THỜI KỲ 1946 - 1957
Thời kỳ Quản trị của Quân đội Anh
Khi quân Nhật đầu hàng, chính quyền Anh được coi như sẽ tiếp tục bảo vệ Malaya. Nhưng trước đó chính quyền nước Anh đã thỏa thuận với các nhà cai trị Malaya là sẽ bảo vệ các nước ở Malaya để đổi lấy những đặc quyền mà họ có được ở đây. Thế nhưng khi quân Nhật đến, người Anh đã không có một sự thu xếp thích đáng nào để phòng thủ tại đây, nên Malaya phải đầu hàng. Dù sao thì cuộc chiếm đóng của người Nhật tại đây đã vực dậy ý thức chính trị của người dân và khi người Anh trở lại Malaya, tình thế mới đã bắt đầu.
Sự Thành lập Liên minh Malaya
Vào tháng 10 năm 1945, người Anh đã công bố một quyết định chấm dứt sự cai trị gián tiếp của họ ở các nước Malaya bằng cách hợp nhất tất cả các nước này thành Liên minh Malaya dưới một chính quyền.
Pulau Pinang và Melaka mặc dù là một phần của Liên minh Malaya, sẽ vẫn là Vùng Định Cư Anh Quốc. Singapore sẽ trở thành một thuộc địa riêng. Liên minh Malaya và Singapore sẽ có chính quyền riêng.
Trong Liên minh Malaya, những vị vua Malaya sẽ là tổng thống của nước mình, thuộc một Hội đồng Tư vấn Malaya chuyên trách về các vấn đề tôn giáo. Những vị vua Malaya sẽ được yêu cầu ký các hiệp ước giao quyên hạn pháp lý của họ cho chính quyền Anh ở các nước của họ. Những đề nghị có tính cách lập hiến này thể hiện một sự thay đổi hoàn toàn về chính sách của chính quyền Anh. Các nước Malaya chưa bao giờ là lãnh thổ của Anh, mà chỉ là những nước do Anh bảo hộ.
Vào tháng 10 năm 1945, Harold Macmichael, công sứ đặc mệnh của chính quyền Anh đến Kuala Lumpur để thương lượng những hiệp định mới với các vua của các nước Malaya. Các vị vua này đã ký các hiệp định một cách miễn cưỡng và thoái vị để nhường quyền cai trị cho người Anh. Các đảng phái và hội đoàn chính trị được thành lập khắp cả nước để chống lại các đề xuất của Liên minh Malaya, các đề xuất này sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 4 năm 1946 khi chính quyền dân sự được thành lập trở lại.
Ngày l tháng 3 năm 1946, đại biểu của 41 hội đoàn và tổ chức ở Malaya đã thành lập Tổ chức Thống nhất Quốc gia Malaya (UMNO). Dato Onn Jaafar được bầu làm chủ tịch đầu tiên, và người Malaya vào thời điểm đó có thể nói là đoàn kết hơn bao giờ hết cho một mục tiêu chung. UMNO là mũi nhọn tấn công sâu rộng vào Liên minh Malaya. Sự đoàn kết của người Malaya là sức mạnh mới đối với người Anh. UMNO đã ra một nghị quyết công bằng hiệp ước do các vị vua ký với người Anh là vô hiệu lực. Vào ngày 31 tháng 3 năm 1946 chính quyền của quân đội Anh ở Malaya đã chính thức cáo chung.
Ngày 1 tháng 4 năm 1946, Liên minh Malaya ra đời. Tuy nhiên, UMNO yêu cầu hủy bỏ Liên minh Malaya và thay vào đó là Liên bang Malaya. Liên bang Malaya được đề nghị gồm có chín nước Malaya và hai vùng định cư của người Anh. UMNO cũng đề nghị là một viên cao ủy chứ không phải là thống sứ sẽ đại diện cho chính quyền Anh ở đây.
Cũng theo đề nghị này, ngoài người Malaya, chỉ có thế hệ thứ hai của người Trung Hoa và người Ấn Độ và những sắc tộc khác sẽ đương nhiên là công dân của liên bang. Liên minh Malaya đã chính thức chấm dứt từ ngày 31 tháng Giêng năm 1948.
Liên bang Malaya
Liên bang Malaya đã được thành lập thế chỗ cho Liên minh Malaya sau những cuộc thương thảo kéo dài với các nhà cai trị Malaya, với Tổ chức Thống nhất Quốc gia Malaya (UMNO) và với những phe phái liên quan. Liên bang mới này bao gồm chín bang của Malaya ở vùng Bán đảo, cùng với Melaka và Pulau Pinang. Liên bang Malaya nằm dưới quyền cai trị của một chính quyền đặt tại Kuala Lumpur do một cao ủy người Anh lãnh đạo.
Độc lập của Malaya
Dưới sức ép của phong trào yêu nước mạnh mẽ được dấy lên bởi UMNO, người Anh phải cho tổ chức bầu cử ở địa phương vào năm 1951. Việc huy động được sự hợp tác chính trị giữa các thành phần dân tộc trong nước để chiến đấu cho độc lập là kết quả của sự liên minh giữa UMNO và Hiệp hội Người Hoa Malaya (MCA), và sau đó là sự tham gia của Đại hội Ấn Độ Malaya (MIC). Khi cuộc bầu cử liên bang đầu tiên được tổ chức vào năm 1955, Liên minh UMNO-MCA-MIC, do Tunku Abbul Rahman lãnh đạo, đã chiếm đa số tuyệt đối, 51 trên 52 phiếu. Tun Abdul Rahman được cử làm thủ tướng thứ nhất. Liên minh đã thành công trong việc làm áp lực với người Anh để họ từ bỏ quyền lực tối cao ở đây và Liên bang Malaya đã giành được độc lập vào ngày 31 tháng 8 năm 1957.
