Mùi hương Chương 9-10
Nhiều bà mệnh phụ bỗng lên cơn nửa động kinh, nửa sợ buồng kín, ngất đi và chỉ tỉnh lại sau khi được cho ngửi thứ thuốc muối ngửi hăng nhất.
Thuở ấy ở Paris có khoảng chục nhà làm nước hoa giỏi. Sáu người ở bờ phải sông, sáu người ở bờ trái, người còn lại ở ngay chính giữa, trên Pont au Change nối bờ phải với khu le de la Cité. Hai bên cầu san sát những nhà bốn tầng khiến ai đi ngang qua đây sẽ chẳng thấy sông chỗ nào mà ngỡ rằng mình đang đi trên đường bình thường, nền móng vững chắc, thậm chí còn hết sức thanh lịch. Quả thật, Pont au Change được coi là một trong những khu buôn bán đẹp nhất thành phố. Những cửa hàng có tiếng nhất nằm ở đây, những nhà kim hoàn, nhà làm đồ gỗ mỹ thuật, làm tóc giả và xách tay giỏi nhất, may cắt quần áo lót và vớ phụ nữ, làm khung ảnh, buôn giày cưỡi ngựa, thêu ngù vai, đúc cúc áo bằng vàng và chủ ngân hàng. Cửa hàng đồng thời là nhà ở của nhà làm nước hoa và găng tay Giuseppe Baldini cũng ở đây. Phía trên tủ kính trưng bày hàng căng một tấm trướng lộng lẫy màu xanh lá cây, bên cạnh treo huy hiệu của Baldini cũng bằng vàng: một lọ con với một bó hoa vươn ra khỏi lọ, thảm đỏ trải trước cửa cũng mang huy hiệu của Baldini thêu bằng vàng. Khi mở cửa, chùm chuông Ba Tư vang lên và hai con cò bằng bạc nhả từ mỏ chúng nước hoa đồng thảo vào một cái đĩa mạ vàng làm theo hình cái lọ trong huy hiệu của Baldini.
Chính Baldini đang đứng sau chiếc quầy bằng gỗ hoàng dương màu sáng, già và cứng đơ như một cái cột, đội tóc giả rắc phấn bạc, áo khoác xanh da trời viền vàng. Một đám mây của nước hoa đại mà sáng nào ông cũng vẩy lên người bao phủ ông rõ mồn một như đẩy ông vào một nơi xa xôi mờ ảo. Do đứng bất động, ông chẳng khác một món đồ của cửa hàng. Họa hoằn, khi tiếng chùm chuông vang lên và hai con cò nhả nước thì sự sống trong người đàn ông này mới trỗi dậy, ông sẽ gập người lại, nhỏ thó nhưng nhanh nhẹn, không ngớt khom mình chào, từ sau quầy phóng ra nhanh đến nỗi đám mây nước hoa đại không thể theo kịp. Ông sẽ mời khách ngồi để giới thiệu những nước hoa và mỹ phẩm chọn lọc.
Baldini có cả ngàn thứ, từ các essence absolue_(13), dầu hoa, cồn thuốc, nước cốt, xạ, dầu thuốc, nhựa và đủ loại dược phẩm; khô có, lỏng có mà như sáp cũng có; rồi đủ thứ pô mát, bột nhồi, bột, xà bông, kem, túi bột thơm, keo tóc, sáp chải tóc, sáp giữ râu, thuốc tẩy mụn cóc, đá kì... cho đến dầu tắm, nước thơm, muối ngửi, giấm toalét và vô số nước hoa thứ thật. Nhưng Baldini không chỉ thỏa mãn với những sản phẩm chăm sóc sắc đẹp cổ điển. Ông có tham vọng thu thập trong cửa hàng mình tất cả những gì thơm hay liên quan tới mùi thơm. Cho nên ông còn có cả kẹo thơm, nến thơm, dây thơm và đủ thứ gia vị, từ hạt giống hồi đến vỏ quế, sirô, rượu trái cây, nước trái cây, rượu vang từ đảo Chypre, Malaga và Corinthe, mật ong, cà phê, trà, mứt, trái vả, kẹo, sôcôla, nụ bạch hoa, dưa leo và hành ngâm giấm cũng như cá thu muối. Rồi xi thơm, giấy viết thư tẩm nước hoa, mực để viết thư tình thơm dầu hoa hồng, cặp làm bằng da tốt, kẹp bút bằng gỗ đàn hương trắng, tráp và rương bằng gỗ tuyết tùng, bình và đĩa cho hoa ép khô, bình trầm bằng đồng thau, lọ con và hũ nhỏ bằng pha lê với nắp bằng đá hổ phách mài, găng tay và khăn mùi soa tẩm nước hoa, hộp kim khâu với hoa đậu khấu, giấy dán tường tẩm xạ hương giữ mùi lâu cả trăm năm.
