có một ngàn, một vạn đời sau thì tôi xin được một ngàn, một vạn lần quỳ phục dưới chân Hải Vân, xin cô phán xét tôi, xử phạt tôi.
Anh là người lớn, địa vị của anh không hề tước bỏ quyền yêu đương của anh, càng không thể tước đi quyền đáp lại tình yêu của một thiếu nữ.
Nhưng tôi chín chắn hơn, tôi nên lý trí hơn mới phải, tôi nên có tinh thần trách nhiệm hơn mới phải. Tôi không nên xông vào một linh hồn bé bỏng và thuần khiết như thế.
Năm 1949, anh cũng thuần khiết đấy thôi. Anh mà không thơ ngây sao? Lúc ấy là tuổi thơ của nước Cộng hòa chúng ta và cũng là tuổi thơ của tất cả chúng ta.
Nhưng tại sao tôi lại không nghĩ đến việc bảo vệ Hải Vân? Dù có mất mạng tôi cũng nên ở cạnh cô mới phải.
Nhưng sau này Hải Vân không yêu anh nữa. Cô ấy nông nổi và có lỗi. Hồi học đại học, cô ấy đã yêu người khác, vì vậy người đáng trách là cô ấy chứ không phải anh.
Tôi đau khổ chính là vì chuyện ấy, nhưng không có ai có thể trừng phạt tôi cả.
Có đấy. Truyen8.mobi
Ai?
Đông Đông!
Bản làng
Trang Sinh nằm mơ thấy mình hóa bướm nhẹ nhàng bay lượn. Đến khi tỉnh dậy, Trang Sinh cũng không biết bản thân mình là vật gì nữa. Lúc tỉnh là Trang Sinh, trong mơ là bướm, phải vậy chăng? Hay là lúc tỉnh là bướm, trong mơ là Trang Sinh? Ông ấy là Trang Sinh, trong mơ hóa thành Trang Sinh, hay ông ấy chính là bướm, chỉ trong mộng mới tự nhận mình là người, là Trang Sinh?
Thật là một câu chuyện thú vị, một tưởng tượng thú vị nhưng nghe ra có chút bi thương. Nguyên nhân là do chính ông cũng có giấc mộng thú vị và thật sự đẹp nữa. Người nằm mơ được như thế thật có phúc. Nếu như trong mơ không hóa thành bướm mà là một kẻ tội đồ thì ắt sẽ cách biệt hẳn với thế giới, không nghe được một lời giải thích nào, thậm chí cũng không thẩm vấn, không cách nào sống được, cũng không cách nào chết đi vì không có quyền chết. Nghĩ cho kỹ thì nhà tù là do ông tạo ra từ lúc còn nhậm chức, là nơi ông từng đến thị sát, là nơi dùng để giam kẻ thù giai cấp... Thế thì ông còn muốn thêm gì nữa?
Giấc mộng khiến người ta tức thở như trong lồng sắt ấy rồi cũng đến lúc tỉnh ra. Trương Tư Viễn bỗng nhiên được tha vào năm 1970, chẳng khác gì ba năm trước bỗng nhiên vượt cấp được giam vào phòng giam một người mà chẳng hiểu mô tê gì cả. Điều làm ông sực tỉnh ra hơn nữa là nhà. Nhà của ông không còn nữa, trong lúc ông ở tù, Mỹ Lan đã tới tòa án chính thức làm xong thủ tục ly hôn, đem hết tài sản còn lại của ông mang đi. Tin đó đối với một người vừa ra tù thật làm cho ấm lòng sáng mắt, hạ hỏa an thần như được tắm trong dòng suối mát vậy.
Ông cũng là một con bướm nhưng không bay lượn. Trên không tới trời, dưới chẳng tới đất. “Việc của anh bây giờ còn chưa xếp vào được chương trình làm việc”. Tổ trưởng tổ chuyên án bảo Trương Tư Viễn. Một cán bộ Bát lộ quân luồn rừng xuyên núi hóa thành nhà lãnh đạo, nhà cầm quyền hiển hách quyền uy rồi lại hóa thành một bia bắn sống để cho quần chúng cách mạng xô đi đẩy lại, rồi hóa thành tên tù cô đơn, cuối cùng hóa thành con bướm hiu quạnh vì bị bỏ quên. Ông có thể chịu đựng nổi mấy lần biến hóa đó không?
Ông không giống những kẻ đáng thương khi bị lôi xuống ngựa, đặt mục đích tồn tại và ý nghĩa sự sống ở kết luận “mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân”. Một đảng viên lão thành của Đảng Cộng sản Trung Quốc, một Bí thư Thị ủy phải cần đến kết luận “mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân” hay sao? Thật là chuyện nực cười! Ông cần tiếp tục sống, ông cần suy nghĩ và cần tìm lại con trai.
Thế là mùa xuân năm 1971, ông lên đường tới bản làng xa xôi mà Đông Đông lao động ở một đội sản xuất. Dưới núi, hoa hạnh nở tràn như một đám mây. Suối chảy trong khe núi, cuồn cuộn tung lên, ào ào thành tiếng khiến hơi nước như bạc bắn tung. Sức sống tràn trề khắp nơi, ngay cả dưới đám băng mỏng ở chỗ khuất cũng đang có nước chảy, cá con bơi chen chúc. Nơi có ánh nắng soi tới thì càng không phải nói. Tất cả là màu xanh, nhìn cái thế đó của cỏ tất biết ngay cả trong mùa đông, cỏ vẫn không ngừng sinh sôi nảy nở. Những chú sói nghịch ngợm nhảy qua nhảy lại trên cành. Trên những phiến đá lớn là vỏ hạt hạnh sóc ăn bỏ lại, còn nhân đã bị chúng nhằn ăn sạch. Con rắn hoa chui ra chui vào trong đám lá khô. Thỏ rừng chạy nhanh như một làn khói. Trương Tư Viễn nhớ có lần ra ngoại ô thị sát, ban đêm xe đang đi có con thỏ xám nhảy xổ vào giữa luồng ánh sáng đèn trước của xe. Nó vô cùng hoảng sợ, hai bên tối om, còn đằng sau là con quái vật đáng sợ - xe ô tô, chạy nhanh đuổi gấp theo nó. Nó chỉ biết chạy về phía trước, chỉ biết chạy thục mạng theo hướng vệt đèn xe. Cậu lái xe cười ha hả, nhấn ga cho xe chạy lại, tắt đèn đi để con thỏ xám được thoát thân nhưng ông không tiện tỏ tình cảm mềm yếu đó. Xe sắp đè bẹp con thỏ xám, Trương Tư Viễn thấy đôi tai dài của nó run lên. Bỗng không biết con thỏ lấy đâu ra dũng khí, quay người lại rồi vọt đi, thế là thoát, Trương Tư Viễn lúc ấy mới thở phào.
Đường núi gập ghềnh. Đường một đời người càng gập ghềnh hơn. Nhưng núi là núi, người là người. Mặc dù đất nước chịu quá nhiều khổ nạn, mùa xuân vẫn là mùa xuân của tổ quốc, là mùa xuân của núi, mùa xuân của người. Ông chỉ mong sao mình biến thành bướm thật để từ ngọn núi tuyết phủ kia bay sang thung lũng nước chảy rào rào, từ rừng đầy quả dại bay sang những ruộng bậc thang. Một toán thanh niên đang cày trên ruộng bậc thang. Anh chàng đi đầu vai khoác chếch chiếc áo bông màu đen đang huýt sáo. Bỗng cậu ta cất cao giọng hát bài dân ca miền núi: Truyen8.mobi
Oan khuất to đến mấy cũng bảo cho anh,
Em ơi, hãy nghĩ cho thoáng.
Đừng nhảy xuống sông...
Hải Vân không nhảy xuống sông nhưng chui đầu vào thòng lọng. Trương Tư Viễn còn như mường tượng thấy phút cái ghế dưới chân Hải Vân đổ vật ra và nôi đau đớn khi dây thừng như chiếc kìm thép cặp gãy cổ đánh kít một cái. Hễ cứ nghĩ đến đây là Trương Tư Viễn mãi không nói nên lời. Cổ họng để phát âm của 10000 ng ngắc ngứ, ông đã lấy lý do đó để xin không đến trường cán bộ “Mồng bảy tháng Năm” cải tạo mà đến nơi con trai đang lao động tại đội sản xuất.
Ông đến bản làng với tư cách “bạch đinh”. Không có chức hàm, không có quyền hành, không có mỹ danh hay tên gọi xấu. Ngoài bản thân trần trụi ra, ông chẳng có gì hết, đúng như khi năm chục năm về trước ông chào đời ở cái thế giới vừa hấp dẫn lại vừa ngán ngẩm này. Khi người ta sinh ra chẳng phải trần trụi, đến cái khố che thân cũng chẳng có hay sao? Ông trần trụi đến bản làng thì lập tức con trai ông chuyển ngay sang một thôn khác. Dần dần rồi cha con mình sẽ hiểu nhau, ông bình tĩnh ở lại đấy. Ông không nhanh chóng hiểu được con bởi điều trước tiên ông cần hiểu, cần phát hiện lại chính là bản thân ông.
Khi lên núi, ông mới để ý đến đôi chân của mình. Bao nhiêu năm nay ông có bao giờ để ý đến chân đâu. Khi giúp nông dân rê thóc ông mới phát hiện ra hai tay; khi gánh nước, ông phát hiện ra đôi vai; khi đeo sọt, ông mới phát hiện ra lưng và eo của mình. Giờ nghỉ giữa buổi lao động, hai tay chống cuốc, dài cổ ra nhìn xe hơi tung từng đám bụi lớn trên đường cái, ông phát hiện ra đôi mắt của mình. Trước đây ngồi ghế mềm trên xe chạy nhanh tung bụi, ông nhìn nông dân lao động trên cánh đồng qua tấm kính xe. Truyen8.mobi
Thậm chí ông phát hiện ra bản thân vẫn là một người đàn ông không xấu xa và khá hấp dẫn nữa. Nếu không, tại sao các nữ xã viên đã có chồng và những bà sồn sồn lại thích nói cười với ông đến thế? Nông dân, cả đàn bà lẫn đàn ông nói đùa rất nhả, rất tục khiến ông chịu không nổi. Nhưng chuyện ấy cũng tha thứ được. Lẽ nào lúc nghỉ ngơi lại không thể đem mình ra làm trò cười hay sao? Những chuyện khiến họ vui vẻ quá ít, chẳng nhẽ lúc ngồi nghỉ ở đầu bờ cũng đọc ngữ lục “Phàm cái gì kẻ địch phản đối...” hoặc cất cao tiếng hát “xông lên mây trời a, xông tới vân hán a”? Họ chỉ mong đất cho họ ít nhiều chứ không muốn chạy tới mây trời hay bay tới vân hán. Chỉ Trương Tư Viễn là trước kia thường ngồi máy bay A 24 hoặc IL 18 để bay cùng mây trời và vân hán mà thôi.
ở nơi đây, thậm chí ông còn phát hiện ra trí tuệ của mình, sự giác ngộ của mình và danh vọng của mình. Hồi mười bảy năm, tới đâu ông cũng được tôn kính, nhưng lòng tôn kính đó chỉ trong một đêm đã biến thành vu cáo hãm hại, bạo lực và đầy đọa. Cả đến Mỹ Lan và con trai cũng bỏ rơi ông. Ông chợt hiểu ra rằng lòng tôn kính đó đâu phải dành cho Trương Tư Viễn mà là cho Bí thư Thị ủy. Ông mất đi chức Bí thư Thị ủy là mất hết. Nhưng bây giờ thì khác rồi, nông dân đồng tình với ông, tín nhiệm ông, có việc gì cũng đến tìm ông, không phải vì cái gì khác mà vì ông thực sự là người chân chính, có giác ngộ, có đạo đức. Ông không đần, trái lại rất thông minh, rất hay quan tâm và giúp đỡ người khác.
Nhưng trước Đông Đông thì ông không được như thế. Lần đầu tiên ông đến thăm Đông Đông, thằng bé đang khâu giày. Tay cần miếng da, cu cậu phun phì phì lên đó ít nước bọt rồi đâm dùi lấy lối cho kim khâu. Đông Đông đang cố tỏ ra mình là thợ khâu giày, nhưng chính vì cố gắng quá nên lại không ra vẻ người biết khâu giày.
- Sao con không nói gì cả thế?... - Ông hỏi Đông Đông.
- Chẳng có gì đáng nói. Ông hà tất phải đến đây. Tôi đổi cả họ rồi, không còn là họ Trương nữa.
- Tùy con thôi, song rút cục chỉ còn lại có hai người chúng ta. Với bố ngoài con ra, với con, ngoài bố ra, chẳng còn ai là người ruột thịt nữa. Truyen8.mobi
- Nếu ông được phục chức cũ, trước hết ông sẽ giết một loạt đấy nhỉ? Phó thống soái Lâm dạy rằng chính quyền là quyền trấn áp. Tôi không phải là người bị giết đầu tiên đấy chăng?
- Đừng có bướng! Chỉ nói bậy nào!
- Sao ông không nói là ông căm tôi? Hôm ấy ông không nhận ra tôi, có phải không? Hôm ấy là tôi đánh ông. Cứ nói thật đi, lúc ấy ông nghĩ những gì? Đấu tranh giai cấp, đấu tranh giai cấp... phải không nào?
Trương Tư Viễn run cả người.
- Như thế thì hơn. Tôi cần là cần thành thực. Căm thật lòng còn hơn là yêu giả dối. - Đông Đông càng nói càng kích động, dùi đâm cả vào ngón đeo nhẫn bên tay trái. Thằng bé đưa ngón tay lên môi, mút vào nuốt máu của mình. Tư thế này rất giống mẹ nó. Hồi Trương Tư Viễn mới cưới, mà không, trước khi cưới Hải Vân, khi đính cúc cho ông, cô cũng đâm thủng cả tay.
- Con hãy nói cho bố biết chút ít về những ngày cuối cùng của mẹ con, có được không?
- Tôi không biết.
- Con nói sao?
- Hôm tôi đánh ông, liền bị đưa sang Công an. Chỉ cho phái tả tạo phản, không cho phái hữu nổi lên. Đó là khẩu hiệu của các ông mà!
Lại run cả người... Nỗi đau đớn khi dây thừng thít chặt cổ rồi tiếng xương cổ gẫy tàn khốc vang lên... Cổ họng ông khò khè...
- Ông sao thế?
- ... - Chỉ có tiếng thở dốc.
Đông Đông đỡ ông ngồi lên giường và rót cho ông cốc nước.
- Sao... con lại... tránh mặt bố? - Cổ họng Trương Tư Viễn vẫn khò khè như là chiếc bễ hỏng, như chiếc quạt gió cũ kỹ đang chuyển động.
Đông Đông nghe hiểu câu ông nói. Cu cậu mãi không nói gì, cuối cùng mới hỏi:
- Ông có tha thứ cho tôi không?
- Có lẽ người cầu xin tha thứ là bố mới đúng.
- Ông hỏi tại sao tôi lại đánh ông ư?
- Vì mẹ con...
- Không, không phải đâu! - Không đợi ông nói hết câu, Đông Đông đã cắt ngang. Thằng bé sợ ông nói ra những điều hoang đường mà đáng sợ - Tôi đánh ông thực sự là vì tạo phản cách mạng, người đứng đầu phái chúng tôi động viên tôi làm thế... Hoàn toàn ngược lại với ông nghĩ, sau khi ông bị khui ra, mẹ nhiều lần bảo tôi ông không phải thứ người như trên báo chữ to phê phán... Mẹ chết có lẽ quan hệ tới việc tôi đã không nghe lời mẹ. Tất nhiên, do mẹ bị đánh đến nỗi rách da nát thịt nên mẹ chịu không nổi. Tôi...
