Xưởng muối Hoàng gia
Xưởng muối Hoàng gia ở Arc - et - Senans gần Besancon do kiến trúc sư Claude Nicolas Ledoux xây dựng vào năm 1775 dưới triều vua Louis XVI và 4 năm sau thỏi muối đầu tiên được xuất xưởng.
Tại một thung lũng cách Arc -et - Senans khoảng 20 km có một dòng nước mặn chát chảy ra từ lòng đất. Trong nhiều thế kỷ người dân ở đây đã chưng cất thứ nước mặn đó trong những chảo lớn đun củi lấy ở rừng xung quanh. Đây là một nguồn thu lợi của người dân địa phương, vì vậy dưới thời Trung cổ, dân thị trấn Salins (nơi sản xuất muối) trở lên phồn thịnh.
Nhưng đến nửa cuối thế kỷ XVIII, xưởng muối Salins lâm vào khủng hoảng, nồng độ muối trong nước giảm, củi ngày một khan hiếm. Năm 1771, nhà vua quyết định cho xây dựng một xưởng muối mới và vua Louis XVI giao việc thiết kế cho kiến trúc sư kiêm họa sĩ Claude Nicolas Ledoux, 38 tuổi.
Sau những ngày điều tra thực địa, cuối cùng Ledoux quyết cho xây dựng xưởng ở giữa hai làng Arc - et - Senans (nay nhập một), giữa khu rừng Hoàng gia, một nguồn cung cấp củi vô tận. Nước mặn từ Salins cách khoảng 20 km được vận chuyển qua hệ thống ống nước làm bằng cây gỗ khoét ruột.
Theo bản vẽ của Ledoux, được nhà vua phê duyệt, xưởng muối được bố trí quanh một sân nằm giữa theo hình bản nguyệt. Ở giữa trục chính là nhà Giám đốc, hai bên nhà này là những phân xưởng sản xuất muối. Những ngôi nhà xếp theo hình bán nguyệt là nơi ở của những người thợ và gia đình họ, khoảng 240 người. Ở đây còn có một nhà tù để giam những ai chống lệnh và trốn khỏi xưởng. Khoảng trống hình bán nguyệt là nơi chất củi cho các lò đốt bay hơi muối. Mỗi năm cho ra khoảng 100.000 tấn muối.
Năm 1806, xưởng muối được bán lại cho một công ty tư nhân khai thác đến cuối thế kỷ. Những ống dẫn nước mặn bằng gỗ giờ được thay bằng ống gang, nhiên liệu đốt là than đá. Đến năm 1895, xưởng muối ngừng hoạt động. Năm 1930, các toà nhà được chính quyền địa phương mua lại và cho trùng tu. Năm 1972, trở thành trụ sở của Trung tâm quốc tế tư duy về tương lai của hội Claude Nicolas Ledoux. Năm 1982, xưởng muối này được UNESCO ghi vào danh sách Di sản văn hoá thế giới.
Xưởng muối Hoàng gia là một thành tựu đầu tiên của nền công nghiệp, phản ánh ý tưởng của thời “khai sáng”.
