Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên Chương 11
Ngày phát lương
Hai tuần đã qua đi và lúc này Bố phải làm việc mỗi buổi tối sau bữa ăn trong phòng giấy nhỏ ở phía sau nhà kho. Bố đang thảo bảng chấm công.
Theo sổ chấm công, Bố tính ngày làm việc của mỗi người và tính ra số tiền họ được lãnh. Rồi Bố tính tiền nợ của từng người đối với nhà kho và cộng thêm vào đó số tiền cơm tháng mà mỗi người phải trả cho quán cơm. Bố đem tổng số tiền công của từng người trừ cho các khoản phí và lập ra các chi phiếu.
Vào ngày phát lương, Bố trao cho mỗi người chi phiếu của họ cùng với số tiền phải trả cho họ.
Từ trước Laura luôn giúp Bố làm việc. Khi còn rất nhỏ ở vùng Big Woods, cô đã giúp Bố nạp đạn, khi ở trong vùng đất của người da đỏ thì cô giúp Bố làm nhà còn lúc ở suối Plum, cô đã giúp Bố làm các việc trong và phơi cỏ. Nhưng lúc này, cô không thể giúp Bố vì Bố nói rằng công ty đường sắt không muốn bất kì ai ngoài Bố làm việc trong giấy.
Tuy nhiên, cô luôn biết Bố đang làm gì vì qua cửa lều cô thấy nhà kho rất rõ và cô nhìn rõ từng người đến và đi.
Một buổi sáng, cô thấy một cặp ngựa phóng thật nhanh thẳng tới cửa kho và một người đàn ông ăn vận sang trọng bước mau ra khỏi xe, hấp tấp vào nhà kho. Hai người đàn ông khác chờ ở trên xe vừa canh chừng cửa kho vừa nhìn quanh khắp phía tựa hồ sợ sệt.
Một lát sau, người đàn ông kia quay ra bước lên xe. Sau khi hai người trên xe nhìn xung quanh, tất cả lái xe phóng đi thật nhanh.
Laura chạy thẳng tới nhà kho. Cô tin chắc có một điều gì đã xảy ra ở đó. Tim cô đập loạn nhịp kh iến cô buông người ngồi phịch khi thấy Bố an toàn, mạnh mẽ bước ra khỏi nhà kho.
- Con đi đâu vậy, Laura?
Mẹ gọi con từ phía sau cô và lúc này Laura đáp:
- Con đâu có đi đâu, Mẹ?
Bố bước vào lều, đẩy cho cánh cửa đóng lại, lấy ra từ trong túi một bao nặng bằng vải bạt. Bố nói:
- Anh nhờ em giữ cái này, Caroline. Đây là lương của công nhân. Ai đến phòng giấy cũng muốn lấy trộm nó.
Mẹ nói:
- Em sẽ giữ kĩ, Charles.
Mẹ cuốn chiếc bao vào trong miếng vải sạch rồi nhồi sâu trong một bao tải bột để ngỏ.
- Không ai lại nghĩ sẽ tìm thấy nó ở trong đó.
Laura hỏi:
- Người hồi nãy vừa mang tới, hả Bố?
Bố nói:
- Ờ! Ông ấy là phát ngân viên.
Laura nói:
- Mấy người đi cùng với ông ấy có vẻ sợ hãi.
Bố nói:
- Ô, không thể nói vậy được. Họ chỉ đang lo bảo vệ cho người phát ngân không bị cướp thôi. Ông ta mang theo nhiều ngàn đô la tiền mặt để trả lương cho công nhân ở tất cả các trại nền có thể có người nhòm ngó để đoạt lấy. Nhưng những người kia đều có đủ súng ở trên người và trên xe. Họ chẳng phải sợ gì.
Khi Bố quay lại nhà kho, Laura nhìn thấy báng súng của Bố hở ra trong túi. Cô biết Bố không sợ gì và cô nhìn lên cây súng trường nằm ngang trên khung cửa và cây súng săn dựng ở góc nhà. Mẹ có thể sử dụng những cây súng này. Không sợ gì những tay trộm cướp tới giật bao tiền.
Đêm đó, Laura thức giấc hoài và nghe thấy Bố cũng nhúc nhích hoài trên chiếc giường ở phía bên kia tấm màn che. Đêm tối giống như đen đặc hơn và đầy những tiếng động lạ vì có gói tiền nằm trong bao bột. Nhưng không một ai lại nghĩ đi tìm nó ở đó và không có ai tìm.
