Người bản xứ
Vùng phía Bắc của Bắc Mỹ mà ngày nay được gọi là Canada vốn là một vùng đất mênh mông và hoang vu khi người da trắng đầu tiên đặt chân lên đây: Lúc đó, từ bờ Đại Tây Dương đến bờ Thái Bình Dương chỉ có những người mà lúc đầu người ta lầm tưởng là người Ấn Độ (Indian). Họ đã sống ở đó từ nhiều thế kỷ và đã đặt tên cho trong cộng đồng hay từng bộ tộc. Những cư dân bản xứ này có một cuộc sống và những phong tục đa dạng tiến triển qua việc thích nghi với môi trường tại đây. Mặc dù số dân là ít, chỉ có khoảng từ 500.000 đến 2 triệu người, đất đai lại vô cùng rộng lớn. Cuộc sống săn bắt và hái lượm của những cư dân đầu tiên này tập trung vào đất đai, do đó họ phải di chuyển liên tục để tìm những nguồn đất mới.
Trong số hai vùng định cư chính của họ, vùng bờ biển Tây Bắc có dân số cao hơn nhờ vào rừng mưa và nguồn biển phong phú. Thực tế, đây và một trong số những vùng dân cư đông nhất trên thế giới lúc đó đối với những người không làm nông nghiệp. Vùng thứ hai ở phía Nam Ontario, nơi có khí hậu thuận lợi và đất đai màu mỡ có thể trồng trọt được.
Trong khắp nước Canada, có trên 50 ngôn ngữ được sử dụng, được chia thành 12 họ, một nửa trong số đó là của người ở tỉnh British Columbia. Cho đến ngày nay thứ tiếng phổ biến nhất là tiếng Cree, nằm trong nhóm ngôn ngữ Algonkia, và tiếng Inuktitut, một thứ ngôn ngữ Eskaleut của vùng Bắc Cực.
Môi trường và sự Đa dạng
Điều kiện sống của người dân bản xứ, chịu tác động của từng vùng địa lý, đã làm nẩy sinh nhiều lối sống khác nhau. Khu dân cư ở bờ biển Tây Bắc, với nền kinh tế ổn định, đã phát triển một hệ thống giai cấp thủ lĩnh, trong đó những thủ lĩnh, quý tộc và thường dân được phân chia theo mức độ giàu nghèo và sự thừa kế trong gia đình. Điều này thể hiện lõ nét nhất đối với những nhóm ở phía Bắc, như các nhóm người Tlingit, Haida và Tsimshian. Ngoài các giai cấp này là những người nô lệ, thường là tù binh chiến tranh, nhưng thỉnh thoảng cũng có những người đã bị mất địa vị, thường là do nợ nần. Trong bất kỳ trường hợp nào thì họ cũng không có một quyền hạn gì cả.
Trong khi đó người Salish ở phía Nam và vùng nội địa lại không nhấn mạnh lắm vào thứ bậc về của cải, tuy nhiên lại có sự khác biệt rất lớn giữa các nhóm người với nhau. Nói chung, cuộc sống mang tính nghi thức rất tinh vi của thổ dân Canađa được tìm thấy ở vùng bờ biển phía Tây, và có quan hệ chặt chẽ với nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau. Những nghệ thuật này ngày nay đã biểu trưng cho nghệ thuật của người bản xứ trong các viện bảo tàng ở khắp nơi trong nước.
Những người có cuộc sống săn bắt hoặc làm nông bao gồm nhiều nhánh khác nhau của người Iroquois và một số người Algolkia Odawa ở thung lũng St. Lawrence và vùng hồ Great. Ở bờ biển phía Đông thì có người Algonkia Abenaki, sống chủ yếu ở New England, nhưng cũng có ở thung lũng St. Lawrence. Những người được biết đến nhiều nhất là người Huron và người Iroquois, vốn đóng một vai trò quan trọng trong việc tiếp xúc đầu tiên với người Âu.
Người Huron, Iroquois và Abenaki sống trong những ngôi làng có rào giậu xung quanh, trồng bắp, đậu và bí ngô. Một số người Huron chuyên nghề trồng thuốc lá. Việc định cư của những người này tùy thuộc vào nguồn tài nguyên tại địa phương: khi đất đai, củi đốt và thú vật để săn bắt bắt đầu cạn kiệt, những người dân làng lại di chuyển đến những vị trí mới. Việc đổi chỗ này xảy ra trong vòng từ 10 đến 50 năm.
Người Huron, ở góc phía Đông Nam của hồ Huron, ở trên trục Bắc Nam của con đường mậu dịch trong hệ thống mua bán lan tỏa khắp cả vùng thổ dân Bắc Mỹ. Họ và những người mua bán dẫn đầu của miền Bắc, thường trao đổi các nông sản để lấy các thú vật săn bắt được. Ngay phía Nam và về phía Đông hồ Ontario, nhóm Năm Quốc gia (sau này là sáu) đã kiểm soát những con đường chính từ bờ biển Đại Tây Dương vào vùng nội địa. Điều này đã trở nên rất quan trọng trong nền chính trị thuộc địa khi những người định cư Âu châu lan tràn về phía Tây.
Tất cả những người bản xứ khác cư ngụ ở Canada đều sống cuộc sống săn bắt, hái lượm một cách lưu động. Họ sống thưa thớt và có một tổ chức xã hội đơn giản, nhưng có một sự hiểu biết sâu sắc về đất đai và những nguồn tài nguyên của nó. Giống như người ở bờ biển Tây Bắc, những người ở vịnh St. Lawrence, bờ biển Đại Tây Dương và vùng Bắc cực là những tay săn lành nghề cả ở ngoài biển dẫn trên đất liền.
Dù sống theo một phương cách nào, và mặc dù cuộc sống rất đơn giản về mặt vật chất, những người này có một cuộc sống xã hội ưng ý trong một khuôn khổ phức tạp về mặt tinh thần. Trong cái nhìn ra thế giới của họ, những người này coi tất cả mọi sinh vật đều có liên quan đến họ. Họ cho rằng con người là một bộ phận của một trật tự lớn, và trật tự này lệ thuộc vào sự cân bằng của các lực lượng nhằm để giữ cho vũ trụ hoạt động một cách hài hòa theo trật tự. Do đó họ cảm thấy có trách nhiệm giúp duy trì sự cân bằng này bằng các lễ nghi và các điều cấm kỵ.
