QUAN CHẾ THỜI MINH
QUAN CHẾ TRUNG ƯƠNG:
1/ Tam công:
- Thái sư, Thái phó, Thái bảo: Chánh nhất phẩm.
2/ Tam cô.
- Thiếu sư, Thiếu phó, Thiếu bảo: Tòng nhất phẩm.
3/ Nội các:
- Đại học sĩ. Chánh ngũ phẩm.
Hồng Vũ năm thứ 13 (1380), bỏ Trung thư sảnh. Năm thứ 15 (1382), đặt ra Đại học sĩ. Từ đời Nhân Tông trở về sau, những chức vị này dần dần được tôn sùng. Đời Tống Thế Tông định lâm Tứ điện (gồm: Trung cực điện, Kiến cực điện, Văn hoa điện, Vũ anh điện). Nhị các (gồm: Văn uyên các, Đông các). Tứ điện và Nhị các còn gọi Tứ điện đại học sĩ và Nhị các đại học sĩ. Đó là cách thức tổ chức Đại học sĩ.
4/ Lục Bộ:
- Thượng thư: mỗi bộ một người, Chánh nhị phẩm.
- Tả thị lạng, Hữu thị lang: mỗi bộ 1 người, Chánh tam phẩm.
- Các ty lang trung: mỗi bộ một người, Chánh ngũ phẩm.
- Các ty viên ngoại lang: mỗi ty một người, Tòng ngũ phẩm.
- Chủ sự: mỗi nơi một người, Chánh lục phẩm.
Thời Minh sáu bộ là: Lại, Hộ, Lễ, Bình, Hình, Công. Sáu bộ đó ngoài bộ Hộ và bộ Binh mỗi bộ có 13 Ty ngoại, còn lại 4 bộ mỗi bộ chỉ có 4 ty ngoại. Cả 6 bộ cộng lại có 42 ty.
5/ Viện đô sát.
- Tả đô ngự sử, Hữu đô ngự sử: Chánh nhị phẩm.
- Tả phó đô ngự sử, Hữu phó đô ngự sử: Chánh tam phẩm.
- Tả thiêm đô ngự sử, Hữu thiêm đô ngự sử (Chánh tứ phẩm), Tam thập đạo giám sát ngự sử (cuối đời Minh tăng lên 15 đạo giám sát ngự sử): Chánh thất phẩm.
Các quan viên của Viện đô sát cộng cả thảy 110 người. Các đạo giám sát ngự sử, Tuần án bản đạo sử gọi là “tuần án”. Viện Đô sát là sản phẩm riêng bắt đầu được đặt vào đời Minh, so với chế độ tổ chức Ngự sử đài của các đời trước khác nhau nhiều.
6/ Các quan viên triều đình đặc phái:
- Tổng đốc
- Tổng lý.
- Tuần phủ.
Các chức Tổng đốc, Tổng lý, Tuần phủ thời Minh nhân việc mà đặt ra, không phải chức quan cố định thường xuyên, triều chính lấy các đại thần mà trao các việc này. Từ giữa đời Minh về sau Tuần phủ dần trở thành Hành sảnh; trên thực tế đây là chức trưởng quan, cùng với chức Tuần án của Viện Đô Sát thành một hệ thống, gọi gộp là “Nhị đài”.
7/ Viện Hàn lâm:
- Học sĩ: 1 người Chánh ngũ phẩm.
- Thị độc hoặc sĩ: 2 người, Tòng ngũ phẩm.
- Thị giảng học sĩ: 2 người, Tòng ngũ phẩm.
- Thị độc: 2 người, Chánh lục phẩm.
- Thị giảng: 2 người, Chánh lục phẩm.
- Tu soạn (sử quan): Tòng lục phẩm.
- Biên tu (sử quan): Chánh lục phẩm.
- Kiểm thảo (sử quan): Tòng thất phẩm.
- Đãi chiếu: Tòng cửu phẩm.
Các quan Viện Hàn lâm tham gia vào các công việc cả thành viên Nội các, gọi là Đại học sĩ. Chế độ này, đời Thanh chỉ người có nguồn gốc từ Hàn lâm xuất thân mới được tham dự Nội các (nhập các). Không chỉ có Nội các mà ngay cả trưởng quan của sáu bộ cũng có định lệ, chỉ lấy quan Viện Hàn lâm sung vào. Viện Hàn lâm đời Minh bao gồm cả các chức Bí thư giám, Sử quán, Trứ tác cục, Khởi cư lang, Xá nhân ở các triều trước.
8/ Quốc Tử Giám:
- Tế tửu: 1 người, Tòng tứ phẩm.
- Tư nghiệp: 1 người. Chánh lục phẩm.
- Ngũ kinh bác sĩ: 5 người, Tòng bát phẩm.
- Trợ giáo: 15 người, Tòng bát phẩm.
- Học chính: 10 người, Chánh cửu phẩm.