Sáng sớm, Bố đem gói tiền tới nhà kho. Hôm đó là ngày phát lương. Sau bữa ăn sáng, tất cả công nhân tề tựu quanh nhà kho và lần lượt từng người bước vào. Rồi lần lượt từng người quay ra và đứng gom lại thành những nhóm nhỏ trò chuyện. Hôm đó tất cả đều nghỉ làm vì là ngày phát lương.
Sau bữa cơm tối, Bố lại phải trở lại phòng giấy.
Bố nói:
- Một số người có vẻ không hiểu tại sao họ chỉ được trả lương có hai tuần.
Laura hỏi:
- Tại sao họ không được trả lương trọn tháng?
- Coi này, Laura, cần phải có thời gian để làm các chi phiếu, gửi chi phiếu đi, rồi phát ngân viên mang tiền đến. Vì thế, Bố làm lương cho họ đến ngày mười lăm, còn hai tuần sau, tính từ ngày mười lăm tới lúc này, Bố sẽ trả tiếp. Nhưng một số người đần độn đòi phải trả luôn cả hai tuần này. Họ muốn được trả lương tới ngày hôm qua.
Mẹ nói:
- Đừng buồn bực vì chuyện đó, Charles. Anh không thể chờ họ hiểu cách điều hành công việc thế nào.
Mary hỏi:
- Họ không oán trách Bố chứ, phải không Bố?
Bố đáp:
- Đó là điều tồi tệ nhất, nhưng Bố không biết rõ, Mary. Dù sao Bố cũng phải đem sổ sách tới làm việc ở phòng giấy.
Chén dĩa được rửa sạch mau chóng và Mẹ ngồi trên ghế đu ru bé Grace ngủ với Carrie ngồi sát bên cạnh. Laura ngồi gần Mary trong khung cửa nhìn ánh sáng nhạt dần trên mặt nước hồ. Cô đang nhìn thay cho Mary.
- Những đợt sáng cuối cùng đang chiếu mờ mờ ở giữa mặt hồ phẳng lặng. Xung quanh các điểm sáng là mặt nước tối sẫm với lũ vịt đang ngủ và mặt đất đen ngòm ở phía bên kia. Các vì sao bắt đầu lấp lánh trên nền trời xám xịt. Bố đã thắp đèn. Ánh đèn vàng vọt chiếu ra từ phía sau nhà kho. Ô, Mẹ ơi!
Cô bỗng kêu lớn:
- Có một đám đông ở đó, coi kìa!
Đám đông đang bao quanh nhà kho. Họ không lên tiếng và không gây tiếng động cả khi đập chân trên cỏ. Chỉ là một đám đông màu đen đang lớn lên rất nhanh.
Mẹ đứng bật dậy đặt bé Grace xuống giường. Rồi Mẹ bước tới nhìn qua đầu Laura và Mary. Mẹ nói khẽ:
- Vào nhà đi, các con!
Khi các cô bước vào, Mẹ đóng cửa chỉ chừa lại một khe hở. Mẹ đứng nhìn qua khe hở ra ngoài.
Mary ngồi xuống ghế cùng Carrie nhưng Laura ngó ra dưới cánh tay của Mẹ. Đám đông đã tới sát quanh nhà kho. Hai người bước lên và đập cửa.
Đám đông im lặng. Toàn thể ánh hoàng hôn mờ tối cũng im lặng một hồi.
Rồi một người lại đập mạnh vào cánh cửa và gọi:
- Mở cửa, Ingalls!
Cửa bật mở và Bố đứng giữa ánh đèn. Bố đóng cánh cửa phía sau lại và hai người đàn ông vừa đập cửa bước lui về đám đông. Bố đứng trên bực cửa, thọc hai bàn tay trong túi. Bố hỏi một cách điềm tĩnh:
- Có chuyện gì vậy, các bạn?
Một giọng nói cất lên từ đám đông:
- Chúng tôi muốn được trả lương.
Nhiều giọng khác hô theo:
- Trả đủ lương cho chúng tôi.
- Hãy trả hết thảy tuần lương mà anh đã giữ lại!
- Chúng tôi phải được trả đủ tiền!
Bố nói:
- Các anh sẽ được trả dứt hai tuần lương tính tới lúc này ngay khi tôi lập xong các chi phiếu.
Các giọng nói lại nhao nhao:
- Chúng tôi muốn trả ngay!
- Không được trì hoãn!
- Chúng tôi phải có lương ngay bây giờ!
Bố nói:
- Tôi không thể trả cho các bạn vào lúc này. Tôi không có tiền cho tới khi phát ngân viên quay lại.
Một người lên tiếng:
- Mở cửa nhà kho ra!
Cả đám đông hô theo:
- Đúng đó! Vậy là đủ.
- Mở cửa kho!