Nước mắt nóng rạch nát thịt da, nỗi đau đớn vò xé tâm can. Hai bố con hòa giải. Truyen8.mobi
Nhưng hai bố con vẫn chưa hòa giải. Sau khi Trương Tư Viễn đạt được quan hệ qua lại tương đối mật thiết với con thì một hôm, Trương Tư Viễn đọc được trang nhật ký của Đông Đông. Nhật ký viết rất ảm đạm, đến mức suy sụp, nào là “Đủ rồi những câu dối trá và giả vờ tốt đẹp, đủ rồi những lời cao siêu mà bịp bợm!”, nào là “Con người là giống ích kỷ nhất, hèn hạ nhất,... Sống là sai lầm, sống là đau khổ”. Đọc một lát, tay Trương Tư Viễn đã run lên. Lẽ nào thế hệ chúng ta phấn đấu gian khổ, đổ máu hy sinh, cúc cung tận tụy, thâu đêm suốt sáng là để cho lũ con không bệnh cũng rên lên những tiếng thấp kém đó? Ông trách mắng Đông Đông với lời lẽ kích động, Đông Đông cũng nổi khùng lên:
- Lập trường? Lập trường ư? Ông bảo tôi đứng trên lập trường nào à? Đương nhiên các ông đứng trên lập trường Đảng rồi. Các ông hy sinh, nhưng những thứ các ông được từ Đảng có kém những gì các ông hiến dâng cho Đảng đâu! Giờ đây tuy ông bị oan uổng phải vào tù nhưng thu nhập hàng tháng của các ông còn nhiều hơn thu nhập cả năm của nông dân. Hơn nữa các ông đều vững lòng tin, không hôm nay thì ngày mai, các ông sẽ lại trở về bảo tọa là Bí thư Thị ủy.
- Câm mồm! - Trương Tư Viễn nổi giận - Mày có thế mắng bố mày nhưng không được mạt sát Đảng của lớp bố mày. Lý Đại Chiêu, Phương Chí Mẫn... đã lìa đầu rơi máu vì nhân dân...
- Để cho chúng tôi... chúng tôi phải khổ sở thế này sao?
- Con nói như thế nguy hiểm quá, phản động quá!
- Ông muốn đưa tôi vào tù à? Ông cho xây dựng nhà tù vốn đâu có phải để cho mình vào đó?
- Con... - Trương Tư Viễn tức giận đến nỗi nói không nên lời. Nếu là năm năm trước nghe thấy những lời lẽ như vậy thì bất kể là ai, Trương Tư Viễn cũng sẽ dốc toàn lực ra đánh trả quyết liệt, đả kích và trấn áp quyết liệt. Nghe những lời như thế, người ông như muốn nổ tung. Ông phải ghìm tiếng nói, lẩm bẩm chửi một câu rồi phảy tay bỏ đi.
Trên đường trở về chỗ mình ở, ông gặp mưa to. Chớp loé sáng trên ngọn cây, sấm rền vang trên đầu. Mưa rào rào như nghìn quân vạn mã đang sải bước, đang hò hét, đang chém giết. Nước mưa xối xả chảy xuống chân, đi trên đường mà như lội dưới suối. Giày ướt sũng, nặng trịch. Lúc này Trương Tư Viễn chỉ muốn mình cũng biến thành tiếng sấm rên, ánh chớp giật, ông chỉ muốn mình cũng phát sáng, cũng nổ tung. Thậm chí ông còn nghĩ, nếu bị sét đánh thì sướng biết mấy!
Chợt ông trượt chân ngã oạch!
Phục chức
Không biết vì cớ làm sao,
Ưu sầu bao quanh lấy tôi.
Hàng ngày tôi đều cầu khẩn,
Đuổi được tình yêu đơn côi...
Bài hát Hồng Kông này được phổ biến trong cả nước. Vốn dĩ ông không hề biết, chỉ loáng thoáng nghe nói bọn trẻ đang sang băng nhạc Hồng Kông. Lúc ấy chỉ nhếch mép cười khinh. Ông chưa bao giờ để mắt tới văn hóa Hồng Kông. Chỉ tới lúc ông giấu nhẹm chức vụ của mình, lẳng lặng trở lại nơi ông từng là “bác Trương” lao động ở đó sáu năm trời, đổ mồ hôi sáu năm trời, lòng rỉ máu sáu năm trời, khi ông vào nghỉ tại một nhà khách tiếp các cán bộ thông thường trước khi xe đến đón, ông mới có dịp nghe kỹ đến mấy lượt bài hát Hồng Kông trên đây từ băng cát-xét nhỏ của một nhân viên thu mua thuộc công ty mậu dịch nọ. Truyen8.mobi
Nói thế nào nhỉ? Ông không phải là nhà âm nhạc. ở bộ đội, ông học đọc bản nhạc, biết đánh nhịp. Chiến sĩ Bát lộ quân đều thích hát. Ai đến biên khu, ấn tượng để lại đầu tiên phải là biết hát nhiều bài. Có một bài hát hai câu đầu là “Trời khu giải phóng là trời sáng láng, Dân khu giải phóng thích biết bao”. Hai câu tiếp theo là “Mặt trời khu giải phóng không bao giờ lặn, Bài ca khu giải phóng hát không bao giờ hết”. Hồi chiến tranh giải phóng, chỉ cần nghe bài Thế giới điên cuồng rất phổ biến ở vùng cai quản của Tưởng, rồi lại nghe bài Chúng ta là thanh niên dân chủ rất phổ biến ở vùng giải phóng thì đã có thể biết tương lai của nước Trung Quốc sẽ thuộc về ai.
Nhưng bây giờ thì thế nào? Bây giờ sự việc ra sao rồi? Nền giáo dục ba chục năm qua, những đợt huấn luyện ba chục năm qua, đã hát ba chục năm “chủ nghĩa xã hội tốt”, “thanh niên ơi, trái tim cháy bỏng”, thậm chí còn hát đến mấy năm “ba bài kinh điển chẳng những chiến sĩ cần học mà cán bộ cũng cần học”, thế mà đùng một cái, bài Tình yêu đơn côi chinh phục luôn cả nước! Truyen8.mobi
Ông muốn đập nát cái máy cát-xét của anh chàng thu mua kia. Ông đứng lên, đi quanh một vòng, tay nắm chặt đến nỗi móng tay làm lòng bàn tay phát đau. Thật là giả dối hết chỗ nói, nông nổi hết chỗ nói! Những chiếc mông ngoáy lộn trong quầy bán rượu, những công tử, tiểu thư vén mái tóc dài, mồm ngậm thuốc lá thơm hoặc nhắp rượu champagne, con mắt lúng liếng nhìn nhau, những đồ bỏ đi hễ nghe nói đến nước ngoài, đến Hồng Kông, thậm chí đến Đài Loan đã rỏ dãi nhưng lại không chịu học, không chịu đổ mồ hôi, không chịu đi học, đi làm ca đêm mà suốt ngày chỉ mơ tưởng đến tủ lạnh, tới đồ dùng trong nhà kiểu dáng mới và nệm giường êm ấm. Lẽ nào bọn họ thực sự hiểu được thế nào là tình yêu, thế nào là ưu sầu, thế nào là cô quạnh đơn côi? Tất cả chẳng qua chỉ lên mặt đến phát tởm khi chúng đến chụp ảnh tại một tiệm ảnh hạng ba!
Một bài hát làm bộ ủy mị, một bài hát ý tình giả dối, một bài hát nông cạn, thậm chí tầm thường hết mực. Giọng ca nào có được như Quách Lan Anh, như Quách Thục Trân, nào có được như nhiều nữ ca sĩ họ Quách hoặc không phải họ Quách! Nhưng bài hát ấy mới dương dương đắc ý, đánh bại cả một loạt đối thủ, dù có cấm hát - chúng ta sẽ không làm những điều ngu xuẩn đó nữa chăng? Mà biết đâu đấy - cũng chẳng cấm nổi.
Một bài hát thiu thiu buồn ngủ! Có lẽ sau khi mệt mỏi, đờ đẫn do kêu to gào lớn dẫn tới, thì thiu thiu buồn ngủ là sự phát triển tất nhiên của vỏ đại não.
Nhưng mà không, Thứ trưởng Trương Tư Viễn không thể thiu thiu buồn ngủ được. Từ tháng Tư năm 1975 được phục chức đến nay, đêm nào ông cũng không thể bình thản nhắm mắt ngủ ngon được.
Tháng Tư năm 1975, Trương Tư Viễn đang ngồi nhặt rau hẹ trong căn nhà tường bằng đá, mái cũng lợp bằng đá ở bản làng xa xôi chung với con trai. Nhờ nữ bác sĩ Thu Văn giúp đỡ, hai bố con đã làm lành với nhau từ lâu. Ông nhặt rau hẹ tính đợi con trai về làm một bữa cảo, ông còn định mời Thu Văn cùng con gái cô ấy sang ăn cùng nữa. Sau khi ăn mãi cà rốt và cải trắng suốt một mùa đông, giờ cầm tới mớ hẹ biếc xanh dù dính đầy đất và cả phân ngựa, ông cũng cảm thấy trong phút chốc căn nhà đá đầy ắp ánh xuân, đầy ắp sức sống của mùa xuân. Rau hẹ thân trắng lá xanh vấn vít làm một với gió ấm xa cách hàng mấy tháng nay, với tiếng chim ríu rít, với băng tuyết đang tan từng mảng từng mảng một, với ánh sáng rực rỡ ngày một kéo dài, với lúa tiểu mạch đang xanh lại, với tiếng hí ngày một nhiều của lừa, ngựa, với sức mạnh của tình yêu hùng hồn mà vi diệu đang nảy nở sinh sôi trong mỗi góc cạnh, xó xỉnh của thiên nhiên rộng lớn. Tất cả những thứ đó đến gõ cửa tâm linh của mỗi người, dù rằng vết thương đau đớn làm một số tâm linh nào đó đã rạn nứt như mặt trống vỡ, nhưng rồi vẫn phát ra một chút âm vang, cho người ta một chút hy vọng. Huống hồ Trương Tư Viễn, một người mà bần cùng và áp bức hun đúc nên tuổi thơ, máu và lửa nhuộm đỏ tuổi thanh xuân, Đảng và lãnh tụ chỉ dẫn cho đường đi, được nhân dân tôn kính và tin cậy, trông ngóng, tất cả đang thúc đẩy bước chân ông. Ông đã quen lạc quan và đầy hy vọng. Trong mùa xuân này, ông lại tràn trề dự cảm về một sự chuyển biến nào đó. Không lẽ nào cứ mãi như thế được, cả đến trẻ con cũng biết phân biệt phải trái, chẳng lẽ Đảng không phân rõ được sao? Nghĩ lại về cuộc đời, nghĩ lại dưới, trên, phải, trái mình, nghĩ lại về lịch sử và hiện thực, nghĩ lại hôm qua, hôm nay và triển vọng ngày mai của Trung Quốc tất thấy Đảng rốt cuộc là Đảng vĩ đại, Đảng quang vinh và sau hết là Đảng đúng đắn. Truyen8.mobi
Đó thực sự là dự cảm chăng? Hay là sau khi xảy ra rồi mới tự cho là từng dự cảm? Chẳng phải ngay từ năm 1966, ngay ngày đầu tiên bị lôi cổ ra, ông đã không tin vào những việc đang phát sinh mà chờ đợi sự phủ định đối với những việc đã xảy ra đó sao? Chẳng phải ông hôm qua chân thực hơn hôm nay, còn ngày mai tuy lặng lẽ nhưng mang đến hy vọng gần với ngày hôm qua là gì? Lại còn cái từ “khui” đó nữa. Thế nào gọi là khui? Tra từ điển Từ hải, “khui” nghĩa là tóm được, bắt được, thật là một động tác vừa cụ thể lại vừa hình tượng. Còn bây giờ dùng từ khui ra thì nghĩa vừa rõ ràng lại vừa hàm hồ. Tình hình chính trị đặc thù làm nảy sinh ra thuật ngữ chính trị đặc thù. Mấy năm nay quả thật có sự thách thức về phép tắc của ngôn ngữ, chẳng biết bài viết của Stalin về tính ổn định của ngôn ngữ rốt cục có còn linh nghiệm? Con cháu chúng ta có thể hiểu những từ vựng đủ kiểu mới mẻ phổ biến hiện nay không? Chúng có thể hiểu thế nào là “nã pháo”, “rán dầu”, “đứng về một bên”, “đập nát”, “cắm đội”, cùng “mũ cầm trong tay quần chúng” là thế nào không?
Cho nên ông cần có sự chuyển biến và ông bồn chồn như con ngựa trước giờ chạy đua, bởi tất cả là việc của ông. Ông liên quan chặt chẽ với tất cả những điều đó. Nhưng rõ ràng cuộc sống ở bản làng lại làm ông đổi thay. Ông thực sự vui mừng đã nhặt được một mớ hẹ trong ngày xuân chẳng khác nào ông không sợ ánh nắng chói mắt, ngẩng đầu lên tìm con chim vân tước đang nhảy nhót vòng quanh hát ca, thực sự vui mừng vì tiếng chim đầu tiên hót trong ngày xuân này. Ông tỉ mẩn nhặt lá khô và cọng cỏ lẫn trong mớ hẹ ra, chú ý bỏ những lá mầm không được sạch ở gần gốc hẹ. Ông ngửi thấy mùi thơm cay ở mớ hẹ xanh tươi. Ông lưỡng lự không biết nên hay không nên mời Thu Văn và cảm thấy buồn bực vì sự phân vân đó.
Có tiếng động lạ, không phải tiếng bò thở, tiếng gió thổi, tiếng trẻ con trong làng chạy. Máy kéo và máy chạy dầu diesel chăng? Tại sao tiếng động đó ngày một gần? Hay là xe hơi? Chiếc xe hơi nào lạc đường thế nhỉ? Người ngồi xe hơi vừa được quần chúng kính trọng lại vừa thoát li quần chúng, nhưng thế nào cũng cần có người ngồi xe hơi. Cạch, cạch, cạch. Sớm thế này đã băm thịt sao? ở đâu ra thịt thế nhỉ? Đập hai quả trứng là được rồi. Trứng vàng óng và hẹ xanh mướt. Nhưng nếu cho trứng vào nhân thì lại phải dùng đến mỡ. Tiêu chuẩn cung cấp mỡ cho nông thôn thấp lắm mà. Cạch, cạch, cạch! Hóa ra là có người gõ cửa.
Một chàng trai trẻ, quân phục màu xanh cỏ, ngôi sao đỏ lấp lánh. Đứng nghiêm, chào theo lối quân đội. Rau hẹ rơi xuống đất, khi đứng lên ông làm đổ chiếc ghế đẩu đánh ầm.
“Đồng chí Trương Tư Viễn,
Mời đồng chí có mặt tại Ban tổ chức tỉnh ủy vào ngày 25 tháng Tư.
Gửi lời chào cách mạng.”
Thế là thế nào? Đồng chí, thừa nhận mình là “đồng chí” rồi à? Ban tổ chức, bộ phận vừa cơ mật vừa quan trọng, bao giờ cũng do những đồng chí đáng tin nhất, có kinh nghiệm nhất, điềm đạm nhất phụ trách. Lời chào cách mạng như một người đứng trước trường thành vĩ đại đưa tay lên vành mũ chào. Con dấu là dấu của tổ hạt nhân của tổ chức Đảng Ban công tác chính trị thuộc ủy ban cách mạng đóng thay. Chẳng ai hiểu tên gọi và nội hàm của những cơ cấu tổ chức như thế, cũng không hiểu cơ cấu của Đảng vào lúc nào, do ai và tại sao lại bị thủ tiêu, càng không hiểu tại sao tổ hạt nhân của Đảng thuộc ủy ban cách mạng lại biến thành Đảng ủy. Ông không hiểu tổ chức mời ông có mặt đó phải chăng là một ban quan trọng của Đảng ủy chuyên quản đảng viên và cán bộ theo ý nghĩa vốn có mà ông từng quen thuộc.
Dù sao rốt cuộc ông vẫn phải đến gặp Ban tổ chức. Cho đến nay, sinh hoạt Đảng của ông chưa được khôi phục nhưng hàng tháng ông vẫn gửi nộp Đảng phí. Ông chưa từng bị kỷ luật nào vậy thì ông có quyền - nghĩa vụ biến thành quyền - nộp Đảng phí, bất kể tổ công tác chính trị hay tổ hạt nhân đều không thể từ chối ông. Vả chăng, ông vẫn nộp Đảng phí theo cấp bậc và bậc lương vốn có, dù rằng bây giờ sinh hoạt phí hàng tháng của ông chưa đến 1/3 lương mà lẽ ra ông được hưởng. Đấy cũng là một thách thức của ông: tôi vẫn là một cán bộ cấp cao, 1/3 lương của tôi cũng đủ ngang với các anh rồi. Truyen8.mobi
- Ngồi xuống đi! - Ông nhiệt tình và khách sáo mời đồng chí quân nhân đến đón ông. Cách ăn nói, kiểu mỉm cười và cái lưng hơi còng của ông càng giống nông dân bản làng. Mấy năm nay, ông đã quen ngửa mặt lên nhìn những người theo phái tả và làm việc cho chính quyền đỏ. Lương những người này ít hơn ông cả nửa đấy nhưng lại oai hơn ông đến hàng mười, hàng trăm lần. Cán bộ nào ngửa mặt nhìn chính quyền đỏ ắt sẽ nhìn ngang bằng với nông dân, với chiến sĩ “mồng bảy tháng Năm” và những thanh niên được giáo dục lại, đó là điều khiến người ta thỏa mãn. Nhưng đồng chí Giải phóng quân trẻ trung vừa đến tuổi mọc râu không ngồi xuống mà nói:
- Ngoài kia có xe, đồng chí Trương Tư Viễn có thể thu xếp để đến chiều lên đường ngay không ạ? Chủ nhiệm X dặn càng nhanh càng tốt...