Quốc Tử Giám nắm giữ công việc giáo dục cấp Quốc học, nó gần gũi với Viện Hàn lâm. Các bác sĩ chia nhau chuyên sâu từng kinh mà giảng thụ, chia ra các môn gọi là: Suất tính, Tu đạo, Thành tâm, Chính nghĩa, Sùng chí, Quảng nghiệp; sáu đơn vị giảng dạy trong Quốc Tử Giám đó gọi là ''Lục đường”. Đây là sản phẩm riêng của triều Minh.
9/ Lục khoa (Sáu khoa):
- Đô cấp sự trung mỗi khoa một người, Chánh thất phẩm.
- Tả cấp sự trung, Hữu cấp sự trung (Tòng thất phẩm).
- Cấp sự trung (Tòng thất phẩm).
Lục khoa (sáu khoa) là Lại, Hộ, Lễ, Binh, Hình, Công. Công việc của các quan ở khoa là tra xét công việc các quan ở Bộ tương ứng.
QUAN CHẾ ĐỊA PHƯƠNG
1/ Hàng tỉnh tam ty (Ba ty cấp tỉnh)
- Bố chánh sứ ty.
+ Tả bố chánh sứ, Hữu bố chánh sứ: Tòng nhị phẩm.
+ Tả tham chính, Hữu tham chính: Tòng tam phẩm.
+ Tả tham nghị, Hữu tham nghị: Tòng tứ phẩm.
Bố chánh sứ ty (ty Bố chánh sứ) là cơ cấu cao nhất hàng tỉnh, Bố chánh sứ là trưởng quan cao nhất ở một tỉnh. Tham chính và Tham nghị phán chia tham các việc ở ty, gọi là “phân thù đạo”.
- Đề hình án sát sứ ty:
+ Án sát sứ: Chánh tam phẩm.
+ Phó sứ: Chánh tứ phẩm.
+ Thiêm sự: Chánh ngũ phẩm.
“Đề hình án sát sứ ty” nắm giữ công việc hình ngục của một tỉnh, cùng Bố chánh sứ ty và Đô chỉ huy sứ ty phụ trách quân sự hợp thành Tam ty của một tỉnh. Án sát phở sứ và Thiêm sự phân chia các công việc của ty gọi là “Phân tuần đạo”.
- Đô chỉ huy sứ ty:
+ Đô chỉ huy sứ - Chánh nhị phẩm.
+ Đô chỉ huy đồng tri - Tòng nhị phẩm.
+ Đô chỉ huy thiêm sự: Chánh tam phẩm. Đời Minh, toàn quốc đặt ra 16 Đô ty; trừ 13 Đô ty ở các tỉnh ra, ở các vùng đất Liêu Đông, Đại Ninh, Vạn Toàn cũng đặt ra Đô ty.
2/ Phủ:
- Tri phủ: Chánh tử phẩm.
- Đông tri: Chánh ngũ phẩm.
- Thông phán: Chánh lục phẩm.
- Suy quan: Chánh thất phẩm.
Đời Minh đổi đơn vị hành chính Lộ thành Phủ, phủ chia ra làm ba hạng thượng, trung, hạ.
3/ Châu:
- Tri châu: Tòng ngũ phẩm.
- Đồng tri: Tòng lục phẩm.
- Phán quan: Tòng thất phẩm.
- Lai mục: Tòng cửu phẩm.
Đơn vị hành chính Châu đời Minh chia làm hai loại: thứ nhất là Thuộc Châu (tức Tán Châu), thuộc vào Phủ, địa vị của nó tương đương với Huyện, nhưng dưới nó cũng nhiều Huyện trực thuộc; thứ hai là Trực lệ Châu, địa vị của nó tương đương với Phủ, trực thuộc vào Bố chánh sứ ty.
4/ Huyện:
- Tri huyện: Chánh thất phẩm.
- Huyện thừa: Chánh bát phẩm.
- Chủ tọa: Chánh cửu phẩm.
- Điển sử Chưa được đứng vào hàng có phẩm cấp.
Thời Minh đơn vị hành chính huyện chia làm ba hạng: Thượng, Trung, Hạ. Các chức Điển sử, Điển văn tùy nghi mà ra vào trong hàm cấp, nếu như trong huyện không có Huyện thừa, Chủ bạ thì lấy Điển sử cho kiêm.
5/ Vệ:
- Chỉ huy sứ: Chánh tam phẩm.
- Chỉ huy đồng tri: Tòng tam phẩm.
- Chỉ huy thiêm sự: Chánh tứ phẩm.
Thời Minh các địa phương toàn Trung Quốc đều có đặt Vệ, phụ thuộc vào Đô chỉ huy sứ ty của các tỉnh.
6/ Thiên hộ sở:
- Chánh thiên hộ: Chánh ngũ phẩm.
- Phó thiên hộ: Tòng ngũ phẩm.
Thiên hộ sở đặt dưới quyền của Vệ.