- Mở ngay cửa kho!
Bố lên tiếng giọng bình thản:
- Không, các bạn. Tôi không làm thế. Hãy trở lại đây vào sáng mai và tôi sẽ trao cho mỗi người tất cả những thứ cần có và ghi vào sổ nợ.
Một người hô lớn:
- Mở ra, nếu không tụi này sẽ mở!
Tiếng hầm hè lan nhanh trong đám đông. Cả đám người xấn tới trước Bố tựa hồ tiếng hầm hừ xô họ lên.
Laura chúi đầu qua dưới cánh tay mẹ nhưng bàn tay mẹ nắm vai Laura kéo cô lại. Laura kinh hãi thì thào:
- Ôi, để con đi! Họ sẽ đánh Bố! Để con đi, họ sẽ đánh Bố!
- Im nào!
Mẹ nói bằng cái giọng mà Laura chưa từng nghe thấy.
Trong lúc đó, Bố lên tiếng:
- Đứng lui lại, các bạn. Không được kéo tới gần!
Laura nghe thấy giọng Bố lạnh như băng và cô đứng run bần bật.
Đúng lúc cô nghe thấy một giọng khác từ phía sau đám đông. Giọng nói trầm, mạnh không lớn nhưng nghe rất rõ:
- Chuyện gì vậy, các bạn?
Trong bóng tối, Laura không thể nhìn rõ chiếc áo đỏ nhưng chỉ riêng Big Jerry mới có thân hình cao lớn như thế. Anh ta đứng cao vượt trên đám đông mờ tối. Phía bên kia trong ánh hoàng hôn mờ nhạt là con ngựa trắng. Nhiều giọng nói lộn xộn đáp lại câu hỏi của Big Jerry và anh ta cười. Anh ta cười lớn như pháo nổ:
- Mấy anh điên rồi!
Big Jerry vẫn cười, nói tiếp:
- Om sòm lên để làm gì? Để lấy mấy món hàng ra khỏi nhà kho hả? Tốt, thế thì sáng mai mình sẽ lấy bất kì thứ gì mình cần. Nó vẫn nằm nguyên ở đây mà. Không ai có thể ngăn cản chúng ta khi chúng ta ra tay.
Laura nghe thấy Big Jerry tuôn ra hàng loạt những tiến thô tục. Anh ta vừa chửi thề vừa nói chen vào những tiếng mà cô chưa nghe thấy bao giờ. Cô không còn nghe rõ những lời đó nữa vì cô cảm thấy sụp đổ, cảm thấy mọi thứ đều tan vỡ như một chiếc đĩa rớt xuống khi Big Jerry đứng về phía chống lại Bố.
Lúc này đám đông xúm quanh Big Jerry. Anh ta đang gọi tên một vài người và nói với họ về uống rượu và chơi vài. Một số người đi cùng anh ta về phòng ngủ và số còn lại phân thành những nhóm nhỏ rải rác ra đi trong bóng tối.
Mẹ đóng cửa, nói:
- Đi ngủ thôi, các con.
Laura run rẩy làm theo lời Mẹ nhắc. Bố không về nhà. Thỉnh thoảng cô nghe thấy rộ lên những giọng nói lớn, thô lỗ từ khu nhà trại rồi có tiếng hát. Cô biết cô không thể ngủ cho tới khi Bố trở về.
Rồi bất chợt cô mở mắt ra. Trời đã sáng.
Bên kia hồ Nước Bạc, nền trời vàng cháy với một vệt mây đỏ rực nằm vắt ngang. Hồ ửng màu hồng và chim chóc bay lượn líu lo. Khu trại cũng ầm ĩ. Quanh quán ăn, công nhân tụ lại thành một đám đang nói năng một cách căng thẳng.
Mẹ và Laura bước ra ngoài đứng ở một góc lều ngó. Cả hai nghe thấy một tiếng hô và thấy Big Jerry phóng lên con ngựa trắng. Anh ta hét:
- Tiến lên, anh em! Tiến lên vui đùa mau!
Con ngựa trắng chôm lên, cuốn đi rồi lại chồm lên, Big Jerry hét lên một tiếng man rợ, con ngựa trắng phóng chạy và cả hai băng trên đồng cỏ hướng về miền tây. Tất cả đám công nhân chạy xô về phía chuồng ngựa và chỉ một phút sau, từng người đã ngồi trên lưng ngựa phóng theo Big Jerry. Toàn thể đám đông thành một hàng dài trên lưng ngựa và biến đi.
Một sự im lặng lạnh lẽo mênh mông tràn ngập khu nhà trại và tràn ngập cả Mẹ với Laura. Mẹ nói:
- Tốt rồi!
