Ngoài Venice, tôi còn có dịp lang thang khắp nhiều thành phố khác của Ý như Roma, Trento, Torino, Milan... Nhưng thành phố thứ hai để lại cho tôi nhiều ấn tượng và tình cảm nhất lại là một thành phố nhỏ xinh đẹp mang tên: Verona.
Tôi còn nhớ trên chuyến tàu ngang dọc nước Ý, tôi ngẫu nhiên làm quen với một cô gái Ý tên là Cecilia. Cô có nước da ngăm và khuôn mặt xinh đẹp. Chính cô đã giúp tôi quên đi nỗi buồn phải ngồi chờ ở Milan hai tiếng đồng hồ vì tàu chậm (việc rất thường ở Ý) nhờ những câu chuyện phong phú của cô về cảnh đẹp và hệ thống giao thông của đất nước phóng túng và xinh đẹp này. Trước khi chia tay nhau, cô hóm hỉnh bảo tôi: “Nước Ý có quá nhiều thành phố xinh đẹp, nhưng nàng phải và nhất định phải đi Verona”. “Tại sao?”. “Vì đó là thành phố quê hương tôi và là nơi bắt đầu cũng như kết thúc của rất nhiều những câu chuyện tình”.
Vì câu nói đó, vì Romeo và Giulietta, tôi hăm hở cùng các bạn mình lên đường đi Verona, mặc dù chuyến tàu đưa tôi tới ga Verona Porta Nuova vẫn chậm như thường lệ. Nhà ga không tráng lệ như Milan mà nhỏ xinh, hiền hòa như chính thành phố Verona này vậy. Đoàn xe buýt nối đuôi đưa chúng tôi về trung tâm thành phố trong cái nắng chiều nhàn nhạt và bầu trời gờn gợn đầu tháng Hai, mùa xuân.
Trời tối dần và lạ thay, mặc dù đây là lần đầu tiên đến Verona nhưng tôi cứ có cảm giác như đang… về nhà. Tối đến, không khí ở Verona giống hệt như phố cổ Hà Nội ngày mồng Hai Tết, lác đác người qua lại trên những khu phố có những ngôi nhà nhỏ hơi cũ kỹ, cửa hơi sờn, đèn đường thì tối mờ mờ kèm thêm hơi lạnh khiến khung cảnh khá lãng mạn. Đêm đầu tiên ở Verona của tôi trôi qua êm đềm sau tách cà phê espresso cùng người bạn ở một quán nhỏ có sân, vườn và cả chiếc đèn bão đu đưa trước gió. Ngay phút gặp gỡ đầu tiên, tôi biết mình đã dành tình yêu cho thành phố xinh đẹp Verona này rồi.
Trước khi đặt chân đến Verona, tôi chỉ biết đây là thành phố của câu chuyện tình nổi tiếng Romeo và Giulietta, nhưng khi cầm cuốn sách về Verona và lang thang trong các ngõ nhỏ phố nhỏ của thành phố, tôi bàng hoàng nhận ra Verona có quá nhiều điều đáng để ngưỡng mộ.
Là thành phố nhỏ nhưng Verona trải qua một quá trình lịch sử biến động lâu dài suốt từ thời La Mã cổ đại đến nay. Đến nỗi bản đồ du lịch Verona phải chia thành các khu vực như Verona thời La Mã, Verona thời Trung Cổ, Verona dưới thời cộng hòa Venice, thời đế quốc Áo và đặc biệt là Verona với ảnh hưởng của những nghệ sỹ vĩ đại như: Verona của kịch gia Shakespeare, Verona của nhà thơ Dante. Chẳng thế mà Verona còn được mệnh danh là “một bào tàng khảo cổ ngoài trời” hay “sân khấu ngoài trời” của các sự kiện lớn.
Verona chỉ đứng hàng thứ hai sau Rome về số lượng các công trình kiến trúc thời La Mã vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Tôi run run bước chân trên con đường mang tên Postumia, vừa đi vừa săm soi cả những viên gạch dưới chân bởi tôi được biết, con đường này không khác nhiều như nó vốn thế từ hai nghìn năm về trước. Công trình nổi bật nhất của Verona thời La Mã chính là Arena, nhà hát ngoài trời với kiến trúc vòng tròn bậc thang. Được xây dựng từ thế kỷ đầu tiên của Công nguyên, Arena dường như thách thức với thời gian. Cho đến giờ, Arena vẫn là nơi diễn ra Festival Opera hàng năm vào mùa hè. Mùa hè 2011 là festival lần thứ 89. Tôi chưa có dịp tham dự một kì Festival nào, nhưng tôi luôn thầm nhủ rằng nếu chàng trai nào tặng tôi vé mời thưởng thức những giọng opera cao vút ở Arena vào một đêm hè thì đó là món quà đánh gục trái tim tôi cũng như bất kì người phụ nữ lãng mạn nào khác.