Giọng nói của người trẻ tuổi vừa ôn tồn vừa lễ phép khiến Trương Tư Viễn nghĩ tới ngày hôm qua, nghĩ tới thư ký và lái xe mà ông từng có, nghĩ tới tuổi Đảng và chức vị của mình.
- Việc này...
Chữ “này” ông kéo dài giọng ra, kéo dài hay ngắn thường tỉ lệ thuận với chức vụ. Đã có chín năm ông không kéo dài giọng ra; khi ngày mai có hy vọng sáp gần ngày hôm qua thì lập tức ông lại kéo dài giọng ra, rất tự nhiên mà không phải cố ý. Khi nhận ra, mặt ông chợt đỏ bừng.
Chín năm qua, lòng ông như mặt hồ phẳng lặng. Dù sâu dưới hồ có nước xoáy, có sóng động, thậm chí có núi lửa sắp phun và có chết chóc nhưng mặt hồ bao giờ cũng phẳng lặng. Mặt hồ phẳng lặng thường đẹp, mỗi người có thể nhìn thấy bóng mình soi xuống mặt hồ phẳng lặng đó, vả chăng, bóng soi xuống thường có sức hấp dẫn hơn người thật.
Người lính và xe hơi đến đón ông chẳng qua chỉ thổi một hơi xuống mặt hồ, mặt hồ chỉ gợn lên những vòng tròn đồng tâm. Thế là cảm giác tự ngã của hồ liền biến đổi, chẳng kể hồ có thừa nhận hay không.
Ông trở về thành phố của mình, ông trở về với tòa lâu nhỏ của Thị ủy. Ông được trao chức nhân vật thứ hai của Thị ủy đỏ.
- Nhưng tôi chưa được khôi phục sinh hoạt trong tổ chức! - Ông nêu ý kiến.
- Cứ nhận chức vụ trước đã! - Lãnh đạo trả lời.
Lại cũng vẫn con đường đó. Vẫn toàn nhà này. Vôi và sơn che đi những vết thương sau chín năm. Sàn nhà khảm gỗ và đèn chùm trắng lóa khiến mắt ông ứa lệ ngay những phút đầu tiên. Cũng may, chẳng ai nhìn thấy. Thiên đường đã mất đi rồi, ông nhớ tới câu thật sự không nên nhớ tới này. Chín năm đã khiến ông quên cả sàn nhà khảm gỗ và những chiếc đèn chùm. Năm năm nay, ông chỉ biết con đường núi rải đá gập ghềnh, cây cối thấp thoáng, căn nhà xây bằng đá khối và đá phiến, nền nhà bằng đất phải vẩy nước sao cho vừa, vẩy ít thì bụi tung lên, vẩy nhiều thì thành bùn. Chiếu sáng ban đêm nhờ đèn dầu hỏa, điều mấu chốt là phải lau bóng cho sạch, cho trong. Lúc đầu ông dùng lối hà hơi, hà một hơi vào bóng đèn thủy tinh rồi dùng miếng vải mềm lau đi lau lại. Một lần ông lau thế nào đến vỡ bóng, tí nữa thì đứt tay. Sau rồi ông học được kinh nghiệm là thấm ít rượu vào khăn lau, quả nhiên lau sáng bóng hơn hẳn, ánh đèn chiếu sáng căn nhà đá như ban ngày. Những ngày tạnh ráo, trời đầy sao. Sao ở nông thôn nhiều hơn sao thành phố, hơn nữa núi cao hơn đất bằng nên gần trời hơn, vì thế sao gần với người dân bản làng hơn người dân thành phố. Ông rất sợ những ngày u ám, sợ ngày mưa. Lần ấy nếu không gặp bác sĩ Thu Văn thì có thể ông đã mất mạng rồi.
Bây giờ ông không sợ ngày u ám và ngày mưa, cũng chẳng sợ bóng tối nữa. Thành phố không có đêm, trong xe hơi luôn tạnh ráo. Tòa lầu làm việc và nhà ở có thiết bị sưởi ấm nên không có mùa đông. Nhưng không có đêm thì cũng chẳng có sao, không có mưa dầm thì không có niềm hân hoan như sống lại khi mưa tạnh trời hửng. Không có mùa đông thì chẳng có sự thuần khiết của những khi tuyết bay khắp trời. Được cái này ắt hỏng cái kia. Truyen8.mobi
Rất nhiều đồng chí cũ, bạn bè cũ, cấp dưới cũ, bạn học cũ đến tìm ông. Cũng như lúc đầu ngay lập tức ông trở thành thui thủi một thân, bóng hình làm bạn, không ai được tiếp xúc, thì bây giờ ngay lập tức ông lại trở thành hy vọng, thành trung tâm khiến mọi người nhìn vào.
- Tôi định đến thăm đồng chí từ lâu, cũng nhiều lần hỏi thăm đồng chí đấy! - Một người nói, hiển nhiên là chuyện có thật.
- Tôi lưỡng lự mãi. Bây giờ anh được trả lại chức cũ, người đến tìm anh hẳn đông, đừng làm phiền anh thì hơn... Nhưng mà chúng ta quen nhau lâu rồi. Bí thư Trương có thể quên chúng tôi được sao?
Toàn những câu như thế. Đặc biệt là những đồng chí già trong Thị ủy càng gửi gắm hy vọng ở Trương Tư Viễn. Trương Tư Viễn trở lại với cương vị lãnh đạo Thị ủy là dấu hiệu báo trước họ sẽ được trở lại với ngày hôm qua đầy thể diện.
Nhưng ngày hôm qua bị ngày hôm nay hủy hoại không thể lại khôi phục nguyên dạng ở ngày mai. Chẳng những khẩu hiệu “cảnh giác với phe theo đường lối tư sản hồi hương lên ngôi” của một phái nào đó và những biểu ngữ ôn hòa một chút như “Chúng ta không cho phép đi giày mới theo đường cũ” luôn luôn đập vào mắt ông mà đằng sau mọi thứ quen thuộc, ông cũng phát hiện thấy những điều lạ lẫm không sao thích hợp được. Xe buýt dồn cục ở bến cuối cùng không chịu xuất phát, hàng đống người nghển cổ trông ngóng ở bến xe. Nghe nói cánh lái xe tụ tập đánh bài, anh nào bị cháy túi thì phải lái một chuyến. Khắp nơi là biểu ngữ, khẩu hiệu, đại phê phán hoặc nhiệt liệt hoan hô. Tiệm bánh ngọt thành lập tổ lãnh đạo cách mạng cũng chưng câu “thắng lợi vĩ đại của tư tưởng Mao Trạch Đông”. Những biểu ngữ lớn rất bắt mắt bằng giấy vàng, chữ đỏ (hai màu này tỏ sự vui mừng, còn giấy trắng chữ đen là phê phán, diệt trừ) thì ở bên dưới là rác rưởi và những đứa trẻ chìa tay ăn xin. Công nhân quét rác không chịu làm việc chăm chỉ, còn ăn mày cùng tăng lên với những lời nói suông, đâu đâu cũng thấy uống rượu, mời rượu, “anh em vui, bát tiên thọ”. Nghe nói hồi “phê Lâm, phê Khổng”, có người thuộc phe tả nêu ý kiến trong câu nói vần lúc chơi trò tửu lệnh cũng có tư tưởng Nho gia, một người khác trong phe liền đặt ra câu theo vần mới: “Nhất nguyên hóa a, tam kết hợp a, ngũ tinh hồng kỳ a, Bát lộ quân a...”. Hoang đường biến thành hiện thực, hiện thực biến thành mộng mị. Chẳng lẽ hàng tỉ người đã coi thuốc chữa thối chân và cao bôi trĩ thành thuốc bổ mà uống cả hay sao? Truyen8.mobi
Thị ủy cũng không còn là Thị ủy ngày trước nữa. Hàng ngày khi bước qua cửa để vào văn phòng Thị ủy làm việc, tim ông đều nhói lên một cái. Mình không đi lầm đường đấy chứ? Mình đến văn phòng thật đấy sao? Đây là nơi nào, mình không đến để ăn đòn chứ nhỉ? Biển đề cửa Thị ủy được đổi biển mới rất sang. Nghe nói biển cũ không biết bị kẻ nào lấy đi xẻ ra đóng tủ đứng, tấm ván dày lắm mà, trên thị trường làm gì có. Cho nên bây giờ tăng lính gác, phòng ngừa rất nghiêm, tất nhiên đó là điều cần thiết. Cả đến Văn phòng Đoàn và Hội liên hiệp phụ nữ của thành phố cũng có người cầm súng đứng gác. Một lần Trương Tư Viễn tình cờ nghe được mấy câu đối đáp theo lỗi vở mẫu mực của hai người có vẻ là chiến sĩ thuộc trung đội cảnh vệ ngoài giờ trực:
- Hai vật báu là gì?
- Ngựa tốt đao sắc.
- Ngựa là ngựa thế nào?
- Thổi thành trâu, vỗ đít ngựa.
- Đao là đao thế nào?
- Hai bộ mặt, ba nhát đao.
“Sự việc mới mẻ” nhiều vô kể. Xe con tăng lên ba lần vẫn chưa đủ bởi chức phó tăng lên gấp năm. Vụ tổ chức có bốn ông Trưởng mà chỉ có một cán sự. Đâu đâu cũng có tin đồn, tin tắt, truyền thuyết nào đảng Hoa Mai, bắt phỉ trên cầu Trương Giang, người cá, tráo thây trong quan tài người chết..., rồi “núi” nhô công khai và phe phái. Sinh hoạt trong tổ chức Đảng bị bãi bỏ, không sao có thể thực hiện phê bình và tự phê bình. Việc công phải tiến hành bằng đi cửa sau, còn việc riêng thì công khai như làm việc công, người đến liên hệ công tác còn mang theo giấy giới thiệu của cá nhân, vì việc riêng có thể khéo léo lập kế hoạch đi công tác, dám công khai đòi nhiều phiếu trong Đảng, đòi chức vụ, đòi quyền hành...
Cứ thế này mãi thì Đảng của chúng ta, nhà nước của chúng ta chẳng sẽ đi đời hay sao? Nghĩ đến đây ông như người phát sốt phát rét, lúc thì lạnh đến run cả người, răng lập cập đập vào nhau, lúc thì bảy khiếu bốc khói, lòng như lửa đốt. Huống hồ trên đầu ông còn xuất hiện một vị Bí thư thứ nhất - một vị tân quan ngoài nắm tóc, nghĩ mưu ra cũng lại chỉ biết có nắm tóc, nghĩ mưu mà thôi.
Mỹ Lan cũng đến góp vui và đề nghị trở lại với ông. Mấy lần cô ta gửi thư nhưng Trương Tư Viễn không trả lời. Lại gọi điện thoại hẹn gặp, Trương Tư Viễn chỉ đáp: “Khỏi cần!” rồi bỏ máy xuống, mặc cho bên tai vang lên tiếng máy gọi đổ hồi. Một hôm tan giờ làm thì trời ơi, Mỹ Lan đã ngồi trong phòng của ông. Có lẽ cô ta tự ý mở khóa nhưng không ai dám ngăn trở. Thật là bà chủ có toàn quyền sau khi “trở lại ngôi”, khăn trải giường bị kéo xuống để mang đi giặt. Trong phòng ngủ mới thêm hai bó hoa giả. Trương Tư Viễn không nói một lời, trở lại phòng làm việc. Lúc ấy ông mới thấy vô cùng biết ơn Thị ủy cho canh gác chặt chẽ ở cổng vào. Ông cầm một tập văn kiện lên, toàn là “ra sức thúc đẩy đại biến”, không biết biến đổi lớn hay là “đại tiện” nữa đây? Rồi những là “phản trào lưu”, “pháp quyền”, “chuyên chính toàn diện”, những là “thuyết duy sức sản xuất”, “tình thế cách mạng giáo dục rất tốt chứ không chỉ tốt ít, hơn nữa ngày một tốt lên”. Ông ói nước chua, dạ dày của ông đang co thắt. Các loại danh từ mới cùng tin không chính thức, cầu nói vần vè khi giơ nắm tay trong trò chơi tửu lệnh cùng với bộ mặt như cái bánh bẹt to tướng của Mỹ Lan xoáy lộn với nhau chẳng khác gì như dao, như tạc đạn, như mù như khói, như gió, như chớp, như nhãn hiệu, như cao dán, như chiếc quạt lá gồi của Phật sống cứu đời quẫy lộn với nhau. Truyen8.mobi
Trở về với ngày hôm qua là không được nữa rồi. Nửa đời còn lại của ông là vì ngày mai, phải cứu ngay lấy ngày mai.
Thu Văn
Hôm ấy trong mưa to sấm chớp, ông ngã lăn ra. Khi tỉnh lại, Trương Tư Viễn thấy mình đang nằm trong phòng bệnh của một y viện công xã. Bác sĩ Thu Văn nức tiếng gần xa trực tiếp trông nom ông. Cú ngã ấy chẳng những làm tổn thương đến đốt xương sống mà kết quả của việc dầm mưa là đường hô hấp bị cảm lạnh lan sang viêm phổi.
Tới bản làng chưa bao lâu, Trương Tư Viễn đã biết Thu Văn. Chị tốt nghiệp đại học y khoa Thượng Hải, hơn bốn mươi tuổi, người cao, mắt to, mặt trái xoan, tóc đen óng ả. Chị búi tóc lên sau gáy, tựa như học kiểu búi của những bà già nông thôn, nhưng kiểu búi ấy trên đầu chị lại hết sức phóng khoáng. Quần áo chị mặc bao giờ cũng sạch, không một hạt bụi, chị đi trên đường núi mà nhanh nhẹn như bay. ở nông thôn trong thời kỳ Đại cách mạng văn hóa, chị vốn là nhân vật khó chan hòa, nhưng trái lại chị là người rất dễ gần, chẳng những có thể nói chuyện với mọi người, từ già trẻ, gái trai trong bản, mà khi đỡ cái điếu từ tay ông nông dân đưa cho, chị cũng kéo được vài hơi; trong những đám hiếu, đám hỉ, cầm bát rượu từ tay nông dân, chị cũng uống được vài ngụm.
Nghe nói vợ chồng chị ly hôn, một mình chị mang theo con gái đến sống ở bản làng này. Đàn bà một thân một mình vốn rất khó sống ở nông thôn, nhưng riêng chị có thể tùy ý qua lại chơi bời với đàn ông đàn bà trong bản mà không có ai nói sau lưng chị một lời nào.
Thoạt đầu Trương Tư Viễn cảm thấy chị có vẻ thần bí chi đó, đồng thời trực giác cho thấy ông không thích chị, tuy rằng ông thừa nhận lẽ ra nên nói chị khá đẹp mới phải. Ông cảm thấy chị hơi phách lối. Hàng ngày, lời nói ra, đường đi qua, thuốc đã hút, rượu đã uống đều vượt hạn độ chị nên có. Nhưng chị chữa bệnh rất giỏi, quan hệ với nông dân rất tốt, cho nên mỗi khi gặp chị, Trương Tư Viễn đều chào hỏi tử tế. Sau ông còn biết thêm Đông Đông thường tới nhà bác sĩ Thu Văn chơi, bảo là muốn mượn ít sách về y để đọc. Cuộc sống không khi nào chặn hết các ngả đường đến với nhau.
- Anh nói mê lắm thế! - Bác sĩ Thu Văn nhẹ nhàng bảo. Giọng nói hoàn toàn không giống lúc chị nói cười thường ngày. - Có lẽ anh nghĩ nhiều quá, cán bộ cấp cao mà!
Qua lớp khẩu trang, Trương Tư Viễn dường như nhìn thấy khoé môi cười của Thu Văn. Mắt chị cũng cười. Vẻ cười đó đầy sự thông cảm, nỗi buồn, đầy niềm tin tỉnh táo trong đó có ngưng đọng buồn đau, chẳng khác gì đống lửa sưởi trong ngày tuyết xuống, chẳng khác gì cánh buồm trắng ở tận đầu giữa biển và trời, chẳng khác gì cây hồ đào có tuổi dưới ánh trăng. Chẳng còn biết bà bác sĩ có khí chất đàn ông, lắm lời và nổi trôi theo sóng thường ngày đi đâu mất rồi?