Cả hai thấy Bố đang đi từ nhà kho tới quán ăn. Fred, người cai thợ, từ quán ăn bước ra gặp Bố. Họ nói chuyện với nhau một lát. Rồi Fred tới chuồng ngựa dắt ngựa ra và phóng xa về phía tây.
Bố cười khúc khích. Mẹ nói là Mẹ không biết có gì đáng để cười. Bố cười lớn hơn:
- Anh chàng Big Jerry đó! Hỗn loạn hết nếu anh ta không lôi họ đi làm những trò quỉ quái ở một nơi nào khác.
Mẹ hỏi lanh lảnh:
- Ở đâu?
Bố trấn tĩnh Mẹ:
- Có cướp phá ở trại Stebbin. Người ở khắp các trại đang dồn về đó. Em có lí, Caroline, quả là không có gì đáng cười.
Trọn ngày khu trại yên tĩnh, Laura và Mary không ra ngoài đi dạo. Không thể nói đang xảy ra chuyện gì ở trại Stebbin và lúc nào thì đám đông ngua hiểm kia sẽ quay về. Suốt ngày, Mẹ nhìn quanh lo lắng, môi mím chặt và chốc chốc lại thở dài.
Sau khi trời tối, đám đông quay về. Nhưng họ cưỡi ngựa về trại một cách lặng lẽ khác hẳn lúc đi. Họ ăn bữa tối tại quán cơm rồi về lên giường trong khu nhà ngủ.
Bố từ nhà kho trở về muộn nhưng Laura và Mary vẫn thức. Các cô nằm im trên giường nghe Bố Mẹ nói chuyện ở bên kia tấm màn che nhuộm ánh đèn.
Bố nói:
- Bây giờ không còn gì đáng lo nữa, Caroline. Họ đã mỏi mệt và mọi chuyện êm rồi.
Bố ngáp và ngồi xuống tháo ủng. Mẹ hỏi:
- Họ treo cổ người phát ngân. Và có một người bị thương nặng. Họ đã đặt anh ta lên một cỗ xe chở gỗ đưa về miền đông kiếm thầy thuốc. Đừng rối loạn như thế, Caroline. Mình phải cảm ơn số phận đã giúp mình thoát nạn dễ dàng. Tất cả đã qua rồi.
Mẹ nói:
- Em không hết rối trí nổi khi chuyện chưa qua.
Giọng Mẹ vẫn còn run. Bố nói:
- Tới đây!
Laura biết lúc này Mẹ đang ngồi trên đầu gối của Bố. Bố nói với Mẹ:
- Đừng nghĩ ngợi gì nữa, Caroline. Việc đắp nền đường gần xong rồi, các trại này sẽ thâu hẹp lại, rời đi và mùa hè tới chúng mình đã ở trong nông trại.
Mẹ nói:
- Khi nào anh sẽ đi kiếm?
Bố nói:
- Ngay khi trại đóng cửa. Từ nay tới lúc đó anh không thể rời nhà kho một phút. Em biết rõ điều đó.
- Em biết, Charles. Người ta đã làm gì với những người đã giết người phát ngân viên.
Bố nói:
- Họ không giết ông ta. Em thấy trại Stebbin cũng giống như ở đây, phòng giấy là một gian chái ở phía sau nhà kho và chỉ có một khuôn cửa mở vào nhà khi. Người phát ngân cùng với tiền bạc đều ở trong phòng giấy và ông ta khoá cửa lại. Ông ta trả tiền cho công nhân qua một ô cửa nhỏ ở bên cạnh khuôn cửa.
Có hơn ba trăm năm mươi công nhân trại Stebbin được trả lương ở đó và họ muốn được trả đủ lương ngay giống như công nhân ở đây. Khi chỉ được trả nửa tháng lương họ liền phá phách. Đa số những người đó đều mang theo súng và đang ở trong nhà kho hăm sẽ nổ súng nếu không được trả đủ lương.
Trong cơn hỗn độn có hai người cãi cọ và một người nện mấy chiếc cán cân vào đầu người kia. Người kia sụm xuống như con bò bị đập và khi mọi người lôi được anh ta ra ngoài trời thì anh ta mê man.
Thế là đám đông kiếm một sợi thừng và lùng kiếm người đã đánh anh ta. Họ theo dấu anh ta vào trong đầm lầy nhưng không thể tìm thấy anh ta trong cỏ. Họ đạp nát xung quanh tìm kiếm qua đám cỏ cao lút đầu người ở đó cho tới khi theo anh nghĩ thì chính họ đã xoá hết dấu tích do anh ta để lại.
