Xương sọ
Xương sọ (Hình A-1) được tạo thành bởi hai mươi chín loại xương khác nhau, và gồm có hai phần - sọ và hàm, hoặc là hàm dưới. Sọ gồm có hộp sọ (braincase) và xương mặt (kể cả hàm trên). Mặt gồm có hai hàm trên (upper jaws), mỗi hàm một bên; hai xương má (cheekbones), và mỗi má mỗi bên; xương mũi, răng và các hoại xương nhỏ hơn.
Hộp sọ của con người bằng phẳng và có hình cầu, xương trán cao và rộng. Hai xương đỉnh tạo thành mái vòm của hộp sọ, nối lại với nhau bằng một khớp gờ (bregmatic suture, không biểu lộ được trong hình A-1). Ở loài tinh tinh và khỉ đột trưởng thành, một xương cạnh sống (sagittal crest) chạy dọc theo khớp gờ và giữ nhiệm vụ như một cái neo để nâng cơ hàm. Xương chẩm tạo nên bộ phận phía sau và là đế của sọ và cũng là nơi dây thần kinh cột sống đi qua. Nơi này còn được gọi là lỗ cột sống (foramen magnum), hoặc cửa sổ lớn. Vị trí của lỗ cột sống cũng mang ý nghĩa định hướng của đây thần kinh cột sống. Ở loài người đứng thẳng (orthograde), dây cột sống ở ngay dưới sọ và song song với đường ngang Frankfurt. Ở loài vượn, dây cột sống hơi chệch về phía sau và nghiêng góc với mặt phẳng ngang. Ở các loài vật bốn chân, độ chênh về phía sau và góc chênh của đây cột uống rất lớn. Với các con vượn trưởng thành, đặc biệt là các con đực, xương chỏm ngang (occipital crest) tạo thành một góc vuông với xương cạnh sống.
Hai xương thái dương tạo thành hai vách bên của hộp sọ. Mỗi xương thái dương được tách biệt ra bằng hai chũm rỗng gần chỏm đầu, quá trình phát triển xương chũm (mastoidprocess) ở con người rõ rệt hơn ở các loài động vật có vú khác, xương chũm gắn liền với tư thế đứng thẳng và giữ nhiệm vụ như là điểm neo cho một số cơ cổ. Phía trước xương chũm là khe tai (ear opening), tức lỗ tai (auditory meatus), và trước lỗ tai là một khe cạn nằm ngang, tức hốc chảo (glenoid cavity), trong nữa là các khớp của xương hàm. Ở phía dưới, phần trước của sọ là xương bướm (sphenoid bone), được coi là bộ phận chủ chốt của toàn bộ cấu trúc. Xương bướm là bản lề và khớp nối với các xương hộp sọ và nhiều loại xương mặt khác.
Đối chiếu với kích cỡ hộp sọ và so sánh với tất cả các động vật có vú cấp cao khác, kích thước khuôn mặt của con người là nhỏ. Mõm đã biến mất, hàm trên kéo ra phía sau ngang bằng dưới tiền đình, các vòm răng ngắn lại và mở rộng ra theo dạng hình chữ V, so với dạng hình chữ U của các loài vượn. Răng mọc khít nhau, không còn các kẽ hở lớn (diastema) giữa các răng nanh và răng cửa, như vẫn thường thấy ở các loài có vú khác, đặc điểm phù hợp với xu hướng cắn xé của các động vật có răng nanh.
Hàm của người hiện đại có một hàm dưới ngắn, tương đối hơi mỏng manh với cằm hơi nhô ra phía trước. Các động vật dạng người khác đều có những chiếc hàm dài, nặng nề và cằm lõm. Xương ramus, tức bộ phận dọc của xương hàm, hẹp và thanh mảnh và thường có một khía sâu hơn hình chữ V (sigmoid) ở loài người so với các loài vượn.
Các chỉ sở đo đạc của sọ
Trên phương diện thống kê so sánh các loại sọ, một vài chỉ số đo đạc cho thấy những khoảng cách dị biệt khá xa giữa những bước ngoặt biến đổi trong cơ thể của hai giống hoại (người và các động vật có vú cấp cao khác). Các chỉ số này có thể được kết hợp với nhau thành các tỉ lệ (liên kết chỉ số này với chỉ số khác) hoặc các góc. Các điểm chỉ vị trí được sử dụng phổ biến được xác định trong hình A-1 và được liệt kê như sau:
Điểm Bregma: là điểm hội tụ của các khớp đối xứng phía trên, nơi các xương đỉnh và xương trán gặp nhau.
Điểm Basion: điểm giữa phía trước của lỗ cọt sống.
Điểm Glabella: điểm lồi cao nhất giữa hai hàng lông mày, ngay phía trên gốc mũi.
Điểm Gnathion: điểm thấp nhất của hàm.
Điểm Gonion: điểm thấp nhất của góc tạo thành giữa hàm răng và hàm dưới.
Điểm Lambda: điểm hội tụ của các khớp đối xứng hình lam-da (một chữ cái Hy Lạp, £ - ND), nơi các xương đỉnh và xương chẩm gặp nhau.
Điểm Nasion: điểm trên cùng của xương trong đỉnh mũi, nơi các xương trán và xương mũi gặp nhau.
Điểm Opisthion: điểm tận cùng phía sau trên tuyến đối xứng của sọ nằm trên đường ngang Frankfurt.
Điểm Porion: điểm tận cùng phía trên mặt trong lỗ tai.
Điểm Prosthion: điểm thấp nhất của khớp trong hàm trên, giữa hai răng cửa.
Điểm Vertex: điểm giữa cao nhất của sọ, nằm trên đường ngang Frankfurt.
Điểm Zygion: điểm khớp bên cùng của má.
Vì các mục đích định hướng, các hình chụp sọ thường được chụp theo phương cách đường ngang Frankfurt. Đây là đường thẳng ngang giữa điểm orion và điểm porion.