Dù không thờ Thiên Chúa, chắc chắn bạn cũng sẽ trào dâng niềm kính Chúa khi chạm tay vào những pano bằng đồng ở cửa của nhà thờ San Zeno, ngắm nhìn những phù điêu trang trí như ngầm khoe sự thịnh vượng uy quyền một thời ở nhà thờ San Anastasia, và nghe thánh ca ở nhà thờ lớn Duomo Verona. Đây cũng là những công trình tiêu biểu của Verona thời Trung Cổ nếu không kể đến hai căn nhà hay hai “pháo đài tình yêu” vô cùng nổi tiếng: nhà của chàng Romeo và nhà của nàng Giulietta. Từ nhỏ, tôi đã không thích câu chuyện này của Shakespeare vì nó quá bi kịch. Tôi thì chỉ thích những mối tình đẹp đẽ, mạnh mẽ dù trọn vẹn hay dang dở. Tuy nhiên, tôi vẫn ghé thăm nhà của “chàng” và “nàng”. Chẳng ai biết hai người có thực sự sống ở Verona hay không, nhưng những chứng tích của câu chuyện tình ấy vẫn còn đây, kể cả mộ nàng Giulietta đặt trong hầm của tu viện San Francesco al Corso. Đến giờ tôi vẫn chưa biết lý do tại sao tôi không vào được nhà Romeo. Trước m ặt tôi cánh cửa gỗ nặng trịch đóng kín với hàng gạch xây ken dày, một người phụ nữ hiện đại quý phái từ trong đi ra nói một tràng tiếng Italia và… đóng sầm cánh cửa lại. Điều trái ngược là nhà của nàng Giulietta với bức tượng đồng của nàng dưới sân lại luôn rộng mở. Người ta cũng bán kèm những đồ lưu niệm tình yêu trong nhà nàng. Ban công căn nhà nàng vẫn còn đó và rất nhiều du khách, đặc biệt là những đôi yêu nhau thường để cô gái hát trên ban công còn chàng trai đứng dưới ngóng lên, tha thiết và say đắm. Tượng nàng bằng đồng nơi cánh tay phải xinh xinh buông lơi và khuôn ngực bên phải sáng bóng vì rất nhiều du khách, đặc biệt là các chàng trai thường đặt nụ hôn lên đó (tôi cũng không biết vì sao không phải là cánh tay và khuôn ngực bên trái, hay nơi đó chỉ dành riêng cho chàng Romeo?).
Những công trình cầu kỳ, điệu đà của Verona thời Venice, tráng lệ của Verona thời đế quốc Áo khiến tôi chùn chân, mỏi gối, say sưa ngắm nhìn và mơ mộng. Sau tất cả những lãng mạn ngập tràn ấy, tình yêu của tôi với Verona có lẽ sâu đậm hơn nữa nhờ những phút lang thang trên những con phố nhỏ xộc xệch mà tôi không thể nhớ hết tên. Gọi là xộc xệch cũng không sai, quảng trường trung tâm Centro Storico rộng lớn với dãy nhà cổ nối dài còn giữ nguyên những bức tranh sơn trên cửa, nhưng cửa sổ thì cũ và long chốt, rơi rụng nhiều, mái sập và cần cẩu vẫn bắc ngang ở trên mái. Tôi đi đi lại lại khu vực này nhiều vì bên cạnh dãy những cửa hàng xa xỉ tráng lệ là khu chợ trời bán đủ thứ, kể cả đồ nhái Gucci. Ở đây, tôi tìm cho mình được một quán ăn rất rẻ và ngon, có người hành khất cứ năm giờ chiều là kéo violin những bản tình ca da diết. Tôi cũng tìm được một góc nhỏ để uống cà phê với chiếc tách cũ sơn vẽ cầu kỳ và cả chiếc thìa khuấy chạm trổ bằng bạc. Những buổi tối lang thang vô định là thú vị nhất vì Verona khá yên bình chứ không lộn xộn như Rome. Những chiếc đèn đường luôn tỏa ra thứ ánh sáng nhàn nhạt như trăng cuối mùa. Đi một đoạn là bắt gặp nhà thờ hoặc tu viện, kỳ bí và thâm nghiêm, ngẩng đầu lên gặp ngay những ban công xưa cũ, cứ như lúc nào cũng có nàng tựa cửa hát đợi chàng. Chàng trai duy nhất của nhóm chúng tôi bị gọi đùa là Casanova (tên của một chàng đa tình nổi tiếng), và khi tôi bất chợt gọi tên bạn để hỏi giờ, tiếng gọi Casanova vang lên giữa đêm tối khiến nhiều người giật mình ngoái lại nhìn, cánh cửa sổ căn nhà phía trên cũng lục tục mở ra. Hình như cư dân Verona đều sẵn sàng đón nhận những câu chuyện tình hiển hiện trong thành phố của mình. Bạn sẽ bắt gặp rất nhiều đôi lứa nắm tay nhau đi dạo ở Verona, nhưng cũng chẳng hiếm những người đi một mình, vừa đi vừa đốt thuốc, làm tôi liên tưởng đến lời nói của Cecilia: “Verona là nơi bắt đầu và kết thúc của những câu chuyện tình”.
Tôi không biết lời Cecilia nói là thật hay không, giống như chẳng ai biết chuyện Romeo và Giulietta là thật hay huyền thoại, tôi chỉ biết rằng, khi đứng tư lự bên dòng sông Adige vào tháng Hai, tình yêu của tôi với Verona đã thực sự bắt đầu và sẽ không bao giờ kết thúc. Hoa thủy tiên vàng đã nở ven sông báo hiệu mùa yêu tháng Hai đã về. Chưa chia xa mà tôi đã mong sẽ có dịp trở lại với Verona, uống cà phê espresso vào mỗi tối để đủ tỉnh táo lang thang khắp thành phố dịu dàng này mỗi khi màn đêm buông xuống.