Tất nhiên không có đủ chỗ cho những thứ này trong cái cửa hàng tráng lệ trông ra đường (hay ra cầu) và vì không có hầm nên phải dành không chỉ nhà kho mà còn tất cả tầng một, tầng hai và gần hết những phòng trông ra sông của tầng trệt làm nhà kho. Hậu quả là trong nhà Baldini hỗn loạn mùi không sao tả được. Mỗi món hàng đều có chất lượng cao, vì Baldini chỉ mua toàn thứ hạng nhất, nhưng hỗn hợp mùi của chúng thì như thể một dàn nhạc cả nghìn người mà mỗi nhạc công chơi fortissimo_(14) một âm điệu khác nhau. Những người giúp việc và ngay cả Baldini đã mất hết cảm giác trước cái hỗn loạn ấy, hệt như các nhạc trưởng có tuổi đều bị lãng tai vậy. Cho đến vợ ông, ở trên tầng ba và vẫn kiên quyết chống lại việc nới kho lên đó, cũng chẳng còn thấy những mùi nọ làm phiền. Khách hàng mới tới đây lần đầu thì khác hẳn. Họ bị cái mùi hỗn tạp ấy hắt vào mặt chẳng khác bị đấm, rồi tùy thể chất mà lâng lâng hay choáng váng và chắc chắn họ hoang mang đến nỗi thường không nhớ mình đến đây để làm gì. Thằng nhỏ quên việc chủ giao, ông khách vạm vỡ chợt thấy mình yếu xìu. Nhiều bà mệnh phụ bỗng lên cơn nửa động kinh, nửa sợ buồng kín, ngất đi và chỉ tỉnh lại sau khi được cho ngửi thứ thuốc muối ngửi hăng nhất gồm dầu đinh hương, amoniac và long não.
Thành ra không ngạc nhiên khi cụm chuông Ba Tư treo nơi cửa ra vào tiệm ông Baldini ngày càng ít reo hơn và hai con cò bằng bạc cũng ngày càng ít nhả nước hơn.
10
“Ông Chénier ơi!” Baldini gọi từ sau quầy hàng, nơi ông đã đứng thẳng như cột nhà và nhìn trân trân cửa ra vào suốt mấy tiếng đồng hồ, “ông đội tóc giả vào đi!” Ông Chénier, thợ phụ của ông Baldini, tuy có trẻ hơn chủ một chút song cũng già rồi, từ đống thùng dầu ô liu và những đùi giăm bông Bayonne treo lủng lẳng chui ra nơi sang trọng hơn của cửa tiệm. Ông ta lôi mái tóc giả từ túi áo khoác chụp lên đầu. “Ông đi ư, ông Baldini?”
“Không,” Baldini đáp, “tôi về phòng làm việc mấy tiếng và tuyệt đối không muốn bị quấy rầy.”
“Vâng, tôi hiểu! Ông thử một loại nước hoa mới.”
Baldini: Ðúng thế. Ðể tẩm vào tấm da quý cho bá tước Verhamont. Ông ta đòi một thứ hoàn toàn mới. Ông ta đòi một thứ như... như... tôi nghĩ là ông ta đòi Amor và Psyché_, nghe đâu của cái tay ẩu tả ở Rue Saint-André-des-Arts, cái tay... cái tay...
Chénier: Pélissier.
Baldini: Phải rồi. Pélissier. Ðúng hắn. Cái tay làm ăn ẩu tả. Amor và Psyché của Pélissier_(15). Ông biết cái thứ ấy không?
Chénier: Dạ có. Có chứ. Chỗ nào cũng ngửi thấy nó cả. Ở mỗi góc đường. Nhưng nếu như ông muốn hỏi thì... chẳng có gì đặc biệt! Chắc chắn không thể bì được với loại mà ông sẽ sáng chế, ông Baldini ạ.
Baldini: Tất nhiên rồi.
Chénier: Cái Amor và Psyché này hết sức bình thường.
Baldini: Tầm thường?
Chénier: Hoàn toàn tầm thường như mọi thứ của gã Pélissier. Tôi tin rằng trong đó có chanh lá cam.
Baldini: Thật ư? Còn những gì nữa?
