Di chỉ Maya ở Copan
Vào cuối thế kỷ XIX, Alfred Madsli đã đi sâu nghiên cứu trung tâm tôn giáo và thế tục của các thủ lĩnh người Maya. Ông đã xây dựng phác thảo đồ án đồ đạc địa hình đầu tiên của vùng Copan, cùng với bảng kê tất cả những ngôi nhà còn lưu giữ lại tới khi đó.
Căn cứ vào phác đồ này của Alfred, các nhà khảo cổ học đã tiến hành khai quật và phát hiện ra một cầu thang có khắc chữ tượng hình và nhiều mộ táng. Hơn thế nữa, những hiện vật thu được trong các cuộc khai quật, theo thoả thuận, được phân chia cho cả Honduras và Hoa Kỳ.
Di chỉ Maya ở Copan được tiếng hành khai quật vào năm 1953. Qua những hiện vật thu được đã xác định điểm dân cư thuộc thế kỷ thứ VIII TCN, nhưng sự phồn thịnh của Copan bắt đầu từ thời trị vì của các triều vua Maya “Mười tám thỏ”, “sóc” và “Thành phố đang lên”. Khi nhà vua cuối cùng của người Maya qua đời thì vương triều này mất hết ý nghĩa về mặt kinh tế và chính trị, nhưng nó vẫn tồn tại thêm khoảng 100 năm nữa.
Tất cả mười tám đời trị vì của các vua chúa của người Maya, đã cho xây dựng những ngôi nhà dọc theo bờ sông Copan, lớp nọ chồng lên lớp kia. Tất cả có đến 12 lớp.
Kích thước tổng thể chính của trung tâm nghi lễ Copan là: 600x300 mét được gọi là Acropol, gồm nhiều ngôi đền, những bậc thang và bậc thềm bao bọc bởi năm bề mặt. Trong đó có hai ngôi đền, theo thời gian đã bị lũ của dòng sông cuốn trôi.
Trên quảng trường nghi lễ, các nghệ sĩ của thời đại Maya đã tạo nên cả một tập hợp các bia tưởng niệm, tấm lớn nhất xưa kia cũng ở quảng trường này. Chiều cao khối đá của tấm bia lớn nhất là 4 mét. Trên mặt phía trước là những mảng chạm khắc miêu tả những hình ảnh nửa người nửa thú với những thuộc tính của thần linh và anh hùng. Còn mặt kia của tấm bia khắc những chữ tượng hình. Dưới tấm bia kỷ niệm hình chữ H, người ta tìm thấy một pho tượng bằng vàng Mexico và Panama.
Cách chỗ những tấm bia tưởng niệm không xa là những bàn thờ, mà cho tới nay chưa một ai có thể khám phá ra những bí mật của chúng. Trang trí cổ nhất của một trong những bàn thờ là hình con rắn hai đầu với cái miệng há to, mà trong đó nhấp nhô những đầu người.
Gần quảng trường cũ là những ngôi đền với những vòm cuốn đặc trưng cho kiến trúc của người Maya, với những chiếc cầu thang rộng 10 mét, được trang trí hình rắn và hình chim cho các lan can.
Qua cầu thang “báo” (con báo) rộng 11 mét, là lối dẫn tới chiếc mặt nạ khổng lồ hình sao Kim. Cầu thang này thuộc đền có mặt hình chữ E (ngôi đền này đã bị phá huỷ trong một trận động đất năm 1934). Đây là công trình kiến trúc lớn nhất của người Maya ở Copan.
