Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Chương trình dạy tiếng Chăm cho cán bộ, công chức công tác ở vùng dân tộc, miền núi.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày, kể từ ngày đăng Công báo. Chương trình tiếng Chăm kèm theo Quyết định này là cơ sở để biên soạn giáo trình, tài liệu dạy tiếng Chăm cho cán bộ công chức công tác ở vùng dân tộc, miền núi.

Điều 3. Các Ông (Bà) Chánh Văn phòng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục thường xuyên, thủ trưởng các đơn vị có liên quan thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giám đốc các sở giáo dục và đào tạo, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

(Ban hành kèm theo Quyết định số 30/2000/QĐ-BGDĐT ngày 04/07/2006

của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)

Học xong Chương trình này, học viên là cán bộ, công chức (sau đây gọi là học viên) đạt các yêu cầu sau:

1. Có kỹ năng nghe hiểu, đọc hiểu, nói đúng, viết đúng để có khả năng giao tiếp thông thường bằng tiếng Chăm.

2. Có kiến thức cần thiết ban đầu về tiếng Chăm: hệ thống chữ viết, bộ vần, quy tắc chính tả và ngữ pháp tiếng Chăm; có hiểu biết cần thiết về con người, văn hóa truyền thống và phong tục tập quán của đồng bào dân tộc chăm.

3. Có tinh thần phát huy, bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Chăm.

Nội dung chương trình được biên soạn tinh giản, thiết thực, có tính thực hành cao; tạo điều kiện cho việc tổ chức dạy học một cách linh hoạt giúp học viên là những cán bộ, công chức công tác ở vùng dân tộc Chăm, chưa biết tiếng Chăm, có nhu cầu hoặc được cử đi học tiếng Chăm như một ngôn ngữ thứ hai đạt được mục tiêu mà Chương trình đã đề ra khi kết thúc khóa học.

Quan điểm này thể hiện ở định hướng sau: tập trung hình thành và rèn luyện các kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết); chú ý hơn kỹ năng nghe, nói; hình thành và rèn luyện các kỹ năng với những mẫu câu cơ bản, các lớp từ ngữ thông dụng, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp; ưu tiên thực hành, chú ý kết hợp chặt chế việc học trên lớp với thực hành giao tiếp trong công tác và đời sống hàng ngày.

Việc rèn luyện kỹ năng nghe, nói cần kết hợp với kỹ năng đọc, viết; lấy các bài đọc làm cơ sở để rèn luyện kỹ năng và dạy các kiến thức ngôn ngữ. Qua các bài đọc cung cấp thêm cho học viên những hiểu biết về tâm lý, tình cảm, văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm; những kiến thức phổ biến về khoa học, pháp luật, chính trị để học viên có thể vận dụng và hoàn thành tốt hơn công tác được giao.

Chương trình gồm 450 tiết.

a) Cấu trúc chương trình:

- Chương trình được thiết kế thành các cụm bài (khoảng trên hoặc dưới 10 cụm bài). Mỗi cụm bài ứng với một chủ đề. Thời lượng cho mỗi cụm bài khoảng 45 tiết, mỗi tiết 45 phút.

- Chương trình dạy tiếng Chăm được chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 học âm, vần và giai đoạn 2 học theo các bài học tích hợp.

- Mỗi cụm bài gồm các bài học tích hợp. Mỗi bài học tích hợp gồm các phần sau:

+ Bài đọc (kết hợp dạy âm, vần);

+ Từ ngữ, Ngữ pháp;

+ Luyện nghe, nói, đọc, viết.

b) Phân bổ thời lượng cụ thể: số tiết dành cho luyện nghe, luyện nói chiếm khoảng 60% tổng thời gian của bài học. Số tiết luyện đọc, luyện viết, từ ngữ, ngữ pháp chiếm thời lượng khoảng 40% tổng thời gian của bài học. Thời lượng trên bao gồm cả thời lượng cho việc ôn tập và kiểm tra, đánh giá.

a) Nghe hiểu ý kiến của đồng bào về những vấn đề đơn giản. Nghe hiểu ý chính những mẩu chuyện, tin tức ngắn, các bài phổ biến ngắn, đơn giản về khoa học - kỹ thuật, chủ trương đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

b) Giao tiếp được với đồng bào bằng tiếng Chăm về những vấn đề gần gũi, thiết thực. Nói lại được ý chính của cuộc trao đổi, của những chuyện đã nghe, đã đọc, những mẩu tin, thông báo.

c) Đọc được rõ ràng, tương đối trôi chảy những văn bản ngắn, đơn giản (mẩu tin, văn bản phổ biến khoa học, thông báo, mẩu chuyện dân gian, bài văn, bài thơ ngăn, văn bản chính sách, pháp luật). Hiểu được ý chính của bài. Thuộc lòng một số tục ngữ, thành ngữ, ca dao, một số bài văn vần phổ biến của đồng bào dân tộc Chăm.

