Truyện Và Kí Chương 25
KHÓC THAN KHÔN XIẾT
Ngày 25-10-1947, quan ba Michek viết cho bạn:
"Bạn xem, đời sống ở đõy, khụng phải ngày nào cũng vui sướng đõu".
Và đõy là nhật lệnh của quan tư Lejosne đọc trước bộ đội Phỏp ở Tuyờn Quang:
"Chỉ trong hai ngày, đội ta đó mắc hai vố nặng (Coups trốs durs).
"Trận phục kớch khụn khộo của địch hụm 22-10-1947 ở Mackhan và ở Phủ Đoan đó làm cho đội ngũ ta thua thiệt một cỏch nặng nề".
"Trong những cỏi hố đầy địa lụi khủng khiếp: quan năm Santus đó phải vớt xỏc những lớnh của ụng.
"Lỳc đầu cuộc tấn cụng, đại đội thứ 4 đó mất hết nửa số người và sỳng moúc-chi-ờ. Nhưng trong những giờ khủng khiếp và luụn mấy ngày chết dở sống dở, đại đội thứ tư đó tỏ ra dũng cảm vụ cựng.
"Tụi rất lấy làm hõn hạnh mà được chỉ huy những đội như thế.
"Khi đại bỏc và sỳng mỏy địch bắn chỏy và chỡm một chiếc tàu trong chốc lỏt, một tiểu đội vừa chỡm theo tàu, vừa hỏt quốc ca. Những bộ đội như thế thỡ làm gỡ cũng làm được.
"Bấy nhiờu người chết và mất tớch, sự hy sinh của họ khụng phải là vụ ớch vỡ họ hy sinh cho một mục đớch cao thượng. Tức là làm cho nước Phỏp trở lại cỏi địa vị vẻ vang khắp hoàn cầu.
"Vận mệnh đó hai lần rủi ro cho chỳng ta. Rồi đõy khụng thể nú khụng chuyển lại.
"Quan và lớnh trung đoàn thứ 43 sẽ càng đồng tõm hiệp lực để tranh đấu cho mục đớch mà nhiều người đó hy sinh vỡ nú. Trung đoàn thề sẽ cố làm cho mục đớch đú thắng lợi và sẽ bỏo thự cho những người đó hy sinh xương mỏu để giữ vững địa vị của nước Phỏp ở Đụng Dương."
Tuyờn Quang, 25-10-1947
Tiểu đoàn trưởng Lejosne ký.
Chỳng ta cú thể núi rằng: Nhật lệnh của đoàn trưởng Lejosne là:
"Rằng hay thỡ thật là hay,
Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào!"