- Thực ra lôi các anh xuống làm dân cũng có cái hay!
Một lần khác Thu Văn bảo ông như thế, không hề e ngại những người khác cùng trong buồng bệnh. Chị nói thêm:
- Nếu không thế thì dù báo chí có kêu gào về nông thôn, xuống cơ sở có hăng đến đâu chăng nữa, các anh vẫn lẩn trên gác nhà mình, đâu có chịu đi! Sao, có đúng thế không hả bác Trương?
Trương Tư Viễn định cãi rằng ông đâu có nhà lầu. Bây giờ ông cũng có nhà, nhưng cách gọi “bác Trương” khiến ông cảm thấy ấm áp, chẳng khác gì hồi nhỏ mẹ gọi ông là “hòn đá con”. Cái tên Trương Tư Viễn (mà bà con trong bản làng gọi là tên quan, đủ thấy tên này đặt cho để mà làm quan) mới xa lạ, cứng như đá! Con người cần có mẹ, cần tình thân, cần chăm sóc, thông cảm và đồng tình. Bởi vậy mỗi khi bác sĩ Thu Văn nói: “Chịu khó uống chỗ thuốc này, uống thêm nhiều nước nữa, anh sẽ thấy khỏe ngay ấy mà!”, ông đều cảm thấy vô cùng trìu mến. Truyen8.mobi
Hàng ngày Đông Đông mang cơm đến cho ông, gồm mì, trứng luộc, canh khoai môn, cháo hoa. Đông Đông nói:
- Bố không cần giận dữ như thế. Con chẳng qua bực mình viết trong nhật ký mà thôi. Người hay tỏ nỗi bực mình thực ra chẳng có lòng dạ nào. Hôm ấy con cũng có lỗi, còn đối với Lý Đại Chiêu và Phương Chí Mẫn thì con mãi mãi tôn sùng các ông ấy. Gần đây con thường nghĩ, cuộc sống dứt khoát không đẹp như lúc nhỏ con tưởng tượng cho nên cuộc sống cũng dứt khoát không tồi tệ như bây giờ con nghĩ vậy.
- Sao? Con chuyển biến rồi à? - Ông ngạc nhiên mừng rỡ.
- Cũng chưa hẳn đã là chuyển biến. Có lẽ con chưa hiểu bố hoàn toàn, cũng như bố chưa hoàn toàn hiểu con. Sự cách bức giữa người với người là vĩnh viễn không sao xóa bỏ nổi. Thế là phát triển tới mức anh không xơi tái tôi thì tôi cũng xơi tái anh.
- Thế tại sao hàng ngày con còn mang cơm đến cho bố?
- Cô Thu Văn bảo con nên làm thế, cô bảo... - Đông Đông lưỡng lự giây lát, dường như không biết có nên nói tiếp khúc sau hay không. - Cô Thu Văn bảo: bố cháu cũng không sung sướng gì...
- Con nói chuyện với cô ấy về bố à?
- Vâng.
- Kể cả chuyện của mẹ con?
- Vâng.
- Còn nói những gì nữa?
- Gì cũng nói ạ. Sao thế, vi phạm điều lệ bảo mật ư bố? - Đông Đông đã chuyển ngay sang giọng khắc bạc.
- Không. Theo bố, như thế rất tốt. Truyen8.mobi
Trương Tư Viễn, mà không, bác Trương qua câu chuyện với Đông Đông hiểu thêm được chút ít về Thu Văn. Người chồng của Thu Văn năm 1957 bị phê phán là cực hữu, bây giờ vẫn ở nông trường lao động cải tạo. Đông Đông cho rằng vì nghĩ đến tiền đồ của con gái mà Thu Văn mới ly hôn với chồng. Thực ra cô ấy đang chờ ngày chồng được tự do. Đội công tác thời “bốn thanh trừng” năm 1964 và đội tuyên truyền hồi “làm trong sạch đội ngũ” năm 1970 đều thấy cô không thuận mắt, chuẩn bị lập chuyên án thẩm tra, song tất cả xã viên và cán bộ cơ sở đều đứng về phía nữ bác sĩ. Cô ấy đã chủ động tìm tổ công tác và đội tuyên truyền để nói mọi chuyện của mình, nói rất thoải mái, không né tránh chút nào, vì vậy đã đánh tan mọi nghi ngờ của người khác đối với mình.
Thu Văn biết đổi màu để bảo vệ mình chăng? Chị rõ ràng là một cái cây bứng từ nơi khác để trồng, nhưng cây này chẳng những hợp thủy thổ mà còn giữ được cá tính, hoàn toàn khác với những loại cây khác ở nơi này. Đằng sau sự thoải mái của chị là thanh cao, đằng sau thói lắm lời là trầm tư, đằng sau vui vẻ cười đùa (đôi lúc hơi ngốc nghếch) là chịu đựng cây thánh giá vác trên lưng.
Nhưng tất cả những vẻ đó không phải là màu sắc bảo vệ cho mình, bởi sau sự thanh cao quả thật có tinh thần “lợi tha” - làm lợi cho người khác thật lòng; đằng sau trầm tư quả thật là khí phách trượng phu biểu hiện tùy lúc, còn tuy vác thánh giá trên lưng đấy nhưng chị lúc nào cũng cảm thấy niềm vui được sống. Chỉ một việc chị quan tâm tới chuyện yêu đương, hôn nhân của đám trẻ trong làng thôi, thì hầu như chị đã trở thành bà mối kiểu mới, đáng tin cậy, không sợ phiền toái và oán trách. Nếu chỉ để bảo vệ mình, tiếng cười của chị có thể nào chân thành, hồn nhiên đến vậy? Truyen8.mobi
Có điều rõ ràng chị đã nói chuyện với Trương Tư Viễn bằng một giọng khác hẳn:
- Chịu khó tìm hiểu cuộc sống của chúng tôi đi. Sau này nguyên quan phục chức thì chớ có quên người bản làng này đấy!
Trương Tư Viễn phảy tay, tỏ ý không hứng thú gì với việc nguyên quan phục chức, nhưng Thu Văn vẫn không tha:
- Đừng có phảy tay vội. Nếu tôi là anh thì tôi tranh thủ để sớm được về. Lương hàng tháng biết bao nhiêu là tiền mà còn về đây nắm cán cuốc sao? Chẳng những chỉ nguyên quan phục chức thôi đâu, mà anh còn quan vận hanh thông nữa cơ!
- Càng nói càng đi quá xa đề rồi đấy! - Trương Tư Viễn lắc đầu.
- Đương nhiên ấy chứ! Cán bộ lãnh đạo thực sự có kinh nghiệm, có trình độ, đảm đương được công việc hiện nay đang càng ngày càng hiếm mà! Chẳng những lứa các anh ít dần mà lứa sinh viên tốt nghiệp đại học như chúng tôi cũng càng ngày càng ít. Nếu tiếp tục “cải cách giáo dục” mười năm nữa thì người Trung Quốc toàn là người mù chữ, ai tốt nghiệp tiểu học đã đủ là thánh rồi. Còn những cán bộ cấp cao như các anh thì lúc ấy càng là của báu, có đốt đuốc đi tìm cũng khó thấy! Cứ nói nay mai thôi, anh đã không thể bỏ quốc gia vào túi mang theo mà cũng không thể gãi gáy rồi tùy tiện trao quốc gia cho những nông dân chỉ biết cầm cuốc. Trung Quốc vẫn phải nhờ các anh chỉnh đốn. Các anh chỉnh đốn không ra gì thì người ở bản làng và người ngoài bản làng sẽ lắc đầu, giậm chân chửi các anh ra trò đấy!
Trương Tư Viễn cảm thấy sáng bừng trước mắt, sáng bừng trong lòng. Chỉnh đốn quốc gia, chỉnh đốn Đảng, đó là nhiệm vụ vì đại nghĩa không thể từ nan. Sự việc thường nảy sinh biến hóa, thường đi tới chỗ mình không thấy trước được. Không ngờ Thu Văn còn là nhà chính trị nữa cơ đấy! Nhưng ông có thể đợi đến ngày đó không? Chẳng phải người ta thường nói không có ai đó thì trái đất vẫn quay sao? Chẳng phải ông đã từng bị vứt ra ngoài quỹ đạo cuộc sống nhiều năm rồi sao?
Lời nói của Thu Văn chẳng bao lâu đã ứng nghiệm. Năm 1975, Trương Tư Viễn đang ngồi nhặt hẹ thì được đón về Thị ủy. Năm 1977, sau khi đập tan “bè lũ bốn tên”, Trương Tư Viễn được thăng lên chức Phó bí thư Tỉnh ủy. Năm 1979, Trương Tư Viễn được điều về Bắc Kinh, đảm nhiệm chức vụ Thứ trưởng một bộ thuộc Quốc vụ viện.
Lên đường
Cuối cùng ông tạm thời rời “tòa nhà Bộ trưởng” sang trọng. Tòa kiến trúc cao tầng này dành cho cán bộ từ cấp Thứ trưởng trở lên làm nhà ở, cho nên dân mới đặt tên là “Tòa nhà Bộ Trưởng”. Thường có rất nhiều xe con đậu trước tòa nhà. Có cảnh vệ nên dân thường không đến gần. Quen ở nhà Bộ trưởng lâu rồi, bây giờ rời nó ra đâu có dễ. Mặc dù chuyến trở về bản làng này Trương Tư Viễn đã lên kế hoạch từ lâu, đã hạ quyết tâm từ lâu nhưng ông vẫn không cất chân đi ngay được. Hễ nghĩ tới mình sắp sửa rời bỏ quỹ đạo sống đã quen và xứng đáng được hưởng là ông lại cảm thấy không yên tâm, thậm chí còn hơi buồn phiền nữa. Ông như người giữ vững nếp ăn ngày ba bữa, đột nhiên phải đổi thành ngày ăn hai bữa hoặc bốn bữa, như con cá chuẩn bị lên bờ thăm thế giới! Đêm nay ông ngủ ở đây, ngày mai, ngày kia rồi những đêm sau nữa, ông sẽ ngủ ở đâu? Trước ngày lên đường, đêm đó Trương Tư Viễn trằn trọc không yên, mãi cho tới khi có một tiếng nói khuyên can ông, có người lôi tay ông, kéo chân ông, níu áo ông. Thôi nghĩ ngợi làm gì nữa, anh hiện nay chẳng phải đang yên ổn đó sao? Anh đã sắp sáu chục tuổi rồi, đảm nhiệm trọng trách trong Đảng và trong chính quyền; nhiệt tình tưởng tượng và buông thả theo cảm tình không những không cần thiết đối với anh mà còn là một lỗi lầm không thể tha thứ. Anh hà tất tự tìm khổ sở để mà chịu đựng? Truyen8.mobi
Song cuối cùng ông cũng rời “tòa nhà Bộ trưởng”, hơn nữa, kiên quyết không chịu đi máy bay hoặc toa xe giường mềm, kiên quyết không cho thư ký gọi điện báo trước cho lãnh đạo các cấp ở địa phương chuẩn bị tiếp đón. Thư ký mấy lần toan thuyết phục ông, ngầm tỏ ý nói cho ông biết sự kiên quyết đó chẳng những ấu trĩ, vô nghĩa, mà còn “bất cận nhân tình”, không bình thường. Thư ký chỉ còn thiếu nước hỏi ông câu: “Phải chăng thần kinh của Thứ trưởng bị chập mạch?”
Ông dùng sự im lặng để áp đảo thư ký. Bây giờ, xe lửa bắt đầu chuyển bánh trong tiếng hát của Bài ca chuốc rượu. Thư ký, lái xe và chiếc xe hơi sang trọng màu đen đều không cùng đi với ông. Còi tàu phát ra tiếng hú lanh lảnh và vui vẻ. Tiếng bánh chạy cũng xình xịch mạnh mẽ, tiếng sắt thép va chạm nhau làm phấn chấn tinh thần mọi người. Tiếng hát “Bạn ơi xin hãy cạn chén này” của Lý Quang Hy xen lẫn với tiếng hỏi dồn dập của nữ nhân viên tàu: “Hành lí của ai đây?”.
Trương Tư Viễn nhắm mắt lại một lát. Một bà mẹ nóng nảy phát đánh đét vào mông đứa con nghịch ngợm, thế là thằng bé thi nhau than thở cùng Lý Quang Hy. Trương Tư Viễn mở choàng mắt, ra ánh nắng tràn ngập toa tàu. Gió thổi làm phất phơ mái tóc hoa râm của ông. Có người đã kéo cửa sổ toa tàu lên, ông cảm thấy nhẹ nhàng, tự do. Mình lại là bướm rồi chăng?
- Đưa vé đây! - Nữ nhân viên chìa tay ra, hạ lệnh. Dưới chiếc mũ màu xanh đồng phục của nhân viên đường sắt là một khuôn mặt trẻ trung, bực bội. Nếu ở toa giường mềm, cô bé chắc sẽ nói với ông bằng giọng khác. Hay thật đấy! Trương Tư Viễn lấy vé đưa ra. Đồng phục đường sắt, lại còn quân phục Giải phóng quân nữa, có lẽ cần cải tiến đi. Hai năm nay, người ta ăn mặc ngày càng đẹp, còn đồng phục và quân phục thì vẫn kiểu cũ. Lẽ ra loại đồng phục, nhất là quân phục phải có sức hấp dẫn mạnh mẽ mới phải...
Một ông béo phệ mũi đỏ chót, phanh áo, lắc lư đi đến ngồi cạnh ông. Sức nặng không bình thường của ông béo khiến chiếc giường cứng rên lên một tiếng:
- Chơi vài ván trăm điểm nào? - Ông béo nói giọng bán đảo Giao Đông, miệng thở ra hơi hành sống còn nguyên mùi cay.
Nếu ở toa giường mềm thì...
Nếu ở toa giường mềm thì khá hơn đây rất nhiều. Hẳn thế rồi! ý nghĩ ấy chẳng qua chỉ thoáng loé lên thôi. Mắt ông tràn đầy ánh nắng. Ông thấy thích toa xe này. Ông thích khuôn mặt căng thẳng của cô nhân viên trên tàu. Nhìn kìa, cô bé lại tới lau sàn, vất vả thật! Ông thích những chiến sĩ Giải phóng quân nằm giường giữa và giường trên cùng ở trên đầu ông. Tàu vừa chạy là họ ngủ liền, bọn trẻ ngủ đến là say! Ông thích anh chàng cán bộ hút loại thuốc lá hai hào một gói ở giường đối diện ngay với ông. Anh cán bộ này cứ ra sức năn nỉ mời ông hút thuốc, ông từ chối mãi mà không được. Tại sao người ta hay nhìn nhận đen tối về tác dụng của rượu và thuốc lá thế nhỉ? Anh cán bộ mời thuốc kia không hề có ý nhờ vả ông điều gì. Lại còn mẹ của thằng bé và đứa trẻ chạy tới chạy lui trong toa để biểu diễn tiết mục cho những “chú” chưa hề quen biết xem nữa. Có con thì cuộc sống trở nên vô cùng tốt đẹp. Đông Đông hay nói về sự cách bức giữa người và người, nhưng người với người còn có thể tương thân tương ái nữa. Truyen8.mobi
Phải rồi, từ năm 1975 được khôi phục công tác đến nay đã bốn năm có lẻ. Năm đầu gian nan khiến ai nấy lo âu thất vọng, lung lay như sắp sụp đến nơi. Năm thứ hai thì là đường cùng may được sống khiến ai nấy vui sướng như điên, khóc lóc như điên. Hai năm nay bao chuyện phiền toái, nhằng nhịt không thôi song rõ ràng là vững bước tiến lên phía trước. Ngoảnh nhìn những ngày qua, ông không thể ghìm được niềm kinh ngạc vui mừng trước những thay đổi lớn lao và nhanh chóng đã xảy ra. Còn trước hiện thực mà lẽ ra nhiều việc cần phải làm thì ông nóng lòng sốt ruột thay cho một số người trì trệ, thiếu nhạy bén. Ông rất bận, rất ít khi có dịp tiếp xúc với người dân bình thường trong cùng một toa giường cứng như thế này. Dù có xuống cơ sở, đến với quần chúng thì vị trí của ông cũng khác hẳn mọi người. Nhưng ông không thể về thăm bản làng ngày trước theo cung cách đó. Ông không thể ra mắt Thu Văn và Đông Đông với tư thế cán bộ cấp cao khí phách hiên ngang, tiền hô hậu ủng được. Nếu ông làm như thế, ông đã chơi trội với họ, ông sẽ tự kéo dài khoảng cách hơn nữa với Đông Đông và Thu Văn, tuy ông biết ngồi xe con không phải lỗi của ông hay bất cứ người nào ở “tòa nhà Bộ trưởng”, đi toa giường mềm cũng quyết không phải việc đáng trách. Bình quân chủ nghĩa xưa nay vẫn là ảo tưởng không phù hợp với thực tế, song ông không thể, không muốn và cũng không dám làm. Ông cũng không nên trở lại bản làng với bất kỳ phương thức nào cao hơn người lao động bình thường.
