ĐỊNH HƯỚNG THEO CÁC NGÔI SAO
Trong trường ca “Ôđixê” thi hào Hy Lạp cổ đại Hômê đã mô tả sự trở về nước Ý quê hương của người anh hùng cuộc chiến tranh Tơroa là Ôđixê khôn ngoan. Trên con thuyền, Ôđixê đã định hướng theo vị trí chòm Gấu Lớn. Đoạn thơ còn nhắc đến các chòm sao chúng ta biết ngày nay: Mục Phu, Thợ Săn và quần sao Tuarua. Hiển nhiên, Ôđixê không chỉ là một chiến binh can đảm mà còn là một hoa tiêu tài giỏi hiểu biết thiên văn. Chàng giữ con thuyền theo các chòm sao đang lặn đúng hướng tây bắc. Chàng biết đường dịch chuyển của cụm sao Rua trong đêm để lái thuyền.
Tất nhiên, “la bàn” sao chủ yếu vẫn là sao Bắc Cực.
Nếu đứng quay mặt về hướng sao Bắc Cực, thì phía trước mặt sẽ là hướng bắc, sau lưng là hướng nam, bên phải là hướng đông vờ bên trái là hướng tây. Phương pháp đơn giản này thời cổ xưa đã giúp, những người lên đường đi xa chọn đúng hướng dù là trên bộ hay trên biển.
Đạo hàng thiên văn - định hướng theo các sao – vẫn còn giá trị trong thời đại ngày nay. Trong các ngành hàng không, hàng hải, các chuyến viễn du trên bộ hoặc các chuyến bay vũ trụ không thể thiếu môn khoa học này.
Tuy máy bay và tàu biển được trang bị thiết bị kỹ thuật dẫn đường và định vị bằng vô tuyến tối tân nhất, nhưng có những tình huống không thể sử dụng máy móc được; chẳng hạn khi chúng hỏng hóc hoặc trong lúc từ trường Trái Đất đang có bão từ. Khi đó người hoa tiêu điều khiển máy bay hoặc tàu biển phải biết xác định vị trí và hướng chuyển động theo trăng, sao hoặc Mặt Trời. Ngay cả nhà du hành vũ trụ cũng cần đạo hàng thiên văn. Thỉnh thoảng anh ta cần triển khai trạm vũ trụ, ví dụ hướng kính thiên văn vào đối tượng cần nghiên cứu hoặc để ghép nối với tàu vận tải đang tới.
Phi công vũ trụ V. V. Lêbêđep nhớ lại việc học đạo hàng thiên văn: “Chúng tôi có nhiệm vụ thực tiễn: nghiên cứu bầu trời càng nhanh càng tốt biết và thuộc các chòm sao các sao mốc. . . Bởi vì tầm nhìn của chúng tôi rất hạn chế : chúng tôi phải nhìn qua ô cửa sổ nhỏ của con tàu. Chúng tôi cần xác định chắc chắn hành trình chuyển từ chòm sao này sang chòm sao khác để bằng con đường ngắn nhất đi tới khu vực bầu trời đã định và tìm ra các ngôi sao làm mốc để định hướng và ổn định con tàu, đảm bảo hướng nhất định trong không gian cho kính viễn vọng. Phần lớn việc học thiên văn của chúng tôi được tiến hành ở nhà chiếu hình vũ trụ tại Matxcova… Từ sao này đến sao kia, từ chòm sao này đến chòm sao khác chúng tôi gỡ dần các hình phân bố rối rắm của các sao, học cách tìm ra trong đó các đường, hướng có ý nghĩa mà chúng tôi cần đến”.
