MẬT ĐỘ(*) LÀ TIÊU CHUẨN SO SÁNH NẶNG NHẸ CỦA CÁC VẬT THỂ
Cái bàn được chế tạo bằng gỗ, cái muôi nhôm được chế tạo bằng nhôm.Gỗ, nhôm do vật chất tạo nên. Lượng vật chất nhiều ít trong vật thể được gọi là lượng chất hay còn gọi Là khối lượng của vật chất.
Nếu dùng cùng một loại vật liệu, ví dụ một cái bàn phải dùng lượng gỗ nhiều hơn so với lượng gỗ của chiếc ghế khi chế tạo chúng, nên lượng vật chất trong cái bàn nhiều hơn trong chiếc ghế. Nếu đem hai thể tích bằng nhau của sắt và nhôm đặt lên cân thì thấy ngay lượng vật chất trong sắt nhiều hơn trong nhôm.
So sánh một tấm bia đá hoa cương hình chữ nhật, và một cột hình trụ tròn bằng bê tông thì không có công cụ nào có thể đo được trực tiếp khối lượng có trong mỗi loại vật thể bên nào nhiều hơn?
Nói một cách tổng quát, với cùng một loại vật chất, vật thể nào có thể tích lớn hơn thì vật thể đó có khối lượng lớn hơn. Đó là do lượng chất trong một đơn vị thể tích của cùng một loại vật chất bằng nhau. Ví dụ hai mét khối nước có khối lượng là 2000kg, 5 mét khối nước có khối lượng là 5000kg. Khi đo lượng chất của 1 mét khối nước người ta tìm thấy khối lượng là 1000kg. Trong vật lý người ta gọi khối lượng của một loại vật chất nào đó trong một đơn vị thể tích là mật độ của chất đó.
Mật độ là một trong các đặc tính chủ yếu của vật chất, mỗi loại vật chất có một mật độ xác định. Mật độ của vàng rất lớn.
Một mét khối vàng có khối lượng 19300kg; khí hyđro có mật độ rất bé, trong điều kiện tiêu chuẩn (nhiệt độ 0oc và áp suất 1 atmosphe - N.D), một mét khối hydro chỉ có 0,09kg. Ta có thể tìm các giá trị mật độ các loại vật chất trong các sổ tay vật lý.
Khi biết mật độ của vật chất tức là biết lượng vật chất trong một đơn vị thể tích, nên nếu biết thể tích của một vật thể, ta có thế tính được lượng chất có trong vật thể, khi đo thể tích của vật thể đó. Dùng biện pháp này ta có thể so sánh khối lượng có trong tấm bia đá hoa cương và trong cột bê tông cái nào nhỏ, cái nào lớn.
Trong sản xuất công nghiệp, người ta thường dùng mật độ để phân biệt các loại vật chất. Khi nhìn bề ngoài, ta thật khó phân biệt được đó là vàng thật hay vật mạ vàng, nhưng nếu đo mật độ so sánh với mật độ vàng ta có thể nhận biết được ngay là thật hay giả.