Nghĩ kỹ ra, ngay cả nằm giường cứng cũng không thể làm yên lòng những ai theo chủ nghĩa bình quân, bởi đại đa số đều ngồi ghế cứng. Từ ga đầu tiên đến ga cuối cùng phải vận hành trong hơn bảy mươi tiếng đồng hồ, không ít người đã phải ngồi như thế suốt hơn bảy mươi tiếng đồng hồ đó. Tính nhẫn nại, chịu đựng, chịu khổ của người Trung Quốc thật là nhất trên đời này. Nhưng tại sao có vô khối người đến giường cứng cũng không chịu nổi? Ba chục năm rồi, anh không thấy xấu hổ mặt đỏ bừng hay sao? Anh có thể nào không cố gắng công tác được sao? Cứ xem mỗi một ga xe lửa đấy, người gánh sọt, người vác túi, dắt già bế trẻ, biết bao người dân lên tàu xuống tàu đều như thế?
Họ là những bác Trương, bác Lý, bác Vương và bác Lưu đấy! Ông có những hai tuần lễ để trở lại làm bác Trương. Sau khi khôi phục công tác, ông thường nhớ tới cuộc sống của bác Trương hồi ở bản làng. Có lúc ông tự hỏi, không biết có thể có một Trương Tư Viễn khác, một tự thân khác, tức cái người được gọi là bác Trương, vẫn sống tại bản làng xa xôi, xinh đẹp, lắm mưa và lắm tuyết, lắm cây và lắm cỏ, lắm chim và lắm ong bướm hay không? Khi ông cúi đầu bước vào xe con thì bác Trương kia chẳng đang nhặt củi trên núi trong tiếng chim hót đó sao? Khi ông phát biểu trong hội nghị, kéo dài giọng ra mà à, à, à thì cái bác Trương kia chẳng phải đang ngồi nghỉ ở đầu bờ, nói chuyện tiếu lâm cùng nông dân và các bà các chị đó sao? Ông hoàn toàn không phải vì muốn lên mặt mà kéo dài những tiếng à đó ra. Ông đang phát biểu ý kiến về vấn đề công tác, tư tưởng, nhận thức hết sức phức tạp, lời nói của ông lẽ ra nên rõ ràng, chuẩn xác, ông cần phải chịu trách nhiệm về mỗi chữ, mỗi dấu ngắt, nghỉ; ông cần phải vừa suy nghĩ cho chín vừa phát biểu, còn phải làm cho người nghe bài phát biểu, bài nói chuyện hoặc được gọi là chỉ thị của Thứ trưởng Trương, có thời gian lĩnh hội, ôn lại, suy nghĩ và tiêu hóa. Tất cả những điều đó đủ chứng tỏ việc kéo dài những tiếng à ra là tất yếu và cũng rất tự nhiên. Trong lúc đó một Trương Tư Viễn khác tức bác Trương không bao giờ kéo dài tiếng a, nói gì cũng nhanh nhẹn và khéo léo. Bác Trương này trẻ hơn Thứ trưởng Trương và khỏe mạnh hơn. Khi Thứ trưởng dự một bữa tiệc chiêu đãi khách nước ngoài, khi Thứ trưởng quần áo chỉnh tề, lịch sự giới thiệu các món ăn với khách nước ngoài, khi bia Năm Sao, nước có ga Bắc Băng Dương, khi rượu nho đỏ Thông Hóa, rượu Mao Đài Quý Châu, khi nước suối khoáng Lao Sơn, rượu vang Thiệu Hưng được tùy khách lựa chọn, tùy ý nhấm nháp, uống cạn, thì một “tôi” khác chẳng đang ngồi trong căn nhà vách đá còn vương khói, dưới ánh sáng đèn dầu hỏa chiếu rọi, bên cạnh bếp lò nóng hừng hực, trên chiếc ghế đầu đinh đóng hơi lệch một chân, tay bưng chiếc bát tộ to tướng mà dân miền núi ưa dùng, gắp chút rau cải muối lâu năm, rồi húp từng miếng lớn cháo ngô xay mảnh đặc sệt, có cho thêm đậu đỏ, đậu trắng, đậu xanh rất hấp dẫn là gì? Rau cải muối tự hào vì lâu năm, bác Thuyên Phúc nói vại nước cải muối của bác ấy có từ năm Dân Quốc thứ mười tám (1930) nữa kia! Mùa hè nào cũng phải đun sôi lại nước ấy, đến mùa thu bỏ cải vào rồi thêm muối, thêm nước để cho đến tận bây giờ. Khi Thứ trưởng Trương vì giải quyết một vấn đề nhân sự (hiện nay vấn đề nhân sự chiếm dụng của ông rất nhiều tinh lực, khiến ông khó chịu đựng được mãi) nào đó mà phải cân nhắc câu chữ, phải tìm tận ruột gan ra một phương án vừa giữ vững được nguyên tắc lại vừa chiếu cố được quan hệ, vừa có lợi cho công tác vừa chặn được hòn đạn mũi tên bắn từ phía nào đó lại, thì bác Trương kia chẳng phải đang hứng thú nghe bác Thuyên Phúc kể lại lịch sử lâu đời của vại dưa muối nhà mình hay sao? Truyen8.mobi
Bây giờ đây ông đã để Thứ trưởng Trương ở lại Bắc Kinh, để ông ta đi mà dự những buổi họp mãi cũng không hết, để ông ta đọc những văn kiện đọc mãi chẳng xong. Qua mười năm động loạn, Thứ trưởng Trư ea72 ng đang mải miết công tác theo ý Đảng lòng dân. Ông không hề quên làm sao cho công tác của mình càng có lợi hơn với dân, với bản làng, với bác Trương và bác Thuyên Phúc. Dù có thiếu sót đi nữa, ông thật không nghĩ ra được chính sách nào tốt hơn chính sách hiện hành, không nghĩ ra được biện pháp nào tốt hơn biện pháp đang sử dụng. Nếu Thứ trưởng Trương muốn bàn với bác Trương, thì ông cảm thấy yên tâm hơn.
Ông tiếp nhận điếu thuốc lá hơi khét của anh cán bộ ngồi đối diện mời ông. Ông hơi ngượng khi rút bao Trung Hoa đầu lọc của mình ra, xong điếu này không làm ai kinh ngạc bởi dù là thợ học việc thì khi ra khỏi nhà, họ cũng mang theo vài bao thuốc lá ngon. Đấy gọi là lấy mẽ. Vị trí không gian tầng cuối cùng của giường cứng đã xác định vị trí của ông trong xã hội, sẽ chẳng có ai nghi ngờ. Ông cũng nhận lời mời đánh bài của ông béo mồm sặc mùi hành sống. Chỉ đến khi ông bị chụp cho cái mũ đồ phản bội và phần tử tam phản, ông mới biết đánh trăm điểm và đánh cờ tướng. Như hành khách rỗi rãi không có việc gì làm, ông cũng cố gắng lĩnh hội và nghiên cứu thời khắc biểu vận hành của đoàn tàu, dường như lần đi xa này là ông sẽ điều sang ngành vận tải đường sắt, đảm nhiệm chân điều độ viên vậy. Ông chặn đứa trẻ chạy đi chạy lại, cho nó ăn kẹo và đùa với nó. Ông vốn định ra kế hoạch đọc ít sách trên tàu nhưng khi cầm sách lên, ông thường bị quấy rầy. Thôi cũng hay. Bác Trương phải bình đẳng với dân; cũng như dân, ông không phải gánh nhiều trách nhiệm nên cũng chẳng có gì phải vội. Bác Thuyên Phúc từng đưa ra lý luận: người ta không ai tránh khỏi chết; làm việc gì cũng vội vàng thì có khác gì vội vàng đi tới cái chết? Cứ thong thả mà làm tức là thong thả mới chết. Thật là lời bàn cao siêu. Bác Trương tuy thoải mái tự do, thẳng thắn lại hồn nhiên, nhưng lại có thể nổi trôi theo sóng trong dòng chảy của lịch sử, không làm việc gì nên hồn. Được cái này thì hỏng cái kia, giá của cái mất đi không khỏi quá đắt.
Còn có nhiều cái nhỏ nhặt, không đáng nói đến, lại khá đáng ghét nhưng vẫn phải trả giá cho chúng. Bác Trương còn phải xếp hàng nhiều lần: lúc vào ga, lúc lên xe phải xếp hàng; vào toa ăn phải xếp hàng, vào toa lét, rửa mặt, rửa chân, đánh răng cũng phải xếp hàng. Bác Trương cần hoàn toàn thích ứng, làm quen với việc xếp hàng, xong Thứ trưởng Trương lại phản đối. Thứ trưởng còn phải chịu đựng sự đối xử vô lễ và những điều kiện yếu kém. Có cậu bé béo tốt chừng năm, sáu tuổi thường chạy qua chạy lại trong toa. Bác Trương ngăn nó lại đưa cho nó cái kẹo, chẳng qua là muốn đùa vui với nó. Nào ngờ thằng bé vất toẹt cái kẹo đi với thái độ ngang bướng, lại còn mở miệng “Đ. mẹ mày!” nữa. Câu chửi bậy này làm cho tất cả những ai nghe thấy đều cười lên ha hả, trong tiếng cười có ý tán thưởng, cứ như là được nghe Hầu Bảo Lâm tung ra một câu gây cười trong lúc tấu hài. Trương Tư Viễn mà phần lớn là Thứ trưởng Trương, lập tức máu dâng lên đầu, mặt có lẽ đỏ bừng. Hắc bang nghe tiếng chửi chỉ đành cúi đầu nhận tội, nhưng Thứ trưởng Trương không cách gì chịu đựng nổi sự nhục mạ đó. Truyen8.mobi
- Cháu dám chửi bậy à? - Ông hơi nghiêm nghị hỏi thằng bé.
Đứa trẻ lên năm lên sáu ngẩng phắt đầu lên với dáng oai phong:
- Cứ chửi đấy! Cứ chửi đấy! Lát nữa mách ba đếch cho ông ăn cơm nữa!
Thì ra thằng bé là con ông đầu bếp trên tàu. Hành khách lại cười ầm lên, vừa cười vừa phân tích:
- Thằng bé thế mà giỏi. Mới tí tuổi đã hiểu quyền lực ghê gớm như thế nào.
Còn có chuyện khó chịu đựng nổi hơn chuyện trên. Đi tàu hỏa xong, còn phải đi hai ngày xe khách. Lái xe đối xử với hành khách như đối xử với đàn lợn. Giữa đường dừng xe, anh ta chẳng thèm nhìn hành khách đã hàm hồ, ngang ngược ra lệnh: “Đái!”, “Cơm!”, “Nghỉ!”, “Xuống!”, “Lên mau!”. Giọng ra lệnh đó khiến người ta sởn tóc gáy. Như thế cũng còn may. Ngày đầu dừng xe nghỉ ngơi, Trương Tư Viễn vào một gian phòng rộng ngủ chung cùng với bốn mươi hai người, trong phòng sặc sụa mùi thuốc lá, mùi mồ hôi, mùi thối. Sáu bóng đèn tuýp loại bốn mươi oát sáng suốt đêm. Nửa đêm, nhân viên công tác của nhà nghỉ đến kiểm tra, xem có ai chưa mua vé đã ngủ lại hay không. Cuộc kiểm tra đến mức gà kêu chó sủa. Suốt đêm ông không chợp mắt, thật sự hối hận về chuyến đi này, hối vì mình thiếu sâu sát hiện thực, lẽ ra nên theo lời khuyên của thư ký thì hơn. Nếu tỉnh ủy nơi đó cho xe con đến đón thì hai ngày đi xe khách chỉ rút lại có hơn nửa ngày. Dù sao ông đã có tuổi, không còn là bác Trương mấy năm trước nữa...
Nhưng ngày hôm sau, ông lấy lại được tinh thần. Lúc lên xe, ông cảm thấy như mình thắng trận, cảm thấy mình vẫn còn là người kiên cường, chưa đánh mất bản sắc của một người lao động bình thường, có điều ông cũng cảm thấy đằng sau nụ cười mỉm của mình vẫn là cảm giác ưu việt không sao gạt bỏ được. Ông mơ hồ dự cảm có tiếng bảo ông: đối với Thứ trưởng Trương cuộc sống mấy ngày vừa rồi chẳng qua là tham gia diễn thử mà thôi... Ông cau mày lại.
Song có một chuyện ông không sao chịu nổi. Trưa ngày thứ hai, khi ông đang xếp hàng mua vé để vào nhà ăn của ngành giao thông ăn cơm, có một cậu để tóc dài, mặc quần áo leo núi, cao đến mét chín tiến lại. Khi ông sắp tới cửa bán vé ăn, cậu này dùng tay gạt ông lùi xuống rồi lách vào đứng trước ông. Vấn đề không phải ở chỗ không xếp hàng, chen hàng, mà ở chỗ cậu này đứng gần cửa bán vé đợi một lát, đúng lúc đến lượt ông mới chen vào. Rõ ràng cậu ta thấy Trương Tư Viễn già yếu, có thể bắt nạt được nên chuyên bắt nạt, ăn hiếp những người như ông.
- Này đồng chí kia, sao không chịu xếp hàng thế? - Trương Tư Viễn run giọng hỏi.
Không thèm để ý.
- Xuống dưới mà xếp hàng!
Trương Tư Viễn quát to rồi giơ tay kéo cậu ta xuống. Anh chàng cao lớn không hề chuyển động, ngoảnh đầu lại, khinh bỉ liếc nhìn ông:
- Con mẹ nó, đừng có rườm lời! - Anh chàng giơ nắm đấm lên, vẻ đe dọa - Ai bảo thằng này không xếp hàng? Thằng này chẳng xếp trước đấy là gì? Xếp trước.
- Mọi người hãy nói xem anh này có xếp hàng không nào? - Trương Tư Viễn hỏi, không chút sợ sệt, ông tin tưởng thế nào dư luận công chúng cũng ngăn chặn kẻ vô lại ngang ngược này.
Nhưng thật kinh ngạc, thật đáng giận, đáng buồn quá! Không một ai lên tiếng, có người còn cố tình ngoảnh mặt đi.
- Thằng này thấy đằng ấy không xếp hàng thì có! - Anh chàng cao vừa giơ tay kéo, suýt nữa Trương Tư Viễn đã ngã giúi xuống đất. Truyen8.mobi
Trương Tư Viễn bị đẩy ra khỏi hàng trước điệu bộ cà khịa của anh chàng kia. Ai còn có thể đánh nhau với một kẻ như thế? Lúc này Trương Tư Viễn mới thấy mong người thư ký của mình biết mấy! Cả cảnh vệ và lái xe nữa. Ông tưởng tượng ra lúc mình công bố chức vụ, khi cảnh vệ rút súng lục ra, khi thư ký gọi điện báo cho công an đến, kẻ vô lại kia sợ hãi, mặt như chàm đổ, nhận tội xin tha, không chừng còn quỳ xuống đất như thế nào. Lúc ấy quần chúng xung quanh sẽ sung sướng vỗ tay... Bây giờ, điều đó không thể xảy ra. Nếu ông động thủ, có khác gì trứng chọi với đá? Nếu hồi còn là “Hắc bang” mà mình gặp phải cảnh này, mình có bực tức như thế này không? Trương Tư Viễn tự hỏi, câu tự hỏi liền như luồng gió thổi mát rượi khắp người ông.
