TRẬN SALAMIME (480 TR.CN)
Smine (xalamin) là tên một hòn đảo ở Hy Lạp. Tại đây, đã diễn ra một trận thuỷ chiến lớn mà lần đầu tiên được sử sách ghi chép lại.
Thời đó, Vua Darius (Đariút) nước Ba Tư, sai con là Hoàng tử Xercès (Xét xét) mang quân đi thôn tính Hy Lạp. Năm 490 Tr.CN , trận chiến đầu tiên diễn ra ở Marathon và quân Ba Tư bị thua rút chạy về nước, sửa soạn trận phục thù trong mười năm. Đến năm 480 Tr.CN, chàng đưa đại quân đến đánh Hy Lạp. Nước Hy Lạp lúc đó do Thémistocle (Têmistơcơlơ) đứng đầu. Ông này từng có chủ trương là trong nước phải có một đoàn chiến thuyền mạnh mới có thể mở mang thanh thế và đối phó với ngoại bang. Do vậy, ông ta đã thực hiện kế hoạch thành lập và rèn luyện một lực lượng thuỷ quân hùng hậu. Mùa Xuân năm 480 Tr.CN, quân Ba Tư, tiến vào Địa Trung Hải và tấn công Hy Lạp. Mục đích ban đầu là đánh chiếm Thủ đô Athènes. Người đứng đầu Nhà nước Hy Lạp lệnh cho tất cả các thành phố cảng vùng biển phải dựng các chướng ngại vật dọc theo bờ biển để ngăn quân đối phương đổ bộ và rồi ông cho tập trung tất cả quân đội và chiến thuyền tại Eo biển Salamine.
Đoàn chiến thuyền của Ba Tư gồm 1200 chiếc, chạy dọc theo bờ biển Thessali (Texali) tiến xuống quần đảo ở phía Bắc mỏm Eubée (ơbê), nơi có mặt những chiến thuyền tiên phong của Hy Lạp...Xercès cho dàn thuyền chiến thành 8 hàng trong đêm tối nhưng khi bố trí xong thì gần đến sáng và bỗng có cơn giông ập tới, đã phá tan thuyền chiến Ba Tư, đánh giạt hàng trăm chiếc vào bờ và bị chìm một số. Khi tập hợp lại được chỉ còn không đầy 800 chiếc. Xercès liền cắt cử Nữ hoàng xứ Halicarnasse (Halicácnát) đồng thời là nữ tướng Artémese (Áctêmidơ) chỉ huy 5 chiến thuyền bất ngờ tấn công vào phía Hy Lạp. Hạm đội Hy Lạp bị thua to khi trời gần sáng. Artémese bắt được một viên chỉ huy Hy Lạp, sai đem buộc vào mũi thuyền, cắt cổ cho máu chảy xuống biển để tạ ơn Thần biển Tiếp đó thừa thắng xông lên, Ba Tư kéo đại quân xuống phía Đông Eubée. Trong khi đó quân Hy Lạp nung nấu ý chí phục thù, rồi nhân một đêm tối trời, họ phản công lại quân Ba Tư. Quân Ba Tư chủ quan khinh địch không kịp trở tay, bị đắm trên ba chục chiếc thuyền phải tháo chạy ra biển và liền bị bão giông nổi lên làm đắm nhiều chiếc khác. Sau ba ngày, trời yên, bể lặng, quân Ba Tư kéo trở lại mỏm Eubée. Nhưng họ lại bị thua và phải rút lui về Cảng Sêpia. Trong lúc Hy Lạp nhận được thêm viện binh liền truy kích quân Ba Tư. 'Trận cuối cùng nổ ra ở Salamine, quân Hy Lạp đã thắng, thuyền chiến Ba Tư đắm gần hết, một số bị bắt làm tù binh. Hoàng tử Xercès hạ lệnh giết hết những người chỉ huy và thuỷ thủ bỏ chạy. Bên Hy Lạp cũng giết hết các tù binh, trong số đó có Đô đốc là Hoàng tử Ariabigne (Ariabinhơ) là em trai của Hoàng tử Xercès.
Trận thắng của Hy Lạp đã làm tan vỡ mộng tưởng chinh phục Châu Âu của Ba Tư. Đây là trận thuỷ chiến nổi tiếng trong lịch sử cổ đại và đã đưa Themistocle lên hàng danh tưởng Thế giới thời cổ đại.
TS. NGUYỄN NGỌC TUẤN