Họ xục xạo qua buổi trưa và thật may mắn cho người kia là họ không thấy anh ta. Khi họ quay lại thì cửa nhà kho đã khoá. Họ không thể vào trong được. Một vài người đặt người bị thương lên một cỗ xe và lái về miền đông để kiếm bác sĩ.
Lúc đó, nhiều người dồn lại ở một khoảng trống. Họ ăn mọi thứ kiếm được từ trong quán cơm và đa số đều uống rượu. Họ tới đập cửa nhà kho đòi người phát ngân mở cửa nhà kho trả lương cho họ, nhưng không có ai trả lời.
Một đám đông tới gần một ngàn người say rượu thì thật tồi tệ khi phải tiếp xúc. Một người nào đó nhìn thấy sợi dây thừng và hô lớn:
- Treo cổ thằng phát ngân lên!
Toàn thể đám đông hùa theo la hét “Treo cổ nó lên! Treo cổ nó lên!”.
Hai người leo lên mái gian chái phá ván lợp xé ra một lỗ hổng. Họ buông một đầu dây lủng lẳng bên mép mái và đám đông bám lấy. Hai người leo vào bên trong chụp lấy người phát ngân buộc một vòng thòng lọng quanh cổ ông ta.
Mẹ nói:
- Thôi, Charles. Các con còn đang thức.
Bố lên tiếng:
- Có khỉ gì đâu. Họ kéo ông ta lên một hoặc hai lần và ông ta nhượng bộ.
- Họ không treo ông ta?
- Chưa đủ làm xây xát ông ta nữa. Một vài người trong đám đông dùng đòn gánh đập vỡ cánh cửa kho và người thủ kho mở cửa ra. Một người lọt vào phòng giấy cắt sợi dây, thả người phát ngân xuống rồi mở ô cửa sổ nhỏ và người phát ngân trả lương cho từng người theo con số mà ông ta nói là còn thiếu. Nhiều công nhân đứng đắn ở các trại khác tập trung ở đó và cũng được trả lương. Với những chi phiếu được đưa ra thì hết phiền hà.
Laura bỗng bật kêu lên:
- Ông đó đáng xấu hổ thật!
Bố kéo tấm màn che ra. Cô vẫn tiếp tục nói trước khi Bố Mẹ lên tiếng:
- Ông ta làm thế để làm gì? Con không chịu! Con không chịu!
Cô đang quì trên giường, hai nắm tay xiết chặt. Bố hỏi:
- Con không chịu cái gì?
- Trả tiền cho họ! Họ không thể buộc con làm vậy! Họ không thể buộc Bố làm vậy!
Bố nói:
- Đám đông đó dữ hơn cả đàn gấu, còn người phát ngân không Big Jerry giúp đỡ.
Laura nói:
- Nhưng Bố cũng đâu có ai giúp?
- Suỵt!
Mẹ chen vào và nhắc:
- Bé Grace thức dậy bây giờ. Mẹ mừng là người phát ngân đã khôn ngoan. Thà rằng làm một con chó sống còn hơn làm con sư tử chết.
Laura thì thầm:
- Ôi, đừng, Mẹ! Mẹ đừng nghĩ như thế!
Mẹ nói khẽ:
- Dù sao thì thận trọng vẫn là một phần của sự dũng cảm. Nhưng các con ngủ đi.
Mary lên tiếng:
- Mẹ, ông ta trả tiền cho họ bằng cách nào? Ông ta lấy đâu ra tiền để trả khi phải trả ngoài số mà ông ta có?
Mẹ cũng hỏi:
- Đó là vấn đề, ông ta lấy tiền ở đâu?
Bố nói:
- Từ nhà kho. Đó là một nhà kho lớn và đã thu lại gần hết số tiền mà công nhân được phát vì họ tiêu tiền rất nhanh. Thôi bây giờ các con hãy theo lời Mẹ, ngủ đi.
Mary và Laura khẽ thì thào trò chuyện dưới tấm chăn cho tới khi Mẹ tắt đèn. Mary bảo cô muốn quay lại suối Plum. Laura không muốn như thế. Cô thích được cảm nhận thấy đồng cỏ hoang vu bát ngát bao quanh căn lều nhỏ. Tim cô đập mạnh và nhanh khi cô nhớ lại tiếng hầm hừ hung bạo của đám đông và giọng nói lạnh như bằng của Bố với mấy tiếng:
- Đừng bước tới gần!
Và cố nhớ thêm tới những đám người ngựa nhễ nhại mồ hôi chuyển động mạnh mẽ qua những đám mây bụi để đắp nền đường sắt như theo một điệu nhạc. Cô không muốn quay lại suối Plum.