Hành lộ nan. ở nhà ngàn ngày tốt đẹp, ra cửa một buổi gian nan. Làm dân thường chẳng phải dễ, cũng như lên tới cán bộ cấp cao vậy. Chuyện này đâu phải chuyện Trang Sinh mơ thấy mình hóa thành bướm hoặc bướm mơ thấy mình hóa thành Trang Sinh, mà là chuyện con trâu mơ thấy mình hóa thành máy kéo, hoặc máy kéo mơ thấy mình biến thành trâu vậy. Trong cuộc đời, những lúc được lững lờ, phất phơ bay lượn đâu có nhiều. Hơn sáu tuổi, cha ông phải mang theo ông để chạy thổ phỉ, ban đêm ngủ trong chuồng gia súc đằng sau xe. Tới năm sáu mươi tuổi, ông vẫn còn nhớ như in tiếng ngựa nhai cỏ rào rào trong đêm thanh vắng, gió lạnh táp vào người trong đêm thanh vắng. Đó là ấn tượng sâu sắc nhất để lại từ tuổi thơ. Còn thời kỳ chiến tranh chống Nhật, ông thường ngủ trong lều vải xanh, những đêm hè có thể nghe thấy tiếng tách tách trong ruộng ngô. Bà con nông dân bảo đấy là tiếng ngô đang mọc đốt, là sức sống không thể ngăn cản nổi, mà sức sống này đến từ đất, từ nước mưa và từ sức mạnh trên trời cao. Trong những ngày hành quân xa, thậm chí ông vừa đi vừa ngủ gật, đằng trước hô đứng nghiêm thì người đi sau va đầu vào lưng người đi trước. Truyen8.mobi
Cằn nhằn là chuyện dễ nhất trên đời. Không cần huấn luyện cũng biết cằn nhằn, lại hợp mốt nữa. Người Trung Quốc cuối những năm bảy mươi dường như cảm thấy không ca cẩm cằn nhằn thì không bình thường. Trong chuyến đi này, đâu đâu ông cũng thấy khối điều đáng ca cẩm, cằn nhằn. Tiếc là ông không phải nhà văn, nếu không chỉ riêng chuyện nhà ăn, nhà nghỉ của ngành giao thông rất bẩn là đã đủ cho ông vung bút viết thành bài, thêm vào hai nhân vật, một chút tình tiết, một chút cảm thán và vài câu chua cay sắc bén vào là có thể thành một truyện ngắn dũng cảm phơi bày mặt đen tối rồi. Không chừng ông còn “đỏ rực”, được gia nhập Hội nhà văn, trở thành một anh hùng vung tay múa chân, tha hồ chửi bới, cao hơn hẳn mọi người và đúng hơn ai hết. Viết bài chửi một nhà ăn của ngành giao thông dễ hơn nhiều, sướng hơn nhiều đưa nhà ăn ấy vào nề nếp. Nhưng viết như thế rốt cuộc giải quyết được vấn đề gì? Lẽ nào phung phí năm tháng của chúng ta, sức sống của chúng ta vào việc ca cẩm, oán thán đó? Hơn nữa, lời oán thán trách nhiệm của một công dân thì phỏng đáng giá mấy xu? Khi nói chuyện với các cán bộ trong Bộ, ông từng đề xuất kiến nghị: “Tôi đề nghị đổi chế độ mỗi ngày làm việc tám giờ sang chế độ bốn giờ ca cẩm phàn nàn, bốn giờ làm việc. Bốn giờ đầu tha hồ ca cẩm, giậm chân đ. mẹ cũng được, hết giờ thì không được ca cẩm nữa, phải thực sự làm tốt công việc của mình. Chế độ ngày làm việc bốn giờ này có lẽ hiệu suất công tác còn cao hơn chế độ ngày làm việc tám tiếng của một số cơ quan rời rạc nào đó”. Hiển nhiên đó là lời nói lúc phẫn nộ.
Cho nên, dần dần ông cũng không phàn nàn gì nữa. Ông nghĩ đến trách nhiệm của mình, trách nhiệm của mỗi người. Bất kể có bao nhiêu chuyện thô bạo và bần cùng thì tàu hỏa vẫn tiến về phía trước, ô tô tiến về phía trước, bánh tàu chuyển động khiến ông và các hành khách khác luôn luôn tới được những địa điểm mới, nhờ đó mà họ tới được nơi cần đến. Trong cuộc hành trình này, thời gian di chuyển có nghĩa là không gian cũng di chuyển, thời gian trôi trở thành lực lượng hữu hình, sờ mó được thúc giục người ta tiến về phía trước. Truyen8.mobi
Mưa táo
Đến rồi, đến rồi! Đến thật rồi! Nỗi vui mừng tới được đích là sự đền bù tốt nhất cho chuyến đi gian khổ, chẳng khác nào thành công là sự đền bù cho mọi phấn đấu gian lao. Quẹo qua một quả núi rồi vòng qua hai phiến đá tròn như cối xay lớn không phải do con người tạo nên là bến xe của bản làng. Bà con kể hai thớt đá lớn đó do thần Nhị Lang năm xưa gánh đuổi theo mặt trời rồi nửa đường bỏ lại. Chẳng ai biết hai thớt đá đó đã ở đây bao nhiêu năm và còn tiếp tục ở đây bao nhiêu năm nữa. Có điều, sau hơn bốn năm Trương Tư Viễn rời khỏi đây, hai thớt đá đó chẳng có gì thay đổi, vẫn trầm tĩnh, bệ vệ, mãi mãi không già để đón tiếp người từ xa đến là Trương Tư Viễn. Tư thế đón chào của đá chẳng khác gì mấy năm trước khi đón Trương Tư Viễn có việc sang làng bên, đi mua bán hoặc đi khám bệnh về, tựa hồ Trương Tư Viễn chưa hề rời khỏi đây, chưa hề lên chức Bí thư hoặc Thứ trưởng nào đó. Khi xe khách dừng bánh, ông cùng lúc nhìn thấy Đông Đông và đường dây cao thế trên đầu Đông Đông. Đông Đông cao hơn, vai cũng rộng hơn, cu cậu đã được điều lên huyện làm giáo viên tiểu học. Trong thư, hai cha con đã hẹn nhau Đông Đông sẽ về đây đón bố.
- Có điện rồi à? - Trương Tư Viễn hỏi, câu hỏi đầu tiên khi xuống xe.
Có điện rồi, hơn nữa dân đã xài đèn điện thay thế cho đèn dầu, dùng điện xay bột thay cho cối xay, dùng điện chạy máy tuốt lúa, máy ép dầu, máy xát gạo và máy cán để gia công lương thực, bông v.v... Đó là câu trả lời của Đông Đông. Hai cha con đi về phía trước mấy bước là tới gốc cây hạnh già. Cây hạnh ấy vẫn thường chảy nhựa chẳng khác nào nước mắt một ông già đa cảm, ai nhìn thấy cũng mủi lòng. Màu nhựa, lượng nhựa, chỗ chảy ra và hình trạng hoàn toàn không khác gì hơn bốn năm trước, như hôm qua bác Trương còn ngồi dưới gốc cây hút thuốc. Người cha đưa cho con trai một điếu Trung Hoa đầu lọc, khi anh con nhận lấy, khoé miệng hơi nhếch ra. Bên cạnh gốc hạnh là một hốc suối, đầu nguồn có đậy hai tấm đá xanh để giữ cho nước được sạch. “Cô gái ngoan không làm bẩn dòng nước trong”, đó là lời một bài hát do đoàn ca múa dân gian Maduyếcka của Ba Lan biểu diễn. Hải Vân thích hát bài này lắm. Truyen8.mobi
ánh nắng đầu đông ấm áp chiếu vào hai cha con, chỗ này khuất gió. Nhìn kìa, đám cỏ tạp bên hốc suối! Trong đám lá vàng đã nảy những mầm xanh mới nhú. Nắng đầu đông, không có gió lại chẳng như nắng xuân rực rỡ hay sao? Mầm cỏ nho nhỏ mới nhú có biết trước mặt chúng không phải là mùa xuân rực rỡ hay không? Ông đẩy phiến đá đậy bên trên ra, vốc nước suối lên uống hai ngụm. Nước suối vẫn ngọt trong như cũ. Ngẩng đầu lên, ông nhìn thấy người dân bản đầu tiên trong dịp trở lại thăm chốn cũ. Đó là ông thợ may, một người mà ông ít giao thiệp nhất trong bản này. Đôi mắt kính lão tròn xoe theo kiểu cũ, xem chừng chúng có lịch sử lâu đời chẳng khác gì hai thớt đá tròn kia. Nhưng ông thợ may vừa nhìn đã nhận ngay ra ông. Ôi, chẳng phải Bí thư Trương đó sao? Sao đồng chí về được chốn núi này? Đồng chí đưa túi đây, tôi xách cho. Tốt, tốt lắm, mọi người đều khấm khá. Đồng chí về lần này để thị sát hay là để chỉ đạo? Thật là sự cổ vũ rất lớn, quan tâm rất lớn cho dân làng chúng tôi... Hồi trước khác, bây giờ khác, cũng khách sáo ứng phó với “quan trên” thật đáng buồn biết mấy!
Cũng may đấy chỉ là người thứ nhất và duy nhất trong làng thay đổi thái độ đối với ông. Bác Thuyên Phúc thì không như thế.
- Chú Trương! - Bác Thuyên Phúc gọi to từ đằng xa. Ông ấy có thói quen chỉ gọi họ, thói quen này hơi giống người nước ngoài. Bác gái thấy ông thì nhệch mồm ra khóc. - Thật không ngờ chú về thăm được nơi đây! Không ngờ tôi còn sống để được trông thấy chú! Không ngờ vài năm nay cuộc sống khấm khá lên rất nhiều. Nhà chúng tôi nuôi được năm con lợn và năm con dê, lại còn mười lăm con gà nữa. Vốn có những hai nhăm con kia, có hai con gà trống, ngày nào hai con cũng mổ nhau, mổ đến nỗi trên mào toàn những máu, đành phải làm thịt con thua đi. Ai bảo mày đụt nào! Mất chín con gà mái đẻ bị rù. Chín con này mới mua sau, mười bốn con kia mua trước. Bác sĩ Thu Văn tiêm chủng cho mười bốn con này rồi, lại dùng dao chủng đậu cấy vào cánh gà nữa. Bác sĩ Thu Văn giỏi lắm, biết chữa cả bệnh lợn, bệnh gà.
Thực ra công xã cũng có trạm thú y. Giá lương thực nhích lên rồi. Đào lộn hột, hạnh nhân, táo và mật ong cũng nhích lên nhiều đấy. Đèn điện sáng lắm, loa phát thanh cũng vang lên. Chỉ riêng nhân viên công tác ở trạm lương thực là luôn hạ thấp chủng loại lương thực, nông dân có nhiều tiền là đít họ ngứa lên vì bị cỏ đâm vào hay sao ấy. Điện có đấy nhưng mất điện luôn, đèn dầu không bỏ đi được nhưng lượng cung ứng dầu đã vội giảm đi. Cuối năm nhà chúng tôi được chia hơn bốn trăm tệ, sắm được bộ bát sứ hoa hai mươi bốn chiếc. Chú bây giờ được thăng chức phải không? Luôn bình an chứ? Đã chuyển lên Bắc Kinh rồi? Chú có được gặp các vị lãnh đạo ở trung ương không? Nhưng cán bộ cấp cao sao không vơi dần? Trước đây mùa đông nào cũng có người về, tuy rằng có mấy lần cũng chỉnh loạn lên nhưng chúng tôi vẫn muốn có cán bộ về với chúng tôi, nói cho chúng tôi biết thế giới có những ai giỏi, có chuyện gì mới mẻ xảy ra.
Mười lăm con gà lập tức biến thành mười ba con. Bà già tuổi gần bảy mươi khi bắt gà nhanh nhẹn chẳng kém gì một cầu thủ bóng rổ. Bà nhảy lên tóm ngay được con gà đang bay. Thế là lồng gà bay lên trời còn thịt gà bay lên bàn. Khi cho vào chảo dầu, gà lách tách lách tách reo lên. Thế rồi bánh hấp bột trắng vào lồng hấp và ra khỏi lồng. Thế rồi tỏi hong khô vào mùa hè, thu, đậu đỏ khô, cà phơi khô cùng với thịt lợn muối cũng trình diện. Cơm chưa chín, bà con đã kéo đến. Ngay lúc ấy có năm nhà trong cùng một ngày mời Trương Tư Viễn đến dự cuộc tẩy trần và không cho phép ông từ chối. Ông gật đầu với tất cả nhưng phải tách ra trước sau để còn sắp xếp thời gian. Lại một lần nữa Trương Tư Viễn hối là đã không mang theo thư ký và lịch để bàn. Công việc nặng nề phải sắp xếp thời gian đó, ông đành tạm thời phân chia cho Đông Đông.
Vui thật là vui! Dường như ông chưa từng rời bản làng. Vẫn giọng nói quê, tình quê và lòng người như xưa. Vẫn xô đẩy để vào cửa nhà ai cũng được, cầm đũa nhà ai lên cũng có cơm ăn, ngả lưng xuống giường lò nhà ai đều có thể ngủ như trước. Thậm chí đến mấy con chó già cũng chưa quên ông, vẫy đuôi chạy lại với ông, giơ chân trước ôm lấy chân ông, từ cái mũi ươn ướt phát ra những tiếng làm nũng âu yếm. Ông cảm thấy có lỗi với chúng. Ông chỉ nghĩ đến bà con nên mang kẹo, bút bi, tranh chia cho các gia đình nhưng đã quên khuấy không mang cho chúng mấy cái xương. Thế là ông đành ném mấy cái kẹo mơ chua ra, dùng mấy cái kẹo để khoản đãi chúng thì thật không phải. Có một con chó vàng không nhận ra ông, sủa rất dữ, có lẽ nó lớn lên hoặc mới ra đời trong thời gian ông rời bản làng. Chủ của chó quát lên và nẹt cho con chó vàng một trận:
- Mày làm sao thế? Làm sao lại sủa cả người nhà, sủa cả bác Trương của chúng tao? Muốn riềng mẻ hả?
Con chó vàng bị mắng cụp đuôi sợ hãi, lùi lũi lui ra một bên. Hẳn nó phản tỉnh sâu sắc rằng sao lại phạm lỗi lầm lớn dường ấy, mà thực ra nó xuất phát từ lòng trung thành với chức vụ và định lập công để được thưởng. Truyen8.mobi
Tuy không ít bà con hỏi thăm chức vụ của ông rồi chắt lưỡi khâm phục, lại nhất trí cho rằng ông thăng quan là một việc đáng mừng, một việc hay đáng chúc tụng nhưng không ai đối xử với ông như một cấp trên. Ông nói chuyện cũng không kéo dài giọng ra, không dùng lắm chữ nghĩa, chẳng cần lắc đầu vẫy đuôi, chẳng cần chắp tau sau lưng đi đi lại lại, chẳng cần chọn lựa câu chữ trước khi nói, cũng không cần hối hận vì một câu không thỏa đáng nào đó sau khi nói. Không làm quan một thân nhàn, không làm quan lòng ấm áp. Không bình đẳng thì chẳng có tình bạn, đúng như không có đất thì làm gì có hoa màu, không có cây đào lộn hột thì làm sao có hạt đào lộn hột được? Lại còn táo đỏ trên núi nữa. Mỗi một quả táo đều xa xôi, cổ xưa, ngọt ngào như tuổi thơ của Trương Tư Viễn. Hồi ông còn nhỏ, khi ông chưa là Trương Tư Viễn thì đương nhiên cũng không có thầy giáo Trương, chính trị viên Trương hoặc Bí thư Trương, khi ông còn là đá hoặc như mẹ ông gọi là thằng cu Đá, ở nhà ông cũng có một cây táo. Đập táo là ngày tết của tuổi thơ, là đỉnh cao niềm vui của tuổi thơ mà không gì hơn được. “Chát cạch, chát cạch”, sào tre đập ở trên, “lộp bộp, lộp bộp” táo rụng ở dưới đất. Các bạn nhỏ cả thân và không thân đều kéo đến, vừa ăn, vừa nhặt, vừa bỏ vào túi vừa tìm kiếm, vừa kêu to. Có quả táo lăn xuống ngòi, vào bụi cỏ, lăn dưới miếng ngói. Hễ quả nào tính lẩn trốn bọn trẻ là quả ấy ngọt nhất, to nhất lại dứt khoát không có sâu. Mỗi lần tìm thấy quả táo giảo quyệt đó là ông và các bạn hoan hô ầm ĩ. Cả đất cũng ngọt, gió cũng ngọt, tuổi thơ ồn ào và cái ồn ào của tuổi thơ! Một tuổi thơ mặt đầy đất cát, đầy mồ hôi, đầy nước mắt nước mũi, đầy vỏ táo dính nước bọt và nụ cười hân hoan. Có lẽ hướng về bình đẳng, chất phác, tình bạn và một xã hội giàu có như mưa táo rơi đầy đất, hướng về sự công bằng chính trực chung cho cộng đồng và đời sống đầy đủ đã tiềm ẩn trong những trái tim nhặt táo bé nhỏ thích huyên náo đó chăng? Có thể cuộc đời, sự nghiệp, sức mạnh học thuyết của Mác, Ăngghen, Liépních (W. Liebknech), Lênin, Xtalin, Mao Trạch Đông, Chu ân Lai, Lưu Thiếu Kỳ và Chu Đức Chính là bắt đầu từ trái tim những trẻ nhặt táo bé nhỏ thích huyên náo đó chăng? Truyen8.mobi
Bây giờ, Trương Tư Viễn râu tóc hoa râm, Thứ trưởng Trương ở chức vụ cao lại trở về với cảnh huyên náo như hồi tuổi thơ. Ngày đầu tiên đi thăm hỏi, ông đi tới đâu đều bị nam nữ già trẻ trong làng bao vây, bị những lời hỏi thăm, nói đùa, chúc mừng và kể lể tíu tít bao vây. Những gì chúng ta mong mỏi, thỏa thuận, nợ nần hoặc làm tổn thương thì dần dần chúng ta cũng đã thực hiện rồi. Dù sao chúng ta cũng học được chút ít gì đó. Bà con ạ, táo ngọt hồng tươi rơi xuống như mưa!
