Có các chương trình thông minh không?
Hãy nói ngay là chúng ta sẽ không đề cập đến huyền thoại về loại máy tính có tư duy gần như người, như HAL trong các tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Việc thảo luận vấn đề này buộc phải đưa ra định nghĩa về trí tuệ hay trí thông minh và vượt hẳn ra ngoài tin học. Hiện nay người ta biết chuyển cho máy tính một số khả năng rất xác định của người, như tính toán. Chơi cờ đòi hỏi nhiều cố gắng hơn. Trí tuệ nhân tạo, là thuật ngữ lúc đầu dùng để chỉ tất cả các nghiên cứu này, hiện nay là một lĩnh vực rất giới hạn. Đặc biệt ở đây người ta tìm kiếm các hệ dùng để ghi, sau đó là khai thác kiến thức. Để đạt được điều đó người ta đã đưa ra hai cách tiếp cận là các hệ chuyên gia và các mạng nơron.
Các hệ chuyên gia thu thập thông tin qua đó không có thể suy diễn theo các quy tắc rất xác định. Đương nhiên, chúng không thể có sáng kiến và chủ yếu trợ giúp con người trong các hoạt động đa dạng. Người ta sử dụng chứng đế giám sát các nhà máy điện hạt nhân hoặc chẩn đoán y học. Còn các mạng nơron được sắp xếp thành nhiều lớp nối với nhau để truyền dòng thông tin. Một giai đoạn tập dượt giúp quy định lưu lượng của dòng này, tức là tính toán trên đó. Chúng có thể nhận biết các mẫu nhìn hoặc âm thanh.
Máy tính cũng bắt đầu biết xử lý các ngôn ngữ tự nhiên. Ví dụ, nếu được trang bị các công cụ phân tích văn phạm, thì chúng biết tóm tắt hoặc dịch văn bản, nhưng kết quả vẫn chưa được thỏa mãn. Ở chừng mực nào đó, người ta có thể để máy tính lập luận toán học. Việc sắp xếp các quy tắc logic bằng cách thăm dò mọi khả năng có thể là một công việc thích hợp riêng đối với máy. Nhưng trên thực tế, những chương trình này rất phức tạp và chậm. Về lý thuyết, không có gì ngăn cản máy tính tìm ra cách chứng minh định lý Fermat từ các tiên đề của số học, nhưng có lẽ phải đợi lâu hơn cả tuổi của Vũ trụ để đạt được điều đó! Muốn đẩy nhanh công việc, nhà nghiên cứu phải chọn một số phần của khoảng thời gian thăm dò.
Cũng phải tính đến một kết quả nổi tiếng của Kurt Godel năm 1931 cho rằng các thuyết toán học cho phép nêu những định lý không có chứng minh trong những thuyết này. Do đó không chắc rằng lúc nào người ta cũng có thể đạt được mục đích tìm kiếm, dù không bị bó buộc thời gian!
