BẦU TRỜI RỘNG LỚN NHƯ VẬY, TẠI SAO MÁY BAY
VẪN CÓ THỂ ĐÂM NHAU?
Người xưa từng có câu nói: ''Trời cao mặc sức chim tung cánh'' để nói về sự bao la rộng lớn của bầu trời. Nhưng ngày nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của ngành vận tải hàng không, chỉ cần bất cẩn một chút là có thể xảy ra sự cố làm hai máy bay đâm nhau trên bầu trời. Theo thống kê, từ năm 1981 đến năm 1987, ở Mỹ xảy ra 35 vụ, ở Trung Quốc từ thập kỷ 60 tới thập kỷ 80 cũng xảy ra 3 vụ. Tuy những sự cố này chiếm tỷ lệ không lớn trong số những tai nạn máy bay, nhưng lại gây ra những tổn thất nặng nề. Ví dụ, vào thập kỷ 70 của thế kỷ 20, ở Tây Ban Nha đã xảy ra 2 vụ tai nạn của máy bay siêu âm 747 làm 555 người thiệt mạng tại chỗ, sau đó lại có thêm 35 người tiếp tục tử vong.
Hai máy bay bay trên bầu trời bao la, tại sao có thể đâm nhau?
Chúng ta đều biết, trên mặt đất có đường bộ, trên biển có đường biển, máy bay bay trên bầu trời cũng có đường hàng không. Đường hàng không có độ cao, độ rộng và phương hướng nhất định. Mỗi máy bay phải bay theo một phương hướng, độ cao và tuyến đường chỉ định. Nhưng khi lái máy bay trên không, phi công không thể quan sát rõ như khi lái xe trên đường. Bởi vì khi mắt của phi công nhìn thấy máy bay đối phương thì khoảng cách giữa hai máy bay thường chỉ còn khoảng 900m. Hiện nay có những tài liệu cho biết: Từ khi máy bay nằm trong phạm vi quan sát của phi công, thần kinh thị giác hình thành nên ảnh, đưa vào đại não, qua quá trình phân tích phán đoán xác định khoảng cách của hai máy bay, tìm ra biện pháp tốt nhất, đến khi điều khiển cho máy bay tránh đi thì phải mất từ 2 ~ 5s mới hoàn thành. Nếu tốc độ giữa hai máy bay đạt tới trên 500m/s (1800km/h), thì chỉ mất 2s đã vượt qua hoặc tiếp cận khoảng cách thị lực có hiệu lực của phi công, trong thời gian gần như vậy mà phi công của hai máy bay phải lái máy bay tránh nhau một cách kịp thời và chuẩn xác thì hầu như là điều không thể.
Đa số hai máy bay đâm nhau ở chỗ giao thoa độ cao và giao của tuyến hàng không. Giao thoa độ cao là chỉ vào cùng một thời điểm, cùng một địa điểm, xuyên qua tầng độ cao của đối phương; Giao thoa tuyến hàng không là chỉ cùng một thời gian, cùng một địa điểm, cùng một độ cao xuyên vượt qua hướng bay của đối phương. Sân bay là trung tâm tập kết và phân tán của các loại máy bay, máy bay cất cánh và hạ cánh xuyên vượt qua độ cao và hướng bay của nhau rất nhiều. Để ngăn ngừa tai nạn phát sinh, các nước trên thế giới ngoài việc cải cách thể chế quản lý giao thông hàng không, cải tiến thứ tự các chuyến bay cất cánh và hạ cánh ra còn lắp đặt trên máy bay hệ thống cảnh báo tự động và đề phòng va chạm (Viết tắt là TCAS). Hệ thống này tổng cộng có hai ăngten, một cái lắp đặt ở phần trên của máy bay, một cái lắp đặt ở phần bụng máy bay dùng để phát sóng và thu tín hiệu của máy bay đối phương. Khi hai máy bay bay gần nhau trên cùng một tuyến đường, các ăngten TCAS có thể tiếp nhận tín hiệu của đối phương và hiển thị trên màn hành máy tính những tiêu chí cảnh báo về khoảng cách; Tiếp đó, sau khi máy tính trên hai máy bay đã tính toán, nó sẽ đưa ra những chỉ thị để tránh va chạm. Như vậy, TCAS có thể giúp cho phi công giải quyết một cách nhanh chóng và chính xác những sự cố phát sinh, đảm bảo an toàn cho toàn bộ chuyến bay.