Ngày đầu tiên ông không kịp chuyện trò với Đông Đông và Thu Văn. Thu Văn cũng góp tiếng nói của mình vào sự huyên náo kiểu trẻ con khi hoan hô táo rụng đầy đất. Khi ánh mắt ông cùng ánh mắt Thu Văn trong đám đông giao nhau, ông sung sướng chờ đợi, hân hoan như một đứa trẻ. Nhìn lại ông là ánh mắt sáng rỡ của người đã nhìn thấu mọi đau buồn mà cả đời ông chưa từng thấy bao giờ, là sự mãn nguyện của đứa lớn chuyên đập táo nhìn thấy đứa nhỏ vui mừng rối rít, là sự trầm tĩnh của ánh trăng chiếu soi cây táo đã rụng hết lá. Tất cả khiến người ông hơi run rẩy.
Buổi tối, hai cha con ông ngủ cùng với bác nông dân già. Thịt, rượu, huyên náo và tình cảm ấm áp tràn ngập trong ông suốt đêm. Thế là giấc mộng đêm ấy đã khái quát cả cuộc đời ông, giấc mộng - sự phục chế cô đọng những gì ông đã sống qua trong năm mươi chín năm. Đứa bé chăn dê đánh nhau với con địa chủ. Thày giáo nông thôn mặc áo bông chiếu cố đến ông. Đội ngũ cất cao tiếng hát Ba kỉ luật lớn, tám điều chú ý tiến đến. Rừng súng mưa đạn, quả lựu đạn đầu tiên chưa rút chốt đã quăng đi. Giơ tay tuyên thệ dưới lá cờ đỏ. Ông không sợ hy sinh, ông khát khao được hiến thân, ông tin chắc vượt qua được bước này thì táo đỏ tràn trề hạnh phúc sẽ rơi xuống mâm cơm của tất cả mọi nhà.
Mùa hè. áo sơ mi ngắn tay trắng tinh. Hai dây đeo rộng bản nối liền với chiếc váy màu xanh. 4583 là số điện thoại trường học của các cô thiếu nữ. Quay số xong, trong ống nghe liền vang lên tiếng nói rụt rè. Người nhận điện thoại không hỏi cũng biết ai gọi tới. Bóng áo trắng tinh lướt nhanh trước mắt. Thế nào, Hải Vân cũng tới bản làng này ư? Em ở công xã nào, đại đội nào, thôn nào thế?
Thì ra toàn những tin đồn thất thiệt, thì ra em vẫn còn đó. Em đừng bỏ đi, đừng vội chết nhé, để chúng mình nói với nhau vài câu đã! Thông tri chiêu tuyết nỗi oan làm sao lại chưa tới tay em nhỉ? 4583, chẳng có ai nhận điện thoại là sao? Chát, ai đập vỡ điện thoại rồi. Có tiếng khóc, là anh đang khóc đó chăng? Tù đầy, tự do, chiếc xe Zim phóng nhanh trên đại lộ Vương Phủ Tỉnh. Chuyến tàu có giường mềm đang lao nhanh trên tuyến Bắc Kinh - Hán Khẩu. Máy bay Boing đang bay giữa trời xanh và mây trắng. Trời phía trên màu lam, lam hơn đá bảo thạch, mây phía dưới màu trắng, trắng hơn những bông tuyết. Tắt đi một máy phát động. Táo rụng như mưa, đạn vãi như mưa. Đề nghị tiêm cho tôi một mũi. Vâng, báo cáo đã thảo xong, ngày mai sẽ gửi xuống trưng cầu ý kiến. Truyen8.mobi
Như thế được chăng? Như thế không được chăng? Ông nhiều lần cảnh cáo mình rằng từ lâu đã không còn ở độ tuổi nhiệt tình và giàu tưởng tượng nữa. Nhưng tưởng tượng và nhiệt tình đến cùng với sinh mệnh chẳng phải chỉ có thể ra đi cùng với sinh mệnh hay sao? Nếu tất cả đều là sự thật... Chẳng phải chính giả thiết này đến giả thiết khác là những ngọn đuốc chỉ dẫn cho ông đi về phía trước hay sao? Trước khi đến còn có chút do dự, còn có chút lo lắng, còn có chút tim đập mạnh. Lại cũng có chút tiếc rẻ căn nhà ở gồm bốn phòng trong tòa nhà Bộ trưởng. Thật đáng ngượng quá. Trương Tư Viễn ở đây rồi. Trương Tư Viễn không thay đổi. Trương Tư Viễn là người dân bản. Trương Tư Viễn chính là mình. Thế nào? Tới giờ rồi sao? Tôi tới ngay đây! Những cuộc họp không bao giờ hết, đến trong mơ cũng còn phải họp. Các đồng chí, tình hình hiện nay rất tốt. Chúng ta cần ổn định tình đoàn kết, cần phải tiến hành cải cách, cần tinh binh giản chính. Hiện tượng quan nhiều hơn quân không thể tiếp tục mãi được.
Khoảng cách
Thời tiết cũng hoan nghênh Trương Tư Viễn trở lại thăm bản làng. Liền trong nhiều ngày trời đều tạnh ráo. Người, núi, cây và không khí đều thong dong yên ả. Đông Đông đưa cha đi khắp các ruộng bậc thang, các vườn cây ăn quả, các ruộng rau. Cây thị cao to, đào lộn hột đẫy hạt, hoa tiêu kì quặc, sơn tra nghịch ngợm, đào mận phong lưu, táo to chất phác..., từ ngày xa nhau vẫn bình yên. Vượt qua một đoạn gai táo chua, tránh những cái bẫy mà người đi săn gài, hai cha con đến khu trồng rừng. Năm năm trước, khi họ đội mưa trồng giống cây thông có dầu, thông đuôi ngựa, thông rụng lá thì bây giờ những mầm cây ấy đã cao hơn đầu gối. Rừng thông do chính tay mình trồng (hôm trồng, chẳng những tay đầy đất mà mặt và quần áo cũng dính đầy đất) sẽ mãi mãi lớn lên ở đây, sẽ tiếp tục tỏa bóng râm xanh um xuống vùng núi này đến hai đời, đến mấy đời sau nữa. Điều này khiến ai nấy đều hởi lòng hởi dạ.
Nhưng ông và Đông Đông chuyện trò không hợp nhau. Lần về thăm này, Đông Đông đặc biệt ân cần, quan tâm tới ông. Bố nên rèn luyện thân thể, lúc nên nghỉ thì cần phải nghỉ. Tốt nhất cứ đến mùa hè là bố tới biển một chuyến. Đông Đông lớn thật rồi, biết cách săn sóc bố. Về Bắc Kinh đi con, con hoàn toàn có lý do... để bố con mình được ở bên nhau. Bố ngày một già rồi. Không ngờ Đông Đông trả lời rất kiên quyết. Không! Tại sao ư? Chẳng tại sao cả. Con không muốn làm con của cán bộ cao cấp. Như thế là thế nào? Cán bộ cao cấp thì không được có con sao? Thế hệ của bố đã không tiếc sinh mệnh và máu nóng cho cách mạng, cho nhân dân! Trương Tư Viễn đã hơi nóng, còn Đông Đông vẫn bình tĩnh. Bố có thể thuộc thế hệ cao cả và vĩ đại nhưng bố nên nhìn thẳng vào hiện thực. Quần chúng có nhiều dư luận về con em cán bộ cao cấp lắm, không có lợi chút nào. Bố đừng vội nóng. Chúng con cũng muốn trở thành thế hệ cao cả và vĩ đại như thế hệ của bố. Chúng con muốn là những người phạt gai góc mở đường tìm tòi và lập nên sự nghiệp. Nhưng thế hệ bố chỉ muốn yêu cầu, thậm chí chỉ cho phép chúng con làm người trông giữ cơ nghiệp, làm người nối nghiệp, thay thế vị trí, chỉ muốn chúng con đi đúng vết chân người trước. Không, chúng con không chịu thế đâu. Con đã hai mươi bảy tuổi rồi. Từ lúc sinh ra, chúng con đã chịu sự giáo dục, nghe lời cha mẹ, nghe lời thầy cô, nghe lời chi đoàn trưởng, nghe lời bần nông và trung nông lớp dưới, nghe lời cả quan to bằng cái mắt muỗi. Bây giờ đã đến lúc chúng con tự giáo dục mình, tự lựa chọn lời mình cần nói ra.
Con nghĩ như thế vừa phiến diện vừa rỗng tuếch. Hà tất phải nói ra những câu khiến người ta phải kinh ngạc? Trung Quốc thiệt thòi vì những lời làm người nghe kinh ngạc còn chưa đủ sao? Chính là chính sách của Đảng đem lại lợi ích cho nông dân chứ không phải những lời lẽ kinh người của bọn con - một loại lời lẽ “giả, lớn, rỗng” khác. Con không trống rỗng thật sự. Trung Quốc không trống rỗng thật sự, lịch sử không trống rỗng thật sự. Các con không thể bắt đầu từ chỗ dùi gỗ lấy lửa. Các con chẳng những không hiểu tình hình Trung Quốc mà cũng không hiểu cả lịch sử. Theo kiến giải hời hợt kiểu ấy thì hỏng cả việc nước, hỏng cả việc mình, thậm chí vỡ đầu mẻ trán. Lịch sử nhân loại là một quá trình liên tục, không đứt quãng, cách mạng là sự nghiệp của mấy thế hệ. Kế nghiệp không hề có nghĩa là thủ cựu, tuân theo những gì đã có. Thảo luận về tiêu chuẩn chân lý là dọn đường cho phát triển, sáng tạo và đột phá. Trung Quốc cần những người làm việc thiết thực chứ không phải sự tự khoe mẽ của kẻ điên rồ. Sống đến già, học đến già, cả bố cũng cảm thấy bản thân luôn luôn cần được giáo dục... Truyen8.mobi
Đông Đông chợt nhìn thấy trên một cây sơn tra có đến năm quả đỏ tươi chưa ai hái. Cậu ta nhặt mấy viên đá lên để ném cho mấy quả may mắn còn sót lại rơi xuống. Tranh luận với bố chẳng có gì hứng thú. Cuối cùng Đông Đông nói:
- Ngày mai con về huyện đây, bố con mình còn có thể tiếp tục chuyện trò ở huyện. Mong bố đừng giận, con bây giờ không muốn đi cùng bố nữa, một nguyên nhân là vì bố cứ thích giáo dục con. Hồi mẹ còn sống, mẹ không như bố đâu. Mẹ dành chín phần mười sức để chăm sóc con, chỉ một phần mười là chỉ vẽ cho con. Còn có thể làm gì hơn được nữa, bởi vì mẹ là kẻ yếu, còn bố là kẻ mạnh. Con thà bươu đầu mẻ trán chứ không muốn nhờ vả bố. Con sẽ đi thăm bố. Hè này con có thể đến thăm bố... Như thế không ổn sao?
Trương Tư Viễn trầm ngâm. Ông quay người nhìn đăm đăm những cây thông non bên quả đồi đối diện, lặng lẽ bỏ hai quả sơn tra có vị chua mà con trai chia cho vào miệng.
ánh chiều tà soi chếch đám cây thông non khiến bóng chúng kéo dài ra hơn cả thân hình.
Cáo biệt
Ngay từ năm1977, Trương Tư Viễn đã biết tin chồng Thu Văn chết ở đội lao động cải tạo. Ông viết thư chia buồn cùng Thu Văn. Do hoàn cảnh đặc bịêt, không biết rõ chuyện “ly hôn” của hai người là thế nào, ông không thể nói thẳng về chuyện đau buồn mà chỉ ân cần thăm hỏi tình hình của Thu Văn và cũng kể một số chuyện không vui trong công tác, cuộc sống và sức khỏe. Ông còn nói, ông sẽ không để cho những chuyện buồn đó đè bẹp mà phải tự đè bẹp chúng để tiến về phía trước, cúc cung tận tụy.
Ông không nhận được thư trả lời. Đây là lá thư thứ ba ông viết cho Thu Văn. Lá thứ nhất viết khi ông trở lại Thị ủy không bao lâu, kẹp trong lá thư gửi Đông Đông, chỉ vỏn vẹn vào dòng:
“Tôi thường nghĩ tới những ngày khó quên ở bản làng. Vô cùng cảm ơn chị đã giúp đỡ tôi trong những ngày nằm viện và những mặt khác nữa. Càng cảm ơn hơn về việc chị chăm sóc Đông Đông. Chúc chị và cháu gái bình yên, tốt lành.”
Lá thư này cũng không được phúc đáp. Chỉ trong thư Đông Đông có nhắc đến: “Cô Thu Văn gửi lời hỏi thăm bố”.
Lá thư thứ hai gửi vào mùa xuân năm 1976. Trong bi kịch và hài kịch “phản kích làn gió hữu khuynh toan lật lại bản án”, Trương Tư Viễn lại bị ép đóng vai trò một người có tội. Không khí đầy chết chóc, viết thư cũng run sợ. Thư trả lời đến ngay lập tức, dùng toàn từ ngữ mà có thể thấy ngay xuất xứ ở bài xã luận: “Chúng ta hãy vững chắc tin tưởng đường lối cách mạng của Mao Chủ tịch nhất định sẽ giành được thắng lợi triệt để”, “người duy vật không sợ gì hết, triết học cộng sản là triết học đấu tranh”, “bần nông và trung nông lớp dưới ở đây lúc nào cũng sẵn sàng đón tiếp anh rèn luyện lao động, cải tạo thế giới quan một lần nữa”. Trương Tư Viễn hoàn toàn hiểu được nghĩa của những câu đó. Hễ nghĩ tới Thu Văn, Đông Đông và bản làng ấy, ông lại cảm thấy yên tâm.
Năm 1977, ông đã muốn đi thăm Thu Văn, ông cũng định thăm dò khả năng làm thay đổi cuộc sống của họ, khiến họ có thể cùng sống với nhau. Thu Văn là người hơi khác đời mà ông từng gặp, là người vừa kiên định như tùng lại vừa linh hoạt như liễu. Năm năm ở bản làng. Thu Văn kiên cường hơn ông, có sức mạnh hơn ông. Ngoài ra, kể từ sau khi ông kiên quyết tỏ rõ ý không muốn khôi phục quan hệ với Mỹ Lan nữa thì số người quan tâm đến “vấn đề cuộc sống”, “vấn đề cá nhân” của ông quá nhiều. Rất nhiều bạn chiến đấu, đặc biệt là phu nhân của các bạn chiến đấu cứ nhét đại ảnh vào tay ông khiến ông cảm thấy rất phiền. Một lần ông tuyên bố huỵch toẹt rằng ông đã tìm được rồi, người ấy ở bản làng mà ông từng đến đó lao động. Ông sẽ đích thân đưa cô ấy về, không cần các vị phải nhọc lòng. Từ đó không còn ảnh nhét vào tay nữa. Những người tốt bụng nửa tin nửa ngờ, hễ gặp ông là hỏi: “Khi nào đấy?”, giọng nói cứ như nhắc nhở ông, thúc giục ông mau mau trả món nợ lần khân. Truyen8.mobi
- Có lẽ theo tập quán của người Trung Quốc chúng ta, tôi không nên nói những lời này từ lâu. Có lẽ những câu nói của tôi khiến Thu Văn không vui, nhưng những lời đó chất chứa trong lòng tôi mấy năm nay rồi. Hồi đầu, khi tôi bị sưng phổi, tôi chưa già như bây giờ. Chính Thu Văn đã cho tôi sức mạnh, trấn tĩnh và dũng khí. Chỉ vì... nên tôi mới nén tình cảm đó tận đáy lòng.
