Nút mở của tâm hồn – sự chú ý
“Chú ý'' giống như cái nút mở của tâm hồn vậy. Nó chỉ hướng và tập trung hoạt động tâm lý của con người vào đối tượng nhất định, bất kể là quá trình cảm giác, trí giác đối với sự vật hay là ghi nhớ, tư duy đều không tách khỏi quá trình chú ý. Người ta trước tiên chú ý đến cái gì, sau đó mới bắt đầu cảm giác, tri giác, ghi nhớ, suy nghĩ về cái đó.
Khi tập trung chú ý vào một sự việc nào đó, người ta thường có một số biểu hiện bên ngoài tương ứng. Trước tiên là có thể có một số động tác tương ứng. Ví dụ khi chú ý một tiếng động nào đó tai có thể hướng về phía phát ra tiếng động, khi suy nghĩ một vấn đề gì đó, đôi lông mày có thể nhíu lại đây là tính chỉ hướng của chú ý. Thứ đến, có thể, ngừng một số động tác không có liên quan. Khi tập trung tinh thần nghe thầy cô giảng bài, tay cầm bút tự nhiên ngừng lại không viết nữa, có khi hơi thở cũng nhỏ đi và chậm lại. Khi chú ý đến cao độ một sự việc nào đó, thậm chí nín cả thở, đó gọi là tính tập trung của chú ý.
Chú ý có hai lọai: chú ý không có ý thức, và chú ý có ý thức.
Chú ý không có ý thức là chỉ sự chú ý không có mục đích định trước, và cũng không đòi hỏi sự cố gắng của ý chí. Nó thường do sự biến đổi của môi trường xung quanh gây ra. Ví dụ, trong lớp học bỗng nhiên nghe thấy tiếng người gõ cửa, mọi người đều quay đầu chú ý về phía cửa. Do chú ý không có ý thức không đòi hỏi sự cố gắng, không phải chuẩn bị trước nên hiệu quả của nó không bằng sự chú ý có ý thức.
Chú ý có ý thức là chỉ sự chú ý có mục đích định sẵn, khi cần thiết phải có sự cố gắng nhất định của ý chí. Ví dụ, khi bạn học một môn học mới, tuy bạn có hứng thú nhất định, nhưng vì những điều mà môn học đề cập tới là những điều mà trước đây bạn chưa từng được nghe nói đến, và cũng không dễ hiểu. Lúc đó bạn sẽ cần có sự chú ý có ý thức. Chú ý có ý thức đòi hỏi có tính tự giác nhất định, và cần phải vượt qua những khó khăn nhất định, hiệu quả của nó thường cao hơn sự chú ý không có ý thức.
