Baluna
Khu vườn thực vật nổi tiếng thế giới ở miền Tây Nam Ireland từ đỉnh núi tròn, cao 300 mét đâm thẳng xuống biển
Cái tên Baluna là từ Gaels của Ireland dịch ra, ý là “Miền Đá Tảng”. Nó chiếm khoảng 376km2, đây là khu vực nham thạch vôi ở Tây Âu quan trọng nhất, hùng vĩ nhất. Rất nhiều hóa thạch động vật không xương sống dưới biển xa xưa được bảo tồn trong nham thạch vôi (khoảng 250 triệu năm trước, trước khi thế đất nâng cao, những hóa thạch đó chứng tỏ vườn đá Baluna bắt nguồn từ đáy biển cổ đại ở miền nhiệt đới.
Thoạt nhìn vườn đá Baluna rất giống một khu vực cằn cỗi trong khu nham thạch vôi lộ thiên, nhưng quan sát kỹ có thể phát hiện, giữa kẽ hở nham thạch, có cây cỏ phong phú đa dạng. Khí hậu ôn hòa, ấm thấp (bình quân lượng mưa mỗi năm 2.030mm) là nhân tố quyết định hình thành khu thực vật độc đáo mà tráng lệ này.
Thực vật ở đây tổ hợp hết sức đa dạng, ở nơi mà các miền khác ở Âu châu không sao so sánh nổi, các giống thực vật Lusitania (loại hình Địa phương tổ hợp lại như vậy. Tuy nhiên, chúng hình thành như thế nào, là vấn đề khiến người ta phải suy nghĩ nát óc. Có một số cây cỏ rất phong phú: loại hình Bắc cực (núi cao, lá xanh quanh năm, lông tơ, hoa trắng nhỏ xinh xắn). Ngoài ra ở phương Nam còn có loài hoa lan Baluna rất đẹp. Hiện tượng các giống thực vật cùng tồn tại rất độc đáo, thí dụ như thạch trúc biển mọc kề với cỏ tai hổ dạng rêu, thường thấy trên đỉnh núi. Vườn Baluna cũng là cái nôi thực vật hiếm có, những giống hiếm mọc tràn lan, hiện nay theo sự biến hóa của khí hậu và các điều kiện khác đã làm khu vườn sút giảm. Giống hiếm có và nổi tiếng gồm tử la lan, đầm ao, mang hoa lam trắng xinh xắn, rau uy leng dạng cây nước và bách lý hương tầm gửi.
Chi chít khắp khu miền Đông vườn Baluna là những khu nước tù đọng được gọi là hồ than bùn và vùng đầm ao; mùa đông ẩm thấp, mùa hè khô ráo. Do vị trí của nó nằm trên nham thạch vòi, nên nước đổ ra rất dễ dàng và trong lành. Bởi vậy, ao vùng đầm mùa hè khô cạn; mùa thu lại chứa nước, mãi đến mùa xuân sau vẫn giữ được tình trạng ngập nước. Khu này có hệ thống hết sức độc đáo và rộng lớn; có lau và cỏ ngọt mọc đầy rìa ngoài; có các giống cỏ áo tơi che phủ trên rêu màu đen độc đáo sau khi nước rút, khiến nham thạch, sỏi lớn lộ ra. Hồ than bùn vẫn là đầm nước chết, chứa than bùn nên tính thẩm thấu rất kém, làm acid cacbonic canxi tụ lại đậm đặc. Từ đó, đá acid cacbonic và đại bộ phận đá acid photphoric có thể tiếp xúc được ngưng thành tầng đá than bùn ở dạng vôi trắng. Những chất dưỡng quan trọng đó không hợp với sự sinh tồn của sinh vật phù du bé nhỏ. Dù là nước trong sạch và hiện ra màu lam nhạt đặc thù nhưng lại có ích với thực vật rễ sâu và loài tảo sinh trưởng rộng rãi cùng những giống có liên quan.
Nhờ có hệ thực vật phong phú đa dạng mà động vật ở vườn Baluna rất nổi tiếng, nhất là số lớn bướm nhiều chủng loại. Trong 30 giống bướm ở Ireland, có 126 giống sống ở khu Baluna, đây cũng là nơi duy nhất sẵn có bướm màu trân châu vằn báo của Ireland.