Chénier: Có thể là tinh dầu hoa cam. Có khả năng là tinh dầu cây hương thảo. Nhưng tôi không dám nói chắc.
Baldini: Tôi chẳng quan tâm gì cái ấy.
Chénier: Dạ, tất nhiên rồi.
Baldini: Gã ẩu tả Pélissier trộn gì trong nước hoa của gã thì mặc gã. Tôi chẳng cần phải ngửi qua một lần mới sáng tạo được.
Chénier: Dạ, đúng thế.
Baldini: Ông biết đấy, tôi chẳng cần nhờ vào cảm hứng của ai. Ông biết đấy, tôi tự làm ra nước hoa của tôi.
Chénier: Thưa ông, tôi rõ.
Baldini: Tự tôi làm ra những thứ ấy.
Chénier: Dạ, tôi biết.
Baldini: Và tôi định sẽ chế cho bá tước Verhamont một thứ gây chấn động.
Chénier: Tôi hoàn toàn tin điều ông nói, thưa ông Baldini.
Baldini: Ông trông coi cửa tiệm nhé. Tôi cần được yên tĩnh. Ông Chénier, đừng để ai quấy rầy tôi đấy...
Thế rồi ông lê chân đi, lúc này không cứng đơ như pho tượng nữa mà còng xuống vì tuổi tác như thể bị đánh, chậm chạp leo thang lên phòng làm việc trên lầu một.
Chénier lại đứng sau quầy, y hệt như chủ ông ta trước đó và nhìn trân trân cửa ra vào. Ông ta biết cái gì sẽ đến trong những giờ sắp tới: trong tiệm chẳng có gì xảy ra, còn trong phòng làm việc của Baldini trên kia sẽ là cái tai họa quen thuộc. Baldini sẽ cởi áo khoác xanh đẫm nước hoa đại ra, ngồi vào bàn chờ cảm hứng. Cảm hứng sẽ không đến. Ông sẽ chạy vội đến chiếc tủ chứa hàng trăm lọ con rồi trộn hú họa. Hỗn hợp này sẽ hỏng, ông sẽ chửi rủa, mở toang cửa sổ và quăng nó xuống sông. Ông sẽ lại thử kiểu khác và cũng sẽ thất bại, sẽ la hét giận dữ và sẽ lên cơn nấc trong căn phòng sực những mùi ấy. Khoảng bảy giờ tối ông sẽ đi xuống, khốn khổ, run rẩy, khóc và rên rỉ: “Ông Chénier ơi, mũi tôi thế là hỏng rồi, tôi không thể tạo ra nước hoa được nữa, tôi không thể giao tấm da cho bá tước được; hỏng hết rồi, tim gan tôi héo hắt rồi, tôi muốn chết, ông Chénier ơi, làm ơn giúp tôi chết phứt đi cho rồi!” Rồi ông Chénier sẽ đề nghị sai người đến gã Pélissier mua một lọ Amor và Psyché, và ông Baldini sẽ đồng ý với điều kiện không ai được biết về nỗi nhục nhã này; ông Chénier sẽ thề và tối đến họ sẽ bí mật tẩm tấm da cho bá tước Verhamont với nước hoa của người khác. Nhất định sẽ như thế chứ không thể nào khác và Chénier ước chi vở hài kịch ấy qua rồi. Baldini không còn là nhà làm nước hoa giỏi nữa. Phải, xưa kia khi còn ở tuổi thanh niên ba bốn chục năm trước, ông đã sáng tạo ra Bông hồng miền Nam và Bó hoa thanh nhã của Baldini là hai loại nước hoa thật sự nổi tiếng. Ông giàu nhờ thế. Nhưng bây giờ ông già rồi, suy nhược rồi, không nhận ra mốt của thời đại mới cũng như sở thích mới của con người và khi ông một lần nữa lại gắng gượng pha chế loại nước hoa mới thì nó sẽ hoàn toàn lỗi thời, không bán được để rồi một năm sau sẽ đem hòa loãng thành mười lần, bán như phụ gia cho nước suối phun. Tội nghiệp ông Baldini, ông Chénier thầm nghĩ và kiểm lại trong gương xem bộ tóc giả đủ ngay ngắn chưa, tội nghiệp ông già Baldini; thật tiếc cái cửa hàng đẹp đẽ, vì ông sẽ đưa nó xuống dốc thôi; còn mình thật không may, vì khi cửa hàng bị ông đưa xuống dốc rồi thì mình quá già, còn mua lại làm gì nữa.
Hết chương 10. Chương tiếp theo sẽ được cập nhật trong thời gian nhanh nhất.