- Cảm ơn anh! - Thu Văn nói, chân thành song có chút chế giễu.
- Xưa nay tôi chưa từng thấy một đồng chí nữ nào như Thu Văn. Thu Văn vừa thanh cao, vừa chan hòa, vừa đáo để lại vừa tốt bụng...
- Nói như thế thì tôi cũng là người hoàn mỹ, vĩ đại, mấy trăm năm mới có một người hay sao?
- Đừng đùa cợt nữa! - Giọng Trương Tư Viễn có vẻ ưu tư - Hơn nữa, tôi cảm thấy Thu Văn hiểu tôi, và có lẽ còn thích tôi nữa.
Thu Văn nhấp nhổm, tránh ánh mắt của Trương Tư Viễn.
- Tôi gặp rất nhiều khó khăn. Trên cổ tôi đang đeo ách, tôi còn phải kéo cày, có lúc lại phải kéo xe. Hễ gặp khó khăn là tôi thường nghĩ, nếu có Thu Văn ở bên cạnh, nếu Thu Văn chịu làm tham mưu cho tôi, đứng ở hậu trường sau tôi thì... bất luận thế nào, công tác và cuộc sống của tôi sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
- ...
- Lần này tôi đến đây là vì Thu Văn. Chắc Thu Văn cũng đoán ra. Đi về cùng tôi nhé. Công tác do Thu Văn tự lựa chọn, lại còn con gái, tất nhiên con gái đi cùng chúng ta...
- Chúng ta nào thế? - Giọng Thu Văn gay gắt - Tại sao tôi phải làm tham mưu, cố vấn cho anh? Tại sao tôi phải bỏ công việc của tôi, cương vị của tôi, cuộc sống của tôi, láng giềng và bà con của tôi để theo anh làm phu nhân Thứ trưởng nhỉ?
- ...
- Thấy chưa, anh chỉ nghĩ đến mình. Các vị quan to bao giờ chẳng thấy mình quan trọng hơn người khác, phải thế không? Chẳng một giây nào anh nghĩ tới anh cũng có thể bỏ Bắc Kinh, bỏ chức quan của anh để đến với tôi, ở bên tôi làm tham mưu cho tôi, người ở hậu trường và bạn của tôi. Như thế đấy, được không?
- Chuyện ấy cũng có thể cân nhắc. Truyen8.mobi
- Cân nhắc? Lại giọng quan lớn rồi! Xin lỗi nhé! Chỉ kể riêng biểu hiện của tôi vừa nãy, đủ thấy tôi không có tốt như anh tưởng tượng. Công tác của anh vốn dĩ quan trọng hơn tôi hàng trăm lần, hàng ngàn lần, không thừa nhận không xong. Tôi ủng hộ anh và đồng nghiệp của anh. Các anh là tinh hoa và hy vọng của đất nước. Quá nhiều thời gian mà các anh để mất, tôi tin rồi các anh sẽ giành lại được. Tôi xin chúc các anh thành công. Tôi tình nguyện nắm tay các anh, nhưng tôi không thể đi. Tôi buông thả quen rồi, cuộc sống của phu nhân Thứ trưởng có thể làm tôi nghẹt thở. Trong hoàn cảnh như vậy, tôi đâu tìm thấy vị trí của mình?
- Thế ở đây thì sao? Thu Văn định suốt đời ở đây sao? Lẽ nào Thu Văn không thấy cách bức với hoàn cảnh nơi đây?
- Phần lớn là chan hòa chứ không phải cách bức. Cho nên tôi khâm phục anh. Anh làm được Thứ trưởng lại cũng có thể về nông thôn ở với chúng tôi, lại còn có ý nghĩ lạ đời là kéo tôi đi theo. Nhưng biên độ thích ứng của tôi không rộng được như thế, tôi cứ làm bác sĩ nông thôn, trừ bỏ những nỗi đau khổ cho dân chúng. Đừng quên chúng tôi nhé! Như thế là đã có tất cả rồi, cảm ơn anh... - Giọng Thu Văn nghẹn ngào - Chỉ mong anh làm được nhiều việc tốt cho dân, đừng làm cái gì xấu..., các anh làm được việc tốt, bà con không bao giờ quên đâu.
Trương Tư Viễn cũng thấy cổ họng tắc nghẹn. Ông từ từ rời đi, Thu Văn không tiễn ông. Sau này ông hối mãi, sao lại không nhìn Thu Văn nhiều hơn. Thu Văn ngồi chiếc ghế chắc chắn nhưng nặng nề, chiếc bàn chị dùng là bàn gỗ mộc không đánh vécni. Đèn của chị, sách của chị, giá để thau rửa mặt rồi mũ cói và ống nghe của chị. Tất cả những vật đó đều hạnh phúc hơn ông, cả đêm lẫn ngày chúng đều được làm bạn với Thu Văn, ở bên Thu Văn.
Bà con trong làng tiếp tục chiêu đãi. Dạ dày và đầu óc cùng tiến hành điều tra xã hội. Đậu phụ và mì sợi, rượu vang và dấm chua, tất cả đều là nghề phụ của dân làng. Trứng gà tươi, trứng vịt muối, trứng nắm tro, chất albumin và tiền tiêu vặt được tăng thêm, bánh bột kê rán dầu chấm mật ong là thứ đồ ngọt mà người dân miền núi ưa thích nhất... Còn có gì khó khăn nữa nào? Còn có ý kiến gì nữa không? Chỉ sợ thay đổi. Chỉ cần chính sách không thay đổi, chỉ cần cứ thế này làm tới, chỉ cần người mình không phá lẫn nhau là đời sống ngày một nâng cao. Tình hình nông thôn tốt hơn trong ý tưởng vốn có. Bà con hãy mau làm giàu đi, đất nước đang trông mong ở bà con. Hãy nhớ lấy bài học kinh nghiệm trước đây, nhà nước hãy vững vàng đưa chúng tôi tiến lên. Nông dân chúng tôi trông mong ở các đồng chí đấy! Rượu đủ cơm no, họ khích lệ lẫn nhau như thế.
Tiếp theo là nói lời từ biệt. Thư ký của Thứ trưởng Trương thật là người thạo việc. Khi Trương Tư Viễn lẳng lặng về thăm bản làng, khi ông ôn lại và nếm trải đủ những mặt tốt và những mặt còn khó khăn của người dân bình thường thì một tuần sau, lãnh đạo địa phương nhận được điện thoại của thư ký Thứ trưởng. Lập tức người lãnh đạo, nhân viên tiếp đón và xe con đều về bản làng. Trương Tư Viễn nhìn chăm chú xung quanh, cuối cùng ông tin tưởng bà con càng hiểu ông hơn là con trai ông hiểu ông. Ông vỡ lẽ ra rằng bà con nhiệt tình đón ông không phải không biết ông được phục hồi nguyên chức cũ, được quyền sử dụng xe con, mang theo người tùy tùng cùng đi. Họ biết tất cả và càng hiểu hơn về nhân cách của ông, bản chất của ông. Bà con đón tiếp ông như xưa bởi tin rằng ông vẫn như xưa, điều đó khiến ông cảm động đến rơi lệ, khiến cho hành trình một tuần qua càng tốt đẹp đến nao lòng. Thế là bà con xúm xít quanh hai thớt đá tròn để tiễn ông. Đừng quên chúng tôi nhé! Niềm mong mỏi của bà con cũng chỉ có thế. Lẽ nào có thể quên và đi ngược lại nguyện vọng đó? Truyen8.mobi
Ông rưng rưng nước mắt ngồi vào chiếc ghế bên cạnh tài xế, chỗ ngồi mà bà con cho là tôn quý nhất. Trái tim ông lưu luyến với bản làng, ông đã bỏ bản làng vào trái tim mình, bỏ lên xe hơi mang đi.
Ông chẳng được gì sao? Ông chở nặng mà về. Ông mất cả hồn vía chăng? Không, ông tìm lại được hồn. Sau khi từ biệt con trai ở huyện, chiếc xe phóng về tỉnh. Tất nhiên không còn phải xếp hàng, không có những đứa bé phách lối láo lếu và đứa lớn lưu manh, không có mùi hành sống và căn phòng rộng lớn không cách gì ngủ yên. Mình dám quên là mình đã được chiếu cố rất nhiều sao? Mình không có trách nhiệm và nghĩa vụ làm sao cho mọi người có cuộc sống văn minh và dư dả hay sao?
Sau khi ngủ một đêm ở khách sạn cao cấp ở tỉnh, ông lên máy bay. Khoang hạng nhất bốn người một hàng ghế. “Cấm hút thuốc” và “thắt chặt dây lưng” bằng chữ đỏ loé sáng, máy phát động gào rú như điên. Máy bay cất cánh bay lên giữa không trung. Bản làng lùi lại tít đằng xa, công việc nặng nề chồng chất trước mắt. Sau khi trở về, ông đối mặt với nhiệm vụ gay go nhưng rất có khả năng thực hiện, ông không còn sợ gì hết. Các cô phục vụ bé nhỏ mặc đồng phục màu lam thanh khiết, trên đầu đội mũ cứng gài huy hiệu con ó bạc của hàng không dân dụng Trung Quốc đang bưng trà, sôcôla, đường, tranh kỷ niệm và bảng giờ bay do ngành ngoại thương in có kèm quảng cáo. Một cánh hơi nâng cao, máy bay đang lượn để đạt tới độ cao dự định. Máy bay bay cao hơn bất kì một con bướm nào. Tiếng máy phát động đã ổn định, trang trọng, khiến ai nấy an tâm. Trong máy bay ngày một nóng. Ông vặn lỏng cái “vòi” nhựa màu đen trên đầu, để cho khí lạnh phả xuống mặt. Qua cửa sổ máy bay hình tròn, ông ngắm mãi đất đai của tổ quốc. Ông yêu ánh nắng và bóng râm, yêu hết ngọn núi này đến núi khác có hình dáng và màu sắc phân minh chẳng khác gì từng dãy nhân đào lộn hột trần trụi. Ông yêu những ruộng vườn đường nét ngay ngắn như những ô trên bàn cờ. Ông yêu những con đường lớn nhỏ ngang dọc đan nhau như mạng nhện, Khi nào có thể đưa tổ quốc của chúng ta, kể cả bản làng của chúng ta lên máy bay phản lực khiến tổ quốc tiến lên với tốc độ cao cần có?
Phía dưới là mây, các tầng mây, tầng trắng bông, tầng xám xịt. Bất kể bay cao đến đâu, máy bay đến từ đất thì nhất định phải trở về với đất. Bất kể người hay là bướm thì cũng đều là con đất đai rộng lớn. ông vặn chặt núm máy điều hòa, hạ ngả lưng ghế ra và bình yên đi vào giấc ngủ.
Cây cầu
Ông ăn một bát mì gà, một bánh cuốn, mấy miếng giăm bông, và mấy miếng rau. Ông vươn vai, châm một điếu thuốc, rít vài hơi rồi bóp cho tắt. Ông không phải nhà thơ, ông chẳng có thời gian mà trữ tình, thương nhớ và nghĩ vẩn vơ. Ông cần phải làm việc như trâu, như máy kéo. Làm tốt công tác thì sẽ có tất cả. Ông mặc áo ngủ và đi dép lê, cầm máy cạo râu, bật đèn nóc nhà tắm và đèn có chụp bên tấm gương soi. Ông mở vòi nước nóng, cạo râu thật sạch. Mọi gợn sầu đều đã trôi xuống bụng, khuôn mặt ông rạng rỡ dưới ánh sáng hai chiếc đèn. Xưa nay ông vẫn thế. Ông mở nước vào bồn tắm, luôn tay xem độ nóng của nước. Ông thử ậm ừ hát bài Tình yêu đơn côi của Hồng Kông mà ông nghe được trong chuyến đi xa, rồi ông bật cười ha hả đổi sang hát bài Anh cùng em khai hoang. Ông tắm kỹ càng, kỳ cọ hết những gì không cần thiết, những gánh nặng dư thừa. Ông tin chắc tắm là nguồn vui và sức khỏe, tin chắc mình sẽ ngoan cường sống tiếp, cho đến khi ít nhất mỗi nhà cũng có một cái bồn tắm trắng tinh, bóng loáng. Ông dùng khăn bông khô lau hết nước trên người. Đèn trần nhà và đèn bên gương soi đỏ da ông. Ông vẫn chưa già. Chảy trong huyết quản ông là máu nóng và đỏ. Ông tắt cả hai đèn đi, trở ra phòng khách. Ông hút nốt nửa điếu thuốc vừa tắt lúc nãy, mở giàn máy âm thanh. Lý Cốc đang hát bài Lông vũ trắng tinh gửi tình thâm. Ông đứng lên, người vừa tắm xong cảm thấy bay bổng như bướm. Ông nhẹ nhàng tới mở cửa sắt ra hàng hiên. Khí đêm lành lạnh ùa vào, tưởng đâu như gió từ khe núi thổi tới. Ông khoác áo ngoài rồi bước ra. Sao trên trời và đèn dưới đất liền vào với nhau. Ông ngắm những vì sao câm lặng xa xôi. Ông chợt nhận ra những ngôi sao khiêm tốn, chín chắn không hề tranh sáng với đèn huỳnh quang, đèn cao áp ngạo mạn là loại đèn mới được ưa chuộng ấy chẳng khác gì những ngôi sao ở bản làng. Nâng đỡ những vì sao ấy là cùng một bầu trời, hướng tới những vì sao ấy là cùng một mặt đất. Giữa hôm qua, hôm nay và ngày mai, giữa cha, con và cháu, giữa hai thớt đá lớn mà thần Nhị Lang từng gánh ở bản làng với tòa nhà Bộ trưởng mười bảy tầng, giữa hồn thiêng của Hải Vân ở trên trời với bộ bát sứ mà vợ chồng bác Thuyên Phúc mới sắm, giữa bài hát Lông vũ trắng tinh của Lý Cốc và nước cải muối từ năm Dân Quốc thứ mười tám, giữa nhà ăn của ngành giao thông bẩn thỉu, hỗn loạn nhưng kinh doanh chật vật với bảng giờ bay do ngành ngoại thương in, giữa ánh mắt của Thu Văn, cố chấp của Đông Đông, trống cơm đeo ngang lưng năm 1949, cuộc diễu hành năm 1976, giữa thằng cu Đá, chính trị viên Trương, bác Trương và Thứ trưởng Trương, rõ ràng có mối liên hệ, có cây cầu đầy vinh quang và cạm bẫy. Cây cầu ấy luôn tồn tại, có quan hệ tới sự sống và cái chết mà người làm chứng là trái tim ông, là chính bản thân Trương Tư Viễn. Phải làm cho cây cầu đó kiên cố và thông với ánh mặt trời. Ông khao khát được gặp mặt hết lần này đến lần khác với Hải Vân, Thu Văn, Đông Đông, gia đình bác Thuyên Phúc. Ông chờ đợi ngày mai và trông ngóng đến chỗ vô cùng. Truyen8.mobi
Ông làm mấy động tác căng ngực ra, hít thật sâu mấy cái. Hình như chuông điện thoại đang reo. Ông trở vào phòng sáng sủa ấm áp, tiện tay kéo tấm màn màu xanh nhạt lại. Ông tắt đèn trong phòng khách, bước sang phòng ngủ có đặt điện thoại. Cầm điện thoại lên nghe, thì ra là ông Bộ trưởng. Bộ trưởng hỏi thăm chuyến đi xa vất vả và sức khỏe của ông, hỏi thăm ông đã hoàn thành “nhiệm vụ” hay chưa? “Cũng hòm hòm, gần xong rồi!”. Ông trả lời rất thoải mái, câu trả lời buột miệng thế mà lại hay. Sau đó Bộ trưởng nói lại một số tình hình, báo cho ông biết hai ngày nữa có cuộc hội nghị quan trọng, đề nghị ông chuẩn bị phát biểu.
Ông cảm ơn Bộ trưởng, đặt điện thoại xuống rồi bước tới bàn làm việc. Những văn kiện, thư từ và tư liệu cần xem ngay, thư ký đã đưa đến cả. Thư ký còn kê ra những việc cần giải quyết ngay. Ông cầm chiếc bút chỉ to gộc lên, bắt đầu đọc tài liệu, chẳng mấy chốc ông đã nhập thân vào đó. Ông cảm thấy biết bao người đang đăm đăm nhìn ông, ủng hộ ông, trông đợi ông, thúc giục ông.
Ngày mai ông còn bận bịu hơn nữa. Truyen8.mobi
(Đăng lần đầu tiên trên tạp chí Tháng Mười, số 4 năm 1980)
Truyen8.mobi chúc các bạn đọc truyện vui vẻ!