d) Viết rõ nét các chữ cái, dấu âm trong tiếng và từ tiếng Chăm; viết đúng chính tả đoạn, bài văn ngắn với chữ cỡ nhỏ có độ dài từ 80 đến 100 từ. Viết được những bức thư ngắn, những mẩu tin, thông báo, đơn từ, đoạn văn kể đơn giản có độ dài từ 60 đến 80 từ, không mắc nhiều lỗi chính tả.

a) Biết hệ thống chữ cái, âm vần, hệ thống dấu âm và cách ghép âm vần của tiếng Chăm.

b) Biết khoảng 1000 từ, ngữ (bao gồm cả thành ngữ) theo các chủ đề học tập. Nhận biết được từ đơn tiết, từ đa tiết (từ có Lang - likuk), từ đồng nghĩa và trái nghĩa.

c) Biết một số kiểu câu trần thuật đơn (Ai là ai? Ai làm gì? Ai thế nào?); một số thành phần câu (qua bài tập đặt câu và trả lời câu hỏi: Ai? Làm gì? Thế nào? Bao nhiêu? Khi nào? Bao giờ? Ở đâu? Vì sao? Để làm gì? Bằng gì? Như thế nào? ...); nhận biết câu ghép.

d) Có hiểu biết về phong tục, tập quán và văn hóa truyền thống; hiểu và sử dụng được các ngôn ngữ phù hợp với các nghi thức giao tiếp, ứng xử của đồng bào Chăm.

a) Có ý thức bảo tồn và phát huy tiếng nói, chữ viết, phong tục và văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Chăm.

b) Có thói quen học tập, sử dụng tiếng nói, chữ viết Chăm trong công tác và trong đời sống sinh hoạt hằng ngày.

1. Nội dung dạy chữ cái, dấu âm, âm, vần, (dành cho chữ Chăm Thrah, các vùng khác, nội dung này tùy thuộc vào bộ chữ của từng địa phương)

- 37 chữ cái: luyện phát âm, luyện viết

- 24 dấu âm: luyện phát âm, luyện viết

- 18 vần đơn giản: luyện phát âm, luyện viết

- 10 chữ số + 10 nét viết cơ bản: luyện đọc, luyện viết

- 04 nhóm vần phức tạp: luyện phát âm, luyện viết

- 13 phụ âm cuối + các dấu phụ âm

- Các chữ cái thuộc dạng Lang - likuk

- Các nguyên âm đôi: luyện phát âm, luyện viết

- Cách ghép vần với chữ cái: luyện phát âm, luyện viết.

a) Tính pháp lý của bộ chữ Chăm

Đồng bào dân tộc Chăm cư trú chủ yếu ở Trung Trung bộ (Bình Định, Phú Yên), Nam Trung bộ (Ninh Thuận, Bình Thuận), Nam bộ (TP. HCM, Tây Ninh, An Giang...). Ở mỗi vùng cư trú, đồng bào Chăm sử dụng các bộ chữ viết khác nhau: vùng Nam Trung bộ sử dụng bộ chữ Chăm cổ truyền (Akhar Thrah); vùng Nam bộ sử dụng bộ chữ Chăm Jawi; vùng Trung Trung bộ sử dụng bộ chữ tự xây dựng theo hệ chữ viết La tinh. Do vậy việc sử dụng bộ chữ Chăm để biên soạn tài liệu dạy học theo chương trình này do Ủy ban nhân dân tỉnh quyết định.

b) Vấn đề phương ngữ

Tiếng Chăm ở mỗi vùng về cơ bản là thống nhất, sự khác biệt chủ yếu là ở cách phát âm không đồng nhất một số từ ngữ (hiện tượng lược bớt âm và biến âm trong khi nói).

Để giải quyết vấn đề phương ngữ, khi biên soạn tài liệu dạy học cần có mục đối chiếu các phương ngữ sau từng bài khóa hoặc có bảng từ ngữ đối chiếu ở cuối tài liệu. Bên cạnh đó cần trang bị cho học viên tài liệu công cụ như: Sổ tay từ ngữ các phương ngữ tiếng Chăm, Từ điển so sánh Việt - Chăm, Chăm - Việt để học viên tham khảo và tra cứu.

a) Đặc điểm cấu trúc

Cấu trúc chương trình theo chủ đề là giải pháp để thực hiện mục tiêu rèn kỹ năng và trang bị kiến thức cho học viên. Thông qua hệ thống chủ đề, tài liệu dạy học giúp học viên mở rộng, hệ thống hóa, tích cực hóa vốn từ, trang bị những kiến thức ngữ pháp sơ giản ban đầu (qua các bài tập thực hành), đồng thời giúp học viên có thêm những hiểu biết về văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào dân tộc Chăm để họ hòa nhập với đồng bào, làm tốt công tác được giao.

Chương trình nêu lên 10 chủ đề, nhưng khi biên soạn tài liệu học tập (sách giáo khoa tiếng Chăm), cần căn cứ vào yêu cầu, đối tượng và nội dung học tập của Chương trình này để đề xuất thêm các chủ đề cần thiết và phân bố lại thời lượng cho phù hợp với mỗi chủ đề của Chương trình.

b) Cấu trúc và nhiệm vụ của bài học

Chương trình đặt tên cho các bài học là: Tập đọc, Học vần (bao gồm cả việc học chữ và âm, vần), Luyện viết, Luyện nghe, Luyện nói với mục đích rèn luyện kỹ năng, trang bị kiến thức phù hợp với đối tượng học.

Nhiệm vụ của các bài học cụ thể như sau:

- Tập đọc, Học vần: cung cấp cho học viên hệ thống ký hiệu chữ viết, hệ thống các âm, vần tiếng Chăm; rèn cho học viên các kỹ năng phát âm, đọc thành tiếng, đọc thầm các ký tự và tổ hợp các ký tự thành tiếng, từ, cụm từ và câu; rèn kỹ năng nghe, nói và viết; đồng thời cung cấp vốn từ, tăng cường khả năng diễn đạt và trang bị cho học viên những hiểu biết cần thiết về đời sống.

Từ ngữ, Ngữ pháp: giúp học viên mở rộng vốn từ, trang bị những kiến thức sơ giản về từ ngữ, ngữ pháp tiếng Chăm thông qua các bài Tập đọc và rèn luyện kỹ năng dùng từ, đặt câu (luyện nói viết thành câu).

- Luyện nghe: rèn cho học viên kỹ năng nghe thông qua các hình thức nghe kể chuyện, nghe đọc, nghe câu hỏi và ý kiến trao đổi của giáo viên, học viên cùng lớp

- Luyện nói: rèn cho học viên kỹ năng nói thông qua các hình thức đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi, nói theo câu hỏi gợi ý, theo đề tài

- Luyện viết: rèn kỹ năng viết chữ, viết chính tả từ, câu, đoạn, bài ngắn; tạo lập một vài kiểu văn bản (đoạn văn, mẩu tin, thông báo) ở mức sơ giản.

Sự phân bổ thời lượng cho các bài học trong Kế hoạch dạy học cần tránh tình trạng dành quá nhiều hoặc quá ít thời gian không hợp lý cho một kiến thức hoặc một kỹ năng nào đó. Trong phạm vi thời lượng dành cho mỗi bài học, người biên soạn tài liệu dạy học có thể chủ động sắp xếp thời gian để dạy kiến thức, kỹ năng mới hay ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng đã học. Ví dụ, với lớp học viên đã có ít nhiều khả năng nghe, nói, giảng viên có thể giảm thời lượng dành cho bài Luyện nghe, Luyện nói, tăng thời lượng cho bài Luyện đọc, Luyện viết.

a) Ngữ liệu đưa vào dạy học là các tác phẩm, trích đoạn văn học truyền thống (truyện dân gian, thơ ca dân gian, dân ca); các tác phẩm, trích đoạn văn học hiện đại; các văn bản phổ biến khoa học, pháp luật và văn bản thông thường.

b) Chương trình này là căn cứ để tập thể tác giả biên soạn bộ tài liệu dạy học tiếng Chăm cho học viên và sách hướng dẫn giảng dạy cho giảng viên. Ngôn ngữ dùng trong các tài liệu trên bằng cả hai thứ tiếng: Chăm và Việt.

a) Về phương pháp dạy học

Để việc dạy học tiếng Chăm đạt được mục tiêu là rèn luyện học viên có các kỹ năng giao tiếp và được trang bị kiến thức một cách nhanh chóng, có hiệu quả, cần vận dụng các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động của học viên, chú ý tới những phương pháp đặc trưng của môn học như:

- Phương pháp thực hành giao tiếp: hướng dẫn học viên vận dụng những kiến thức, kỹ năng đã học vào thực hiện các nhiệm vụ giao tiếp cụ thể bằng tiếng Chăm, nhằm khắc sâu tri thức và rèn kỹ năng. Đây là phương pháp chủ yếu để phát triển kỹ năng nói cho từng học viên.

- Phương pháp phân tích ngôn ngữ: hướng dẫn học viên quan sát, phân tích các hiện tượng ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, chính tả để tìm ra những nét đặc trưng của những hiện tượng ấy, nhằm sử dụng đúng trong giao tiếp.

- Phương pháp rèn luyện theo mẫu: giảng viên chọn và giới thiệu các mẫu hoạt động lời nói, giúp học viên hiểu và nắm được cơ chế của chúng, sau đó rút ra bài học để tạo ra lời nói của mình.

- Phương pháp so sánh, đối chiếu: so sánh, đối chiếu các kiến thức đã có với các kiến thức đang học, đối chiếu ngôn ngữ dân tộc với ngôn ngữ phổ thông đế tìm ra sự giống nhau và khác nhau giữa hai hệ thống ngôn ngữ .

b) Về hình thức tổ chức dạy học

Để giờ học sinh động, có hiệu quả, hoạt động của học viên cần có sự thay đổi với nhiều hình thức tổ chức học tập như: làm việc độc lập, làm việc theo nhóm, làm việc chung. Học viên làm việc độc lập trong trường hợp câu hỏi, bài tập đặt ra những yêu cầu cụ thể, tương đối dễ thực hiện. Trong trường hợp câu hỏi, bài tập tương đối khó hay đòi hỏi một sự khái quát nhất định hoặc nếu làm việc chung theo đơn vị lớp mà có ít học viên được hoạt động thì tố chức làm việc theo nhóm. Hình thức làm việc chung được áp dụng chủ yếu trong trường hợp giảng viên và học viên trao đổi, đối thoại làm mẫu, trả lời những câu hỏi đơn giản hoặc học viên trình bày kết quả thực hành của cá nhân, của nhóm trước lớp.

Các hình thức tổ chức dạy học cần khuyến khích học viên kết hợp việc học trên lớp với thực hành giao tiếp trong cộng đồng dân tộc mà mình đang công tác và sinh sống.

a) Nội dung và hình thức đánh giá

Đánh giá kết quả học tập có tác dụng động viên, khuyến khích học viên học tập, đồng thời giúp kiểm soát, quản lý chất lượng học tập. Đánh giá kết quả học tập được thực hiện theo hai phương thức: đánh giá thường xuyên và đánh giá định kỳ. Việc đánh giá cần bảo đảm các nguyên tắc toàn diện và khách quan. Những kỹ năng nghe và nói cần được kiểm tra, đánh giá nhiều hơn, thường xuyên hơn so với kỹ năng đọc và viết. Cách kiểm tra, đánh giá cần đa dạng hóa và phù hợp với từng kỹ năng:

Các kỹ năng đọc thành tiếng, viết chữ được đánh giá qua hoạt động thực hành của học viên.

Các kỹ năng nghe và nói được đánh giá bằng hình thức vấn đáp và kiểm tra miệng trên lớp.

- Các kỹ năng đọc hiểu, dùng từ, đặt câu, những kiến thức sơ giản về quy tắc chính tả, từ vựng, ngữ pháp được đánh giá bằng những câu hỏi trắc nghiệm khách quan và những câu hỏi mở.

Các kỹ năng viết đoạn, bài văn ngắn, đơn giản được đánh giá bằng bài kiểm tra viết (tự luận).

b) Chứng chỉ: việc cấp chứng chỉ cho học viên căn cứ trên kết quả học tập cả đợt và kỳ thi cuối khóa.

a) Đào tạo tập trung một đợt tại các lớp học theo thời gian quy định trong Chương trình. Kết thúc khóa học, học viên dự thi và nhận chứng chỉ.

b) Đào tạo tập trung nhiều đợt, mỗi đợt hoàn thành một phần nội dung quy định trong Chương trình. Kết thúc khóa học học viên dự thi và nhận chứng chỉ.

c) Đào tạo bán tập trung: học viên vừa công tác vừa theo học một số buổi trong tuần hoặc một số ngày trong tháng. Kết thúc Chương trình, học viên dự thi và nhận chứng chỉ.

d) Tự học có hướng dẫn: Học viên tự học qua tài liệu. Kết thúc mỗi phần được quy định trong Chương trình và tài liệu, học viên được giảng viên hướng dẫn tiếp cho đến hết Chương trình, học viên dự thi và nhận chứng chỉ.

a) Để đạt được mục tiêu Chương trình, cần đảm bảo các điều kiện cơ bản sau:

- Có đủ tài liệu học tập cho học viên, sách hướng dẫn cho giảng viên

- Có đủ giảng viên dạy tiếng Chăm và thông thạo tiếng Việt

- Có đủ phòng học

b) Các điều kiện khác (tùy vào từng địa phương)

- Có các loại sách bổ trợ (truyện đọc, thơ ca, đồng dao bằng tiếng Chăm); sách công cụ (Từ điển Việt - Chăm, Chăm - Việt, Sổ tay từ ngữ, Phương ngữ Chăm, Ngữ pháp tiếng Chăm).

- Có trang thiết bị dạy học, phương tiện nghe, nhìn, băng cattset, máy ghi âm, băng đĩa học tiếng./.