Lăng mộ Newglege
Năm 1699, trong một cuộc tìm kiếm vật liệu đá xây dựng người ta tìm được lăng mộ Newglege, nằm trên khu vực sông Boyne và thường được đề cập trong văn học Ireland. Newglege là một ngôi mộ đáo lớn có đường thông.
Newglege được coi là lăng của các vua Dora cầm quyên mấy thế kỷ đầu CN, và nguồn gốc có thể ngược lên đến 3200 năm TCN, nó biểu hiện rõ ràng ở lưu vực sông Boyne hồi ấy đã tồn tại một xã hội đồ đá mới kỹ thuật tiên tiến giàu có, ở vào thời kỳ thịnh toàn.
Đường thông của mộ đá rộng 91 cm, dài 16,7 mét, hai bên và trên nóc đều do cả khối đá lớn đắp dựng, thông đến một phòng ngủ ở giữa có 3 lối đi, chiều cao mặt trước đường thông là 1,5 mét, đến cửa vào phòng ngủ ở giữa lên cao gấp đôi. Phòng ngủ và đường thông bị che lấp sau một đống đá hình nón, tính ra đống đá có đến 200.000 tấn vật liệu đá rời. Toàn thế kiến trúc là phòng kín, phòng nước thấm vào. Bốn chung quanh quây một vòng đá khổng lồ đứng sừng sững.
Lăng mộ Newglege còn chứa đựng bao điều bí ẩn như: vì sao chỉ có 5 di hài rõ rệt trong phần mộ tinh xảo như thế? Tảng đá khổng lồ như thế chở đến khu mộ bằng cách nào? Lăng mộ xây dựng trong một thời gian dài như thế có bao nhiêu người tham gia xây dựng? Có tảng đá trang trí hình kỳ hà rõ rệt, nhưng tại sao có chỗ hình trang trí này lại lặn chìm khó nhìn thấy? Ngoài ra, theo bác sĩ Okelly người trực tiếp khai quật lăng mộ, đã chỉ ra rằng hưởng chầu của lăng mộ về phương Đông khiến ánh mặt trời buổi sớm giữa mùa đông có thể đọc theo đương thông dài chiếu vào phòng ngủ. Lúc lăng mộ xây xong đã có hiệu ứng như vậy, ánh mặt trời chiếu trên một tảng đá có hình tròn trang trí ở đầu xa nhất của phòng ngủ. Tảng đá này lấp kín cửa đường thông, nhưng có đục một lỗ hẹp, để ánh sáng mặt trời từ bên trên nóc mộ chiếu xuyên qua. Vào dịp đầu năm, ánh mặt trời có thể chiếu sáng phòng ngủ khoảng 17 phút, điều này chứng tỏ người xây dựng lăng mộ Newglege rất giỏi về lịch pháp.
