RIÊNG VÀ CHUNG
Quan niệm như thế nào về mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung cũng là một vấn đề quan trọng của nhân sinh quan. Thực ra, mối quan hệ này không phải đã có cùng với sự xuất hiện của loài người. Trong buổi đầu của xã hội nguyên thuỷ, do sức sản xuất thấp kém, không có sản phẩm dư thừa nên của riêng cũng không có, do đó cũng không có quan niệm về của riêng, cũng không tồn tại sự đối lập riêng - chung. Cùng với sự phát triển của sức sản xuất, chế độ công hữu của xã hội nguyên thuỷ tan rã, xuất hiện tài sản riêng và chế độ từ hữu, cũng do đó xuất hiện quan niệm tư hữu, hình thành mối quan hệ riêng - chung. Trong xã hội có giai cấp, vì lợi ích riêng của cá nhân và của giai cấp, giai cấp bóc lột không ngần ngại hy sinh lợi ích của người khác và của xã hội miễn là vơ vét được càng nhiều càng tốt. Phương châm sống của họ là ''Sống chết mạc bay, tiền thầy bỏ túi''. Xã hội xã hội chủ nghĩa thủ tiêu chế độ bóc lột, chế độ công hữu về tư liệu sản xuất thay thế cho chế độ tư hữu. Nguyên tắc tập thể xã hội chủ nghĩa đời hỏi mọi người khi giải quyết mối quan hệ riêng -chung phải kết hợp giữa lợi ích của Nhà nước, lợi ích của tập thể với lợi ích cá nhân; phải đặt lợi ích của Nhà nước, của tập thể lên trước rồi mới đến lợi ích cá nhân, khi giữa chúng nảy sinh mâu thuẫn, phải biết đem lợi ích của cá nhân phục tùng lợi ích của Nhà nước, của tập thể. Chúng ta kiên quyết chống lại những tư tưởng và hành vi chỉ biết hại người lợi mình, chiếm công vì tư, đồng tiền là trên hết, lợi dụng chức quyền để mưu lợi riêng, nhũng nhiễu hạch sách. Chúng ta phải coi ''chung trước riêng sau'' là nguyên tắc cơ bản để xử lý mối quan hệ riêng - chung, là đạo đức để phấn đấu vươn tới. Tất cả đều phải xuất phát từ quyền lợi của nhân dân, lợi ích của Nhà nước, một lòng một dạ phục vụ nhân dân và khi cần thiết không ngại hy sinh mọi thứ của mình, thậm chí cả tính